Güèterzug

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Güèterzüüg im Hafè vo Bremerhavè

Èn Güèterzug isch è Zuggattig vo dè Ysèbaan, wo im Dransport vo Güèter im Schinnègüètervokeer diènt. Güèterzüüg wörrèd us bsunders Güèterwagè bildèt, wo uff meischtens uff s Dransportguèt uusgrichtet sin un fascht immer vo Lokomotyvè zogè wörrèd. S git näb dè möglichscht universèllè Güèterwägè spezièlli Wagè für Container, Autodransport, küèlti Warè sowiè Massèguèt wiè Holz, Kollè, Ärz un Flüssigkeitè wiè Öl un vill mee.

Grundlagè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Faargschwindigkeit[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Faargschwindigkeitè vo Güèterzüüg sin im Lauf vo dè Johr wèg dè Fortschritt bi dè Faar- un Brèmstechnig un dè Höchèrè Tragtionsleischtig aaghobbè worrè. Diè lauftechnischi Högschtgschwindigkeit vo dè ygsetztè Faarzüüg sowiè diè bremstechnischi Högschtgschwindigkeit begränzèd näb dè Strèggèhögschtgschwindigkeit d Faargschwindigkeit vo dè Güèterzüüg. Diè lauftechnischi Högschstgschwindigkeit isch vo dè Bauart vo dè Laufwärch un vo dè Beladig abhängig. Diè brèmstechnischi Högschtgschwindigkeit isch vo dè Bauart vo dè ygsetztè Brèmsè un dènnè irèm Brèmsvomögè abhängig.[1] I dè Abhängigkeit vo dè Faardǜnamik vum Zug ergit sich è pragtisch möglichi Gschwindigkeit, wo unter dè möglichè Högschtgschwindigkeit ligè cha.

Z Dütschland hèt bis i d 1950er Johr diè zuèlässigi Gschwindigkeit vo dè Güèterzüüg 65 km/h bedrait. Durch dè hüfigèrè Ysatz vo Rollèlager isch sy bis i d 1960er Johr iè uff 80 km/h aagschtigè. Ab 1986 isch sy uff 90 km/h, sit 1995 uff 100 km/h (120 km/h mit Leerwägè un SS-Wägè) sowiè 740 m Zuglängi feschtglait gsi.[1][2] Mit dè drittè EBO-Änderigsvoorning isch diè zuèlässigi Gschwindigkeit für Güèterzüüg z Dütschland vo 100 uff 120 km/h uègsetzt worrè. Hüt faarèd Güèterzüüg z Europa i dè Regèl mit èrè Högschstgschwindigkeit zwüschè 90 un 120 km/h. Einzelni Güèterzüüg im Kombinyrtè Vokeer odder KEP-Züüg chönnèd au höchèri Gschwindigkeitè uffwyysè.[1] Sèlli größerè Gschwindigkeitè bruuchèd è Uusnaamezuèlassig vum Bundesvokeersminischterium.[3] Èn schnèllèrè dütschè Güèterzug isch dè InterCargoExpress, wo vo 1991 bis 1995 mit bis zuè 160 km/h gfaarè isch. Sit 1997 sin sèlli Wägè als Parcel InterCity widder mit 160 km/h im Ysatz gsi.

Dè TGV postal hèt bis 2015 Gschwindigkeitè von bis zuè 270 km/h

ghaa. Vom Oktobèr 1984 bis Mitti 2015 hèt diè französischi SNCF drei Hochgschwindigkeitszüüg für d Beförderig vo Brièfboscht ygsetzt – d TGV postal. Dè Bedryb mit dè 270 km/h schnèllè Züüg sin wèg èm zrugggangènè Brièfboschtvolumè ygschtellt worrè.[4]

Zuglängi[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Containerzug bi Einbeck
Ärzzug im Kosovo

Diè maximaali Längi vo Güèterzüüg wörd in èrschter Linniè durch diè vorhandèni Ysèbaaninfraschtruktur begränzt. Sèll cha d Längi von Uusweichgleis, d Längi vo Bloggabschnitt, d Gleislängi i dè Rangyrbaanhööf odder d Leit- un Sicherigstechnig (z. B. Achszeller, Baanübbergäng) sy. Sèllèwäg chönnèd diè zuèglõènè Zuglängè vo Infraschtrukturbedryyber zuè Infraschtrukturbedryyber anderscht sy, wa-dè Übbergang vo dè Güèterzüüg im Schinnènetz müèsam macht. Z Mitteleuropa ligèd diè maximalè Zuglängè hüt zwǜschè 740 un 835 Meter. In andrè Länder wörrèd deilwys Güèterzüüg vo 3-6 Kilometer Längi bedribbè.[5]

Diè braktisch möglichi Zuglängi hängt vo dè Ladigsdichti vo dè dransportyrtè Güèter ab, well lychti Züüg i dè Regel diè maximaali Zuglängi vor èm maximaalè Zuggwicht erreichè duèt resp. umkeert bi schwèrè Züüg. Bsunders bi Güèter mit gringer Ladigsdichti chönnèd längèri Züüg d Broduktividät un dõdemit d Wǜrtschaftlichkeit vobessèrè. Ußerdèmm cha durch längeri Züüg d Streggèkapazidät vogrösserèt wörrè. S git sèllèwäg Beschtrebigè, diè zuèglõènè Zuglängi durch dè Uusbau vo dè Infraschtruktur z vogrössèrè. Z Dütschland wörd sèll byschpillswyys im Brojèkt 740-Meter-Netz umgsetzt. Sèlli Zuglängi (740 m) hèt sich als UIC-Standard z Europa etablyrt.[6]

