Burkhard Mangold

Dr Burkhard Mangold (* 10. Septämber 1873 z Baasel; † 17. Oktober 1950 z Baasel) isch e Schwizer Blakaatgstalter, Mooler, Grafiker und Glaasmooler gsi. Er het Wandmoolereie gmacht und isch e Pionier vo dr Schwizer Blakaatkunst gsi.

Lääben und Wärk[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Im Mangold si Familie isch vo Böckte cho und isch 1868 z Baasel iibürgeret worde.^[1] Dr Mangold isch im gliiche Huus ufgwaggse wie dr August Suter, an dr Dalbevorstadt 44 z Baasel. Won er mit dr Schuel fertig gsi isch, het er an dr Allgemäine Gwärbschuel Baasel bim Fritz Schider Zäichne und Moole gleert. Von 1890 bis 1893 het er e Leer as Dekorazioonsmooler gmacht.

1894 isch er uf Bariis, 1894 bis 1900 isch er z Münche gsi, zerst zum sälber leere, denn as Leerer an dr Kunstakademii. Münche isch in sällere Zit füerend gsi in dr Blakaatkunst. Dr Mangold isch zum ene Exponänt vo dr Juugedstiil-Blakaatkunst in dr erste Helfti vom 20. Joorhundert worde. In deere Zit het er au no s «Atelier für dekorative Kunst» gläitet^[2] und het in Rumäänie d Wandbilder vom Schloss Peleș restauriert.

Dr Mangold het Wand- und Glaasgmäld gmacht, Dekorazioonsentwürf für Umzüüg und Fest, Buechillustrazioone, Chläigrafik wie Exlibris, Diploom, Kaländergrafik, Festcharte und Fasnachtsladärne. Bedütend isch, was er as Pionier vo dr modärne künstlerischen Blakaatlithografii und Glaasmoolerei gläistet het. Er het mit em Emil Cardinaux, em Eduard Stiefel und em Otto Baumberger zu de erste Künstler ghöört, wo d Gstaltig vo Blakaat as e Hauptbeschäftigung und en äigeständigs Medium aagluegt häi.

Im Joor 1900 isch dr Mangold zrugg uf Baasel. Er het d Anna Katharina Krauss ghürootet, wo us Franke gstammt isch. Si häi drei Chinder ghaa.

Vo 1903 aa het er e Hufe Fassaade- und Wandbilder in Baasel gmacht (u. a. Zwinglihuus,^[3] Roothuus, Rhiisprung 1, Hauptbost, «Zum Wolf», s Restorant Schuemacherzumft, Restorant «Zum Braunen Mutz», Hotel «Basler Hof», Aula vom Gotthälf-Schuelhuus und an dr ETH Züüri, Kasärne Chur, reformierti Chille Urnäsch.^[4]

1905 isch si Blakaatentwurf für s Äidgenössische Sängerfest in Züüri bremiert worde. Vo 1905 aa het sich dr Mangold au mit Glaasmoolerei beschäftigt. 1911 het er zsämmen mit em Otto Plattner d Fassaadebilder vom Wilhelm Balmer am Baasler Roothuus restauriert. Dr Mangold und dr Plattner häi sich dört as die bäide Gsichder hinder Gitterstaäb verewigt. In dr Zit vo 1919 bis 1921 het dr Mangold d Fänster vo dr Lienerdkiirche z Baasel gmacht, in de 1930er Joor e Hufe Schiibe für d Brauerei «Warteck» und deren iiri Restorant, 1911 bis 1912 zwäi Fänster in dr Chille Konolfinge im Juugedstiil,^[5] Im Chriegsjoor 1915 d Choorfänster vo dr Chille vo Hasle bi Burgdorf mit em zentraale Thema vom barmhärzige Samariter as zitgemäässi Interpretazioon vom Konolfinger Fänster und au e Räije «Totentanz». Mangold isch e Fründ vo dr klassische Chillemuusig und e begeisterete Choorsänger gsi.

In de Joor vo 1909 bis 1911 isch er Mitgliid vo dr Äidgenössische Kunstkommissioon gsi und vo 1909 bis 1910 iire Bresidänt. Für die Schwizerischi Landesusstellig 1914 het dr Mangold verschiideni Lithografie entworfe.^[6] Vo 1915 aa isch er drei Joor lang Leerer für Lithografii und Glaasmoolkunst an dr Gwärbeschuel gsi.^[7] Äine vo sine Schüeler isch dr Niklaus Stoecklin gsi.

Bis 1929 isch dr Mangold Bresidänt vo dr Kommissioon vo dr Gwärbschuel gsi und vom Gwärbmuseeum, wo mit em verbunde gsi isch. Er het au Büecher illustriert, zum Bispil d Wärk Treue und Ehre (Schweizer in fremden Kriegsdiensten), Schweizer eigener Kraft im Verlag Zahn, Nöieburg, in Lithografiitechnik; und Holzschnitt für d C. F. Meyer-Gsamtusgoob, 1945 für die Schwizerischi Bibliofiili Gsellschaft Das Buch Jesus Sirach, meereri Basler Bilderbogen und vil anders. Wääred Joorzäänt isch er bis 1944 Leerer für Holzschnittkunst z Budapest gsii. Er het Gostüm und Büünibilder entworfe, z. B. im Raame vo dr Fiir «500 Jahre Basel in der Eidgenossenschaft», und um 1944 as Reschissöör für d Uffüerig vom Händel sim Acis and Galatea im Baasler Stadttheater.

2020 si bim Abbrotze vom ehemoolige Radiostudio Baasel uf em Bruederholz meereri Wandgmäld freigläit worde, wo vom Mangold und vom Charles Hindenlang gmoolt worde si.^[8]

Holzschnitt-Illustrazioone (Uswaal)[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Das Buch Jesus Sirach mit 20 Holzschnitt-Illustrationen. Schwizer Bibliofiili Gsellschaft, 1945.
- Uusegääber M. P. Steiner: Das Weisheitsbuch Jesus Sirach und die Passion Jesu in den Holzschnitten von Burkhard Mangold. Neudruck in Facsimile, mit der vom Künstler selbst colorierten und hand-annotierten Serie und den Tