Rosèdorf Nöggèschwyl
Nöggenschwiel Gmeind Wyylè
| |
|---|---|
 | |
| Dialekt: | Alemannisch |
| Hauptvariante: | Hochalemannisch |
| Regionalvariante: | Südschwarzwälderisch |
| Höchi: | 720 m |
| Iiwohner: | 670 |
| Iigmeindig: | 1. Januar 1975 |
| Regierigsbezirk: | Fryburg |
| Landchreis: | Waldshuèt |
| Nummereschild: | WT |
Nöggèschwyl isch dè zweitgröschte Ortsdeil vo dè Gmeind Wyylè im Landchrais Waldshuèt z Baddè-Württèbärg. Nöggèschwyl isch bis zuè dè Gmeindsreform im Johr 1975 e selbschtändigi Gmeind gsi. Sit dè 1970-Johr schmückt sich Nöggèschwyl mit èm Zuèsatz Rosèdorf, wo s Dorf vom Dütschè Rosèfründe-Vorein als 2. Ortschaft z Dütschland zuègschprochè chriègt hèt.
Geografy
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Nöggèschwyl lyt im Südschwarzwald i dè Region Hochrhy, nördweschtlich vo Wyylè un obberhalb vo dè rächtè Dalwangè vom untèrè Schwarzadal. Öschtlich vo Nöggèschwyl, bi dè Schwarza im Loch unnè lyt dè Witznauschtausee, uff dè gegèübberligendè Hochflächi, èm Brändemer Bärg, lyt s Dorf Bèrau. Nöggèschwyl lyt uff èm südöschtlichè Uusläufer vom Höchèschwander Bärg, öppè 4,3 km öschtlich vom Bärgfirscht bi dè B 500.
Gschicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dè Nammè Nöggèschwyl leitet sich vo Notkersvilla, also d Sidlung vom Notker, ab. Vomuètlich isch dõdemit dè Notker I., èn Benediktinermönch vom Kloschter St. Gallè gmeint. I dè Sankt-Galler Periodè isch Nöggèschwyl è regionals Zèntrum mit Kirchè, Meierei un Grichtshèrrschaft gsi. Nöggèschwyl isch èrschtmòls im Johr 1279 bim Vokauf durch dè Konrad vo Chränkingè a s Kloschter St. Bläsy urkundlich erwäänt worrè, Sèlli Kirchè isch im Johr 1744 abbrènnt, un durch diè hütigi Pfarrkirchè ersetzt worrè. Im Johr 1965 isch Nöggèschwyl so richtig durrègschtartet, dè Ort hèt dè èrschte Priis im Wettbewärb Unser Dorf soll schöner werden sowoll uff Landes- wiè au uff Bundesebeni gmacht. Füüf spôter isch s Buèrèdorf denn zum Rosèdorf gadelt worrè.
Dè Wäg zum Rosèdorf
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Im Sog vom gwunnènè Wettbewärb Unser Dorf soll schöner werden hèt sich Nöggèschwyl zum Rosèdorf gmauserèt. Im Johr 1968 hèt mò aagfangè, dè Aabau vo 8000 Rosè z blaanè un si z pflanzè. Zwei Johr schpôter isch s èrschte Rosèfäscht gfièrèt worrè, als Nöggèschwyler Rosèdääg wörd sèll Fäscht bis hüt (Stand: 2016) witergfüürt. Nöggèschwyl wörd im glychè Johr zum Rosèdorf erhobbè un è Rosè i s Nöggèschyler Wappè uffgnõ. Im Johr 1990 wörrèd im Rosèdorf 15.000 Rosè aapflanzt. Nõchdèm im Johr 2004 isch è Stugg vo 900 m Längi vom Rosèwäg mit Rosè vozyrt isch, nimmt dè Rosèmeischter un Ehrèbürger Josef Raff èn Schwarzwald-Rosè-Sortimäntsgartè in Aagriff. Vyr Johr spôter isch dè Schwarzwald-Rosè-Sortimäntsgartè fèrtig un wörd ygweiht. Im Gartè cha mò 1500 Rosè bewundèrè, wo sich uss 187 voschidnè Sortè zämmè setzèd. Im Johr 2013 wörd èn zweitè Rosè-Gartè uff gmacht, dè Rosè-Duft-Gartè, wo dè Öffentlichkeit 443 Duftrosè un 150 Rosèsortè bräsentyrt wörrèd.
Wappè
[ändere | Quälltäxt bearbeite]S Wappè vo de ehemòlige Gmeind Nöggèschwyl isch im Johr 1970 links unnè um è Rosè ergänzt worrè. I dè rächtè Hälfti stygt dè Hirsch, wo für d Hèrrschaft vo St. Bläsy stòt.
Wǜrtschaft un Infraschtruktur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Bis zum Johr 1965 hèt mò sich z Nöggèschwyl mit Buèròrei beschäftigt. Bi dè Hywendung zum Tourismus hèn d Nöggèschwyler voll uff d Rosèzucht gsetzt. Arbètsblätz i dè Induschtry un im Einzelhandel findet mò vo Nöggèschwyl uus hauptsächlich i dè Regionè Waldshuèt un als Gränzgänger im Aargau.
Vokeersaabindig
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Nöggèschwyl wirbt demit, dass es Dorf ruhig un absits vo dè Durchgangsschtrõßè lyt[1]. Sèll drifft au zuè, dè einzig Aaschluss vum Dorf a s Strõßènetz gòt übber d K 6556, wo vo Wyylè bis zu dè B 500 bi Waldhuus gòt.