Z Dütschland hèt bis i d 1950er Johr diè maximaali Zuglängi 500 m bedrait.[2] Bis 2010 isch d Zuglängi uff èm Netz vo dè Dütschè Baan uff 670 Meter beschränkt gsi. Durch Infraschtrukturmaßnaamè isch es möglich worrè, eimòl feschtglaiti Begränzigè z erwitterè. Asè hèt è vobesserti Infraschtruktur für Züüg uff èm Dütschè Strèggènetz è maximaali Regelzuglängi vo 740 Meter hèrrè bringè chönnè. Als Maß isch dèmit (nõch § 34 (5) EBO) d Gsamtlängi vo 750 Meter feschtglait worrè. Mit dè Yfüürig vo dè Eisenbahn-Bau- und Betriebsordnung (EBO) isch 1967 d Högscht-Achszaal vo Güèterzüüg z Dütschland uffghobbè worrè. D DB-AG-Richtlinniè 408.2711 „Züge fahren; Stärke oder Länge der Züge“ git è reguläri Achszaal vo högschtens 250 Achsè vor. In èrè Beförderigsaaorning odder Faarblaanorning sin bis zuè 252 Achsè zuèglò gsi.[7] Sit èm Faarblaanwechsèl im Dezembèr 2012 vokeerèd uff dè Strèggi Rangyrbaanhof Maschè – Padborg (Dänemark) nõch Abschluss vom Vosuèchsbedryb Züüg mit èrè Längi vo 835 Meter, wo devor schu in Dänemark zuèglò gsi isch.[8][9][10]

Im dütschè Schinnègüètervokeer sin öppè im Johr 2015 64 % vo dè Güèterzüüg chürzer als 600 Meter gsi, 25 % zwǜschè 600 un 700 Meter lang un 11 % länger wiè 700 Meter gsi.[11]

Sit èm 22. Mai 2023 findèt bis zum Januar 2024 uff èm dänischè Streggèabschnitt Vigerslev–Peberholm Teschtfaartè mit èrè Zuglängi vo 835 m statt, wo dè maximaalè Zuglängi z Schwedè entschpricht. I dè Zämmèarbèt vum schwedischen Trafikverket mit dè DB Cargo un Hector Rail söllèd zuèkümpftig Güèterzüüg mit èrè Längi vo bis zuè 835 Meter zwǜschè Schwedè un Dütschland vokeerèd.[12]

Zuggwicht[ändere | Quälltäxt bearbeite]

S maximaale Gwicht vo Güèterzüüg wörd durch d Grènzlascht bschtimmt. Sèlli isch abhängig vo dè Aadrybsleischtung vo dè Loks, vo dè Belaschtbarkeit vo dè Kuppligè un dè Strèggi. Wittèri Faktorè, wo s Zuggwicht begränzèd, chönnèd d Bremsè, d Streggèklasse un d Zuglängi sy. Sèbbi hängt vum spezièllè Gwicht vo dè Ladig ab, well schwèri Züüg i dè Regel durch s maximaale Zuggwicht vor dè maximaalè Zuglängi zèrscht limityrt wörrèd resp. umkeert bi lychtè Züüg.[1]

2012 isch s durchschnittliche Bruttogwicht vo Güèterzüüg im dütschè Schinnègüètervokeer im Einzelwagèvokeer bi 1094 t, im Ganzzugvokeer bi 2007 t, im Kombinyrtè Vokeer bi 1046 t un im Gsamtdurchschnitt bi 1140 t glègè.[13]

Bremsè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Luèg au bi: Ysèbaa-Brèmsè

Hüt wörrèd z Europa alli Güèterzüüg übber d Zugbrèms vozögert, wo d Wagèbrèmsè von èrè durchlaufendè Brèmsleitig vosorgt un gschtüèrèt wörrèd.

Güèterzüüge faarèd i dè Regel i dé Brèmsschtellig G, wo è sampftes Brèmsè vorgit. I sèllèm Brèmsmodus sin größeri Zuglängè möglich, well d Wucht bim Ufflaufè vo dè Wägè begränzt wörd. Au i dè zuèlässigè Bremsschtellig P chönnèd wèg dè Drägheit/Zuggwicht nit analogi Brèmschtärkè wiè bi schnèllfaarèndè Reisezüüg hèrrè brocht wörrè. Uff Streggè mit dè normalè Haupt-/Vorsignaltechnig chönnèd sèllèwäg nu bis 120 km/h gfaarè wörrè. Schnèllèri Güèterzüüg bruuchèd wèg èm zuè langè Brèmswäg d Füürerschtandssignalisyrig, wiè byschpillswyys d Linnièzugbeyflussig (LZB) odder s European Train Control System (ETCS).

