Zum Inhalt springen

Fejér

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Fejér
Komitatssitz Székesfehérvár
Flächi 4359 km² (11. Platz)
Ywohnerzahl 428'572 Ywohner (2008, 7. Platz)
Bevölkerigsdichti 98,3 Ywohner pro km²
Dialekt Transdanubisch (Dunántúli)
ISO-3166-2-Abchürzig HU-FE

Fejér (IPA: ['fɛje:r], ungarndütsche Name: Weißenburg) isch e Komitat z Zentralungarn. S litt westlig vo de Donau und noch am Plattesee. Agränze dien d Komitat Veszprém, Komárom-Esztergom, Pest, Bács-Kiskun, Tolna und Somogy. De Komitatssitz heißt Székesfehérvár.

Geografisch gseh isch Fejér zimli verschyde; de südlig Deil litt in de Große Ungarische Diefebeni, anderi Deil vom Komitat sin hügelig (Bakony, Vertés, Gerecse). Au de Velencer See, e bekannts Urlaubszyl, litt im Komitatsgebiet.

Vor de Eroberig

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

S Gebiet isch scho vor 20'000 Johr bewohnt gsi. Wo s züe de römische Provinz Pannonia worre isch, hät s dört näbe de Hauptstadt Gorsium au d Städt Annamatia und Intercisa ge (hütt liige dört di ungarische Städt Baracs und Dunaújváros). Im Friehmittelalter hän Hunne und Aware dört gläbt. Bis züe de Eroberig durch d Ungare im spote 9. Johrhundert hän verschydeni Nomade s Gebiet besydelt.

Vo de Eroberig bis züe de Ottomanische Herrschaft

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Zwüsche 895 und 900 sin d Ungare acho. Fehérvár (hütt Székesfehérvár) isch sällemols de Sitz vom Prinz Géza gsi und hät eso Bedütig kriegt. Under sinem Sohn isch d Stadt de Sitz vom Komitat worre, mo dört gründet worre isch. Di ungarische Könige sin bis zum 16. Johrhundert dört krönt und beerdigt worre.

Under de Ottomanische Herrschaft

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

1543-1688 isch Fejér vo de Ottomane bsetzt worre. Vyli Städt sin zerstört worre, d Bevölcherig isch starch zruckgange. Noch de Befreiig vo-n-ne isch hät sich d Bevölcherig 1692 neu organisiert; erscht 1703 hät Székesfehérvár sini Stadträcht zruckkriegt.

Gröschti Städt

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Stadt Bevölcherig
Székesfehérvár* 101'465
Dunaújváros* 049'183
Mór 014'731
Sárbogárd 013'461
Bicske 011'103
Ercsi 008'406
Gárdony 008'127
Enying 007'191
Polgárdi 006'582
Martonvásár 005'180

* Székesfehérvár und Dunaújváros hän s Komitatsrächt.

Di wichtigste Touristezyl z Fejér sin di zahlryche Denkmöler, Naturschutzgebiet und Badesee.

D'Alba Regia im Komitatssitz Székesfehérvár isch friehner de ungarische Chönig ihr Sitz gsi; do sin während 500 Johr 37 Chönig und 39 Chöniginne chrönt worre, under ihne au de Stephan I. Usserdem stönn z Székesfehérvár d'Ferenc-Chirch und s glychnamig Chloster.

S Brunszvik-Schloss z Martonvásár, wo in de 1870er-Johr baut worre isch, beherbergt e Beethoven-Museum.

Z Tác (Gorsium) sin 1958 römischi Sydlige freiglegt worre, wo sich über e Flächi vo rund 200 Hektare erstrecke. Si ghöre zu de gröschte Römersydlige an de Donau.

De Velencer See isch de zweitgröscht nadürlig See vo Ungarn und hät e Flächi vo 26 km². Er isch im Durchschnitt numme 1,5 Meter dief; sällewäg cha sini Wassertemperatur im Summer 26 bis 28 Grad erreiche. De beliebtest Badeort isch Agárd.

Ungarndütschi Ortsnämme

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Ungarndütschi Ortsnämme im Komitat Fejér

  • Adony - Adam
  • Bakonykúti - Kuti
  • Bicske - Witschke
  • Balinka - Balingen
  • Bodajk - Wudeck
  • Etyek - Edeck, Eideck
  • Gánt - Gant
  • Gúttamási- Guth
  • Isztimér - Ißzimmer
  • Lajoskomárom - Loischkomorn
  • Lovasberény - Lauschprien
  • Mány - Maan
  • Mezőfalva - Herzogendorf
  • Mór - Moor
  • Pusztavám - Pußtewaan, Pußtewam
  • Szár - Saar
  • Székesfehérvár - Stuhlweißenburg
  • Újbarok - Neudörfl, Derfl
  • Vértesacsa - Otscha, Atschau
  • Vértesboglár - Boglar
  • Vérteskozma - Kosma
 Commons: Komitat Fejér – Sammlig vo Multimediadateie



Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Fejér_County“ vu de änglische Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Fejér_megye“ vu de ungarische Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.