Faarblään[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Wiè Personèzüüg wörrèd au Güèterzüüg (ußer bi Rangyrfaartè un Aaschlussbediènigè) nõch èm Faarblaan gfaarè. Dütlich hüüfiger als im Personèvokeer wörrèd dõdeby Güèterzüüg als Sonderzüüg (asè daufti „Ad-hoc-Züüg“) gfaarè, wo èn Bedarfsfaarblaan uffgschtellt, um freyi Faarblaantrassè bruuchè z chönnè. Diè meischtè Drassè wörrèd im Mischbedryb vo Güèter- un Personèzüüg befaarè. Z Europa hèn im Mischbedryb d Personèzüüg Vorrang vor dè Güèterzüüg, sèllèwäg chunnt s wègè fäälendè Drassèkapazidätè bi Güèterzüüg zuè dütlichè Umwäg, Wartezitè un Übberholigè. Z Nordamerika hèn im US-amrikanischè un kanadischè Baansischteem d Güèterzüüg Vorrang vor dè Personèzüüg, dört driffts d Personèzüüg statt dè Güèterzüüg mit sèllnè Nõchdeil, im bsunderè au mit èm flexiblè Faarblaan.

Suschtigs[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Näb èm Lokfüürer cha sich je nõch Reglement vo dè Ysèbaavokeersunternämmè nò witteres Bedrybspersonal uff èm Güèterzug sin. Z Italiè un z Indiè faarèd uff dè Lokomotyvè byschpillswys ein Lokfüürerbegleiter mit, z Nordamerika isch es dè Conductor (ängl. für Zugfüürer bzw. Schaffner) un dè Brakeman (ängl. für Brèmser, hüt wörd dõdemit dè Assischtent vom Zugfüürer voschtandè). Als Güèterzüüg nò handbrèmst gsi sin, hèn è baar Brèmser d Handbrèmsè uff Aawysig vum Lokfüürer bediènt. Uff Dampfloks hèt dè Heizer d Maschinnèaalaag bediènt. Z Dütschland isch mit èrè aabasste EBO für bschtimmti Güèterzüüg d Vorschrift wègkait, èn Schaffner mitzfüürè.[7]

D Abrechnig vu dè dransportyrtè Warè wörd nõch Tonnèkilometer gmacht, zuèsätzlich sin nò Gebüürè für Vosicherig un Zoll fällig.

Nachts faarèd vill wènniger Personèzüüg wiè dagsübber, dõrum faarèd diè meischtè Güèterzüüg i sèllèm wôrènd dè Nacht. Sèll füürt au zuè m Vorrang vo Güèterzüüg vor dè Personèzüüg. Sèllèwäg isch d SFS Hannover-Würzburch i dè Nacht für Güèterzüüg reservyrt, wôrènd Personèzüüg i sèllèrè Zit übber diè langsameri Nord-Süd-Strèggi faarè müèn.

Zuggattigè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Güèterzüüg wörrèd in voschiddènè Zuggattigè ydeilt:

  • Ganz- odder Blockzüüg: Beförderig vo Warè vo eim Kund zum anderè in einem Zug, wo zwǜschè Startbaanhof un Zylbaanhof als ganzè Zug zämmè blyybt. Meischtens sin Wägè vo dè glychè Bauart zämmègschtellt sin. Sèll begünschtigt bim Sender wiè bim Empfänger standardisyrti Y- un Uusladevorgäng un Yrichtungè, wo spezièll uff d Wagèart abgschtimmt sin.
  • Gmischti Güèterzüüg vum Wagèladigsvokeer odder Einzelwagèvokeer: us einzelnè Wagè für voschiddèni Kundè zämmègsetzti Züüg, wo in Rangyrbaanhööf zerlait un neu zämmègschtellt wörrè müèn.
  • Gmischti Ganzzüüg: Sèlli Bezeichnig isch vohältnismäßig neu un wörd vor allem bi dè Dütschè Baan für Züüg bruucht, wo us è baar Blögg zämmègsetzt sin, wo widderum us Deilganzzüüg bschtän. Jeddè Deilganzzug cha unterschydlichi Güèter dransportyrè un/odder unterschydlichei Laufwäg hèn. Mò vosuècht dõdemit, d Flexibilidät vum Wagèladigsvokeers mit dè Wǜrtschaftlichkeit vum Ganzzugvokeer z vobindè. Einzelwägè un èn gmischtè Ganzzuug vohaaltè sich zuènand wiè Kurswägè un Flügelzüüg.
  • Gemischti Züüg: S git Mischformè zwǜschè Güèterzüüg un Personèzüüg (mò nennt sy – je nõch übberwigèndem Faarzwèck – Güèterzug mit Personèbeförderig (GmP) odder Personèzug mit Güèterbeförderig (PmG)). Beidi geltèd bi dè Baanè z Dütschland gmäß EBO als Reisezüüg. Sowoll d PmG wiè au d GmP sin nu i dè Aafangszitè vom Baanvokeer un dènòch nu uff Näbbebäänli gfaarè. Hützdaag faarèd gmischti Züüge üßerscht seltè.

Faarzüüg[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D IORE-Doppellok isch mit 10,8 Megawatt diè leischtungsschtärkschten Loktǜp wältwitt

Drybfaarzüüg vo Güèterzüüg bruuchèd è hochi Aafaarzugchraft bi gringer Högschtgschwindigkeit. Bevor s leischtigsfähigi Drèèschtromaadryb gää hèt, sin spezièlli Güèterzugloks konschtruyrt un ygsetzt worrè. Güèterzugdampfloks hèn entschprèchend chlyni Drybräder ghaa, Elegtro- un Diselloks hèn aabassti Gedrybeübbersetzigè mit Wechsèl- odder Glychschtrommotorè, wo für è bschtimmts Ysatzbrofyl konfiguryrt sin. Güèterzugloks hèn i dè Regel mee aadrybèni Radsätz wiè Personèzugloks. Sèlli Radsatz-Aazaal isch nötig, um diè entschprèchèndi Aafaarzugchraft uff d Schinnè z übberdrägè ooni d Achslascht höcher machè z müèsè, woby d Achslascht vum Obberbauzuèschtand vo dè Strèggi abhängig isch. Durch dè zuènämmende Ysatz vo Drèèschtromloks mit stüèrbarer Motorcharakterischtik wörrèd mee un mee Universalloks zum Deil au in Doppeltragtion ygsetzt. È wittèri Uffgaabèfäld für Loks sin gränzübberschrittèndi Vokeersleischtigè. Dõdefür wörrèd Meesischteemloks bruucht, wo unter voschiddènè Stromsischteem un voschiddènè Zugsicherigssischteem faarè chönnèd. Zweisischteemfaarzüüg sind dõdeby in großer Stüggzaal sit dè 1960er Johr vofüègbar, sit èm Johrdausendwèndi wörrèd au immer mee Meesischteemfaarzüüg ygsetzt. Nu in Uusnaamefäll wörrèd hützdaag no bsunderi Güèterzugloks baut. Z Schwedè wörrèd MTAB Malmtrafik AB-IORE-Doppelloks baut, wo für d Beförderig vo 8.600 t schwèrè Ärzzüüg z Schwedè ygsetzt.

Dè Güèterzugvokeer zeichnèt sich im Gegèsatz zum Personèvokeer durch è zimli großi Uuswaal vo Wagèartè uus. Wèg dè voschiddènè Aaforderigè vo dè Güèter, wo dransportyrt wörrèd, hèt sich è großi Palèttè aa unterschydlichè Güèterwägè bildèt. Am meischtè isch dè Tǜp Flachwagè im Ysatz, mit dèm unter andrèm Container dransportyrt wörrèd. D Flachwägè hèt èn Aadeil von ca. 40 % am Güèterwagèbschtand z Dütschland. Durch diè zaalrychè Variantè un durch d Broduktionsprozäss, wo längeri Standzitè bruuchèd, wörd è hochi Aazaal an Güèterzugwägè bruucht. Im Johr 2003 hèt s z Dütschland nu 12.269 Personèwägè bi 164.138 Güèterwägè gää.

Bi Güèterzüüg übber 4.000 t Gwicht chunnt diè klassischi Schruubèkupplig, wo z Europa Standard isch, an iri Gränzè. Im Raamè vum Marathon-Brojèkt, wo vo dè EU finanzyrt wörd, füürt d SNCF Vosuèch mit übberlangè Züüg uus.[14] I sèllèm Zämmèhang hèt i dè Nacht vum 28. uff dè 29. Oktobèr 2016 è 5410 t schwèrè Zug vokeert, wo us Faarzüüg mit dè klassisché Schruubèkupplig bildèt worrè isch. Dè ganze Zug hèt sich us zwei hinterènand kupplètè Züüg zämmègsetzt, wo beidi è normali Längi ghaa hèn. Dè vordere Deilzug isch us zwei Prima-Lokomotyvè vo dè Baureiè 27000 un 44 Flachwägè bildèt worrè, wo mit Staalblattè beladdè gsi sin, dè hintère us èrè Lok vo dè Baureiè 27000 un 23 Drichterwägè, wo mit Kollè beladdè gsi sin. Dè 947 m lange Zug isch zwǜschè dè Rangyrbaanhööf Somain un Woippy unterwägs gsi un isch bis zuè 100 km/h schnèll gsi.[15]

Für è größers Zuggwicht bruuchts stärkèri Mittelpufferkuppligè. Sèlli sin z Nordamerika un i dè GUS-Staatè d Standard-Kuppligè. Z Weschteuropa dègegè sin sèlli Kuppligè uff è baar wènnigi schwèri Güèterzüüg begränzt. Dõdeby chunnt d UIC-Mittelpufferkupplig zum Ysatz, wo i dè 1960er Johr entwicklèt worrè sin. UIC-Mittelpufferkuppligè sind nit kompatibel mit dè klassischè Schruubèkuppligè, dõrum sin nu è baar Loks z Dütschland dèmit uusgrüschtet worrè. Demit d Kuppligè kompatibel zuènand wörrèd, hèt mò d C-AKv-Kupplig entwicklèt, wo kompatibel isch mit Schruubèkuppligè, weschteuropäischè UIC-Mittelpufferkuppligè un au oschteuropäischè Mittelpufferkuppligè.

Dè schwèrschte Güèterzug, wo z Dütschland vokeert, isch öppè 6.000 Tonnè schwèr. Mit sèllèm wörd Iisèärz vum Hamburger Haffè i s Staalwärch z Salzgitter dransportyrt.[16] Sèlli Züüg sin mit Mittelpufferkuppligè uusgrüschtèt.

Bedütig[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dè Ysèbaagüètervokeer hèt i dè letschtè Johrzeent in è baar Berych stark a Bedütig volorè (Güèterschtruktureffèkt). Dè Stüggguèt-, Exprèssguèt- un Eilguèt-Vokeer isch z. B. z Dütschland ab èm Änd vo dè 1960er Johr suksessyv uffgää (zämmè mit dè Transport vum Reisegepäck). Anderi Ysèbaagsellschaftè wiè z. B. d SNCB z Belgiè transportyrèd au hüt no Stückguèt un/odder Gepäck un haaltèd d Widderyyfüürig vum klassischè Exprèssguèttransport uff dè internationalè Ebèni, bsunders zwǜschè Flughäffè, für möglich un rentabel. È Gränzfall zwǜschè söttigèm Stückguèt- un èm konventionèllè Güètervokeer isch dè Transport vo Luftfrachtcontainer mit Schnellgüèterzüüg, wiè-nèr urschprünglich für d Strèggi zwǜschè m DHL-Luftfrachtdrèèchrütz am Leepzischer Flughaffè un Frankfurter Flughaffè blaant gsi isch.

In andrè Beryych, vo allem im intermodalè Vokeer sowiè bim Transport vo Massègüèter, isch d Bedütig vum Schinnègüètervokeer erhaaltè blibbè un nimmt tendenzièll witter zuè.

Untersuèchigè us èm Johr 1990 für èn ICE-Güètervokeer wiè dè ICE-G, wo mò ähnlich èm TGV Postale yyfüürè hèt wellè, sin nit i d Braxis umgsetzt worrè.

Zwǜschè 2002 un 2004 hèt d DB Cargo s groß aaglaite Sanyrigsbrogramm „Marktorièntyrts Aagebot“ durrègfüürt. Sèll hèt sich durch è starki Konzèntration uff Ganzzugvokeer uuszeichnèt. Vill Gleisaaschlüss un Rangyrbaanhööf sin i sellèm Zämmèhang stillglait worrè.

Sit 2003 nimmt dè Schinnègüètervokeer zuè, au dè Aadeil am gsamtè Güètervokeer duèt wachsè. Dõdeby gròtet s Schinnènetz z Dütschland mee un mee a Kapazidätsgränzè[17], wiè dè Wǜrtschaftsboom 2008 zeigt hèt. Im Johr 2010 wôrend dè Wǜrtschaftskrisè isch dè Aadeil vum Schinnègüètervokeer bi 17,2 % vo dè Gsamttonnèkilometer z Dütschland glegè. Dõdemit isch er dütlich hinter m Lkw mit 70,1 % glegè. Dè Aadeil isch abber sit 2003 fascht duèrhaft vo 15,7 % uff 17,2 % agschtygè. Nu im Johr 2009 isch sèlli Entwicklig durch d Wirtschaftskrise kurzzitig gschtört un au 2010 nu langsam i dè Rezession aagschtygè.[18]

Güterzug z Russland

I dè großè Flächèländer USA, Russland un Auschtraliè isch dè Schinnègüètervokeer ein vo dè bedütendschte Vokeersdräger. Zwǜschè 1990 un 2006 hèt sich dè Marktaadeil vum Schinnègüètervokeer gmessè in Tonnèkilometer i dè USA vo 29,5 % uff 40 % vogrößerèt. Dõdemit lyt er dütlich vor èm Lkw mit 28 % un Pipelines mit 19,8 %. Z Russland hèt dè Marktaadeil 2007 43,1 % bedrait un isch dõdemit knapp hinter Pipelines mit 50,9 % glegè. Lkw hèn nur èn untergordnètè Marktandeil vo 4,3 %. Z Auschtraliè hèt d Schinnè zwǜschè 2000 un 2005 dè Lkw übberholt un lyt mit 39,4 % vor èm Strõßègüètervokeer mit 35,1 %. Èn wichtigè Faktor isch dõdeby d Eröffnig vo dè Central Australian Railway im Johr 2004 gsi. Sèlli vobindèt Darwin mit dè Transauschtralischè Ysèbaan un dõdemit mit dè großè Städt im Südè vum Kontinènt übber dè Outback.[19]

Wagèladigsvokeer[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Historischi Wägè für dè Stüggguètvokeer im Ysèbaamuseum Bochum-Daalhuusè

Schu zuè Zitè vo dè Dütschè Bundesbaan isch dè Wagèladigsvokeer als z düèr un unflexibel im Voglych zum Lkw taxyrt worrè. Ursach dõdefür isch diè massèhafti Yschtellig vo Gleisaaschlüss un dè Abbau vu suschtiger Infraschtruktur für dè Güètervokeer, z. B. Güèterschöpf (MORA C). D Wǜrkig dèvu isch gsi, dass dè Wagèladigsvokeer stark zrugg gangè isch. Nõch dè Baanreform hèn brivati Baanunternämmè mee un mee chlynèri Vokeersleischtigè vo dè DB (hüt DB Cargo) übbernõ. D Förderig vo Gleisaaschlüss durch Staatsbrogramm z Dütschland erwyst sich mindeschtens als glych nötig wiè d Förderig vo Strõßèaaschlüss.

Positiv z notyrè isch s Modernisyrigsbrogramm bi dè großè Rangyrbaanhööf, wo mit vill staatlichè Mittel z Dütschland d Kapazidätè un d Effiziènz gschteigerèt wörd, z.B. mit èm Bau vo ESTW. Dört dèvor sin allerdings vill chlynèri Rangyrbaanhööf stillglait worrè. Im Gegèsatz zu-nè baar andrè Länder (zum Byschpill Großbritanniè, Dänemark, Norwegè un Japan) hèt mò z Dütschland vohindèrè chönnè, dass dè Wagèladigsvokeer vollschtändig uffgää worrè isch. D DB setzt sit 2005/2006 widder uff dè Einzelwagèvokeer, well dörtzmòl Gwinn demit gmacht hèt. Èn wittèrè Grund isch dè Ganzzugvokeer, wo d Konkurrènz stark zuègnõ hèt. Dè Rangyrbaanhof Maschè söll wèg èm zuènämmendè Vokeer sogar um è baar Gleis erwittèrèt wörrè.

Aktuèll sin voschiddèni technischi Innovationè im Gang, wo dè klassische Einzelwagèvokeer attraktiver un effektiver machè söllèd: Mechatronischi Drèègschtell söllèd z. B. billiger i dè Wartig sy, durch automatisyrti Brèmsprobè söllèd d Laufzitè vochürzt un Personal ygschpart wörrè. D GPS-Ortig vo dè Wägè unterschtützt d Dischposition vu dè Güèterwägè. Mittlerwyyl bschtòt au d Möglichkeit, dè europäische Baanvokeer suksessyv statt uff ein Dätsch uff automatischi Kuppligè umzschtellè, well neui Kuppligsbauartè unterhalb vo dè Zug- un Stoßkupplig montyrt wörrè chönnèd. Automatischi Kuppligè dätèd dè Wagèladigsvokeer vill effiziènter machè, wörrèd abber von keinèrè europäischè Baan aktuèll beabsichtigt.

Konkurrènz mit èm Strõßèvokeer[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Diè voschtärktè Vokeersleischtigè uff churzè Relationè voschärfèd d Situation uff dè Autobaanè, well s Vokeersuffchò un dõdemit au d Staugfòòr sowiè d Umwältbelaschtig höcher worrè isch. Sèlli Situation söll sit èm 1. Januar 2005 au z Dütschland durch d Lkw-Maut gegègschtüèrèt wörrè. In andrè Beryych, wiè dèm meeheitlich mit Ganzzüüg gfaarènè Schüttgüètervokeer, Container- un Großfrachtè, hèt graad uff langè Strèggè d Bedütig vum Schinnèvokeer zuègnõ, well für sèlli Leischtigè vo dè Lkw nǜmmi un s Binnèschiff nu ygschränkt wettbewärbsfähig isch.

D Konkurrènz vo dè Strõßè un Schinnè im Güètervokeer konkurryrèd bi voschiddènè Leischtigè: Fascht d Hälfti vum dütschè Schinnègüètervokeer (2004: 47,7 %) wörd vom Montanvokeer (feschti Brännschtoff un Metall) sowiè Mineralölvokeer abbildèt; sèbbi Leischtigè lôn sich uff dè Strõß nit sinnvoll übber voglyychbari Dischtanzè dransportyrè. Uff dè Strõß dègègè wörrèd meischtens „Just-In-Time“-Lyferigè dransportyrt, well d Ysèbaa Terminlyferigè nu mit hochèm logistischèm Uffwand, abber mit gringerè Köschtè, leischtè cha. Praktischer sin Laschtwägè bi dè Belyferig vum Einzelhandel dirèkt ab Wärch, wo s Umladdè für d Feinvodeilig wègkaiè duèt.

Langschtrèggèvokeer[ändere | Quälltäxt bearbeite]

È Bombardier TRAXX vo dè SBB mit Kesselwagèzug uff dè Strèggi Halle (Saale) – Cottbus bi Doberlug-Kirchhain

Sin Sischteemvordeil, energyeffiziènt großi Einheitè (dütlich übber 1000 Tonnè) z dransportyrè, spillt dè Schinnègüètervokeer vo allem uff langè Strèggè uus. Innerdütsch isch dõ vor allem dè Pungt-zuè-Pungt-Containervokeer zwǜschè dè Umschlagbaanhööf vo Bedütig, wo è nòchhaltigs Wachsdum un è starki staatlichi Förderig zuè nèm suksessyvè Uusbau vo Containerterminals füürè wörrèd (zletscht z Frangfurt, neuerdings z Ludwigshaffè un z Roschtock). Au für dè Hinterlandvokerr vo dè großè Seehäffè èwäg wörd dè Güèterzug immer bedütender (luèg au bi Intermodalè Vokeer = Dranspört mit ènèm Mix vo mindeschtens zwei unterschydlichè Vokeersmittel).

S gröscht Wachsdum im dütschè Schinnègüètervokeer ergit sich abber us gränzübberschrittèndè Leischtigè un us èm Transitvokeer. Durch dè stark vowurzelte Protektionismus vo dè meischtè europäischè (Ex-)Staatsbahnè, wo bis hüt braktizyrt wörd, sin Hürdè bi dè Interoperabilidät im Schinnèvokeer uffbaut worrè; durch diè Technischè Spezifikationè für d Interoperabilidät vosuècht d EU sèlli Hürdè abzbauè. Technischi Probleem wiè unterschydlichi Stromsischteem (Folgi: Sischteemdrènnschtellè), Spurwitti sowiè Zugsicherigssischteem sin durch modulari Meesischteemloks un Spurwechsèldrèègschtell mittlerwyyl technisch z behèrrschè. Allerdings isch sèll mit höchèré Koschtè un vill höchèrèm Vowaltigsuffwand vobundè. Lokomotyvè müèn für alli Länder zuèglõ sy, wo sy durrèfaarèd, asè bruucht s è Wyyli, bis d Meesischteemloks in Vokeer brocht wörrèd. Au dõ vosuècht d EU è Aaerkennig von èm einzelnè Nõchwyys in allnè Länder durrè z bringè. Intressyrti Wǜrtschaftsunternämmè hèn sich byschpillswyys dõdefür i dè FERRMED zämmèduè un vosuèchèd dè Schinnègüètervokeer zwǜǜschè Skandinaviè un dè weschtlichè Mittelmeerländer z fördèrè.

Umwältbelaschtig un öffèntlichi Akzeptanz[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Au bim Schinnègüètervokeer gits Umwält- un Akzeptanzbrobleem. Zuè dè Ursachè zellt dè Schinnèvokeerslärm durch Lauf- un Brèmsgrüüsch vo dè schwèrè un oft langè Züüg. Sy bschtön trotz dè positivè Bilanz bezogè uff d Sicherheit, dè gringèrè Ressourcèvobruuch un wenniger Staus. Dè Hauptdeil vum Güètervokeers rollt nachts, wenn dè Lärm bsunders störè duèt.

Neui Brèmssollè us Kompositmatriaal (Flüschterbrèmsè), streggèsitigè Lärmschutzmaßnaamè wiè Schallschutzwänd, organisatorischi Maßnaamè wiè s bsunders übberwachte Gleis, neui Drèègschtellbauartè un wittèri Maßnaamè söllèd d Brobleem mindeschtens deilwys lösè.

Konkreti Baumaßnaamè für è leischtigsfähigeres Güètervokeersnetz wörrèd öfters wèg èm Schinnèvokeerslärm kritisyrt, obwoll s grundsätzlich Konsens i dè Bolitik isch, mee Güèter uff dè Schinnè z dransportyrè. Asè git s Bürgerinitiativè gegè dè Widderuffbau vum Iisèrnè Rhy, dè innerschtädtischè Uusbau vo dè Güèterumgehigsbaan z Hamburg-Nord un èm Hochrhy-Güèterschlupfloch bi Gränzach-Wyylè.

Bsunderheitè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Ysatz im Chrièg[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Judè bi dè Voladig am Umschlagblatz z Warschau

Schu bim aafänglichè Bau vo dè Ysèbaansischteemè hèn d Milidärs dè Wärt vom neuè Massèdransportmittel für milidärischi Zwèck in irè Kalkül mit yybezogè. Einzelni Staatè hèn z.B. iri Spurwitti anderscht ygrichtet wiè iri potentielli Gegner, um dè Ysatz vo Milidärzüüg bzw. Güèterzüüg z erschwèrè. Im Ärschtè un Zweitè Wältchrièg sin hüfig Güèterzüüg zuè Milidärzüüg umfungtionyrt worrè, um Soldatè un Matriaal a d Front z bringè. Wôrend dè NS-Zyt un èm Zweitè Wältchrièg sin mit dè Güèterzüüg Judè, Chriègsgfangèni un Zwangsbüèzer i d Konzentrationslager deportyrt worrè. Au i dè Sowjetunion sin i sèllèrè Zyt Güèterzüüg massèhaft zum Ysatz chò, um Chriègsgfangèni un Aaghörigi vo sowjetischè Völker unter m Kommando vum Stalin i d Strõf- un Arbètslager deportyrt worrè (luèg au unter: Dè Archipel Gulag). È bsunderi Form vo dè Güèterzüüg sin Panzerzüüg, wo i dè èrschtè Hälfti vum 20. Johrhundert als Waffè ygsetzt worrè.

Doppelschtogg-Containerwägè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Luèg au bi: Doppelschtogg-Containerwägè

Doppelschtogg-Containerwägè z Kaliforniè

Im Juli 1985 hèn i dè USA erschtmòls Güèterzüüg vokeert, wo 200 40-Fuß-Container dransportyrt hèn. Bi dè Doppelschtogg-Containerzüüg, wo znägscht zwǜschè Chicago un Long Beach vokeert sin, hèt mò je zwei Container uffènand bigèd.[20] Sèlli Züüg hèn è größeri Höchi; s Lichtruumbrofyl muè dèmnõch entschprèchend höcher sy. Uus sèllèm Grund faarèd sèbbi Züüg zmeischt uff Strèggè, wo nit elegtrifizyrt sin. Nu z China un Indiè wörrèd Faartè unter Obberleitigè uff Strèggè mit èrè Faardròòthöchi vo 7,5 m durrègfüürt. Wèg dè fäälèndè Aaschlussvobindigè faarèd uff dè entschprèchènd grichtètè Betuweroutè z Holland bishèr kaini Doppelschtogg-Containerzüüg.

Hebammè (historisch)[ändere | Quälltäxt bearbeite]

I dè Nõchchriègszyt, wo Brivatautos nu wènnig vobreitet gsi sin un Güèterzüüg langsamer gfaarè sin, hèn Hebammè vo Graz uus besunders nachts, wenn kein Personèzug gfaarè isch, au diè dringèndi Mitfaart in èm Güèterzug uffs Land usè telefonisch voyybarè chönnè.[21]

Luèg au[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Weblinggs[ändere | Quälltäxt bearbeite]

 Commons: Güeterzug – Sammlig vo Multimediadateie

Fueßnotè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Helge Stuhr, Philipp Schneider, Stefan Karch: Schienengüterverkehr. 1. Auflage. Springer Gabler, Bèrlin, Neukirch 2023, ISBN 978-3-658-38753-2.
  2. ↑ 2,0 2,1 Daniel Jobstfinke, Matthias Gülker, Markus Hecht: Güterzüge mit ep-Bremse: Höhere Geschwindigkeiten, weniger Verschleiß. In: ZEVrail, Glasers Annalè. Band 143, Nr. 4, April 2019, ISSN 1618-8330, ZDB-ID 2072587-5, S. 124–129.
  3. ↑ Fritz Pätzold, Klaus-Dieter Wittenberg: Die Dritte Verordnung zur Änderung der Eisenbahn-Bau- und Betriebsordnung (EBO). In: D Bundesbaan. Nr. 7-8, 1991, ISSN 0007-5876, S. 759–770.
  4. ↑ Keith Barrow: Last post for French high-speed freight as postal TGVs bow out. In: www.railjournal.com. Abgruefen am 31. Januar 2016.
  5. ↑ Die_Längsten_Züge_Der_Welt. (HTML) In: ripley-believes.com. ripleybelieves, Januar 2023, abgruefen am 20. August 2023.
  6. ↑ Masterplan Schienengüterverkehr. (PDF) In: bmvi.de. Bundesminischterium für Vokeer un digitali Infraschtruktur, Juni 2017, abgruefen am 6. April 2023.
  7. ↑ 7,0 7,1 Ernst Kockelkorn: Auswirkungen der neuen Eisenbahn-Bau- und Betriebsordnung (EBO) auf den Bahnbetrieb. In: D Bundesbaan. Band 41, Nr. 13/14, 1967, ISSN 0007-5876, S. 445–452.
  8. ↑ 835 m langi Güèterzüüg zwǜschè Padborg (DK) un Maschè blaant (Memento vom 3. Dezämber 2013 im Internet Archive)
  9. ↑ Bund erlaubt längeri Güèterzüüg (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www.shz.de
  10. ↑ Mehr Container per Bahn – 835-Meter-Güterzüge ab 9. Dezember – Rotterdam will’s noch länger. Im: Däglichè Haffèbricht vum 29. Novembèr 2012, S. 4.
  11. ↑ Christopher Harms: Überblick: Wie der Güterzug länger werden kann. Allianz pro Schiene, 30. August 2016, abgruefen am 6. April 2023.
  12. ↑ Banedanmark (Hrsg.): TIB 11, Vigerslev-Peberholm. Kørsel med toglængde op til 835 meter. Trafikcirkulære 2023–19. København 22. Mai 2023 (bei bane.dk [PDF]).
  13. ↑ Helge Stuhr, Jürgen Siegmann: Hat der Einzelwagenverkehr (EV) in Europa noch eine Chance? In: ETR – Ysèbaatechnischi Rundschau. Nr. 3. Eurailpress, März 2012, S. 10–18.
  14. ↑ Keith Barrow: Fret SNCF trials 1000m-long freight trains. In: www.railjournal.com. Abgruefen am 31. Januar 2016 (änglisch).
  15. ↑ Neues in Kürze: Frankreich SNCF. In: Ysèbaa-Amateur. Nr. 2, 2016, S. 75.
  16. ↑ Bahnzahlen. In: mobil. Nr. 5, Mai 2013, ISSN 0949-586X, S. 40.
  17. ↑ Kampf ums Streckennetz (Memento vom 29. Novämber 2011 im Internet Archive) Umfassendè Artikel i dè FAS vo Klemens Polatschek, Oktobèr 2008
  18. ↑ Allianz pro Schiene: Marktanteile der Güterbahn
  19. ↑ Allianz Pro Schiene:„Schienenverkehr weltweit im Aufbruch“
  20. ↑ Container fahren in den USA doppelstöckig. I dè: Ysèbaatechnischè Rundschau. Hamburch 34/1985, ISSN 0013-2845, S. 622
  21. ↑ Mitdeilig vo dè Döchter von èrè Hebammè bi dè Faarradgschichtswärchschtatt Graz. 1999.
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Güterzug“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.
Vun "https://als.wikipedia.org/w/index.php?title=Güterzug&oldid=1049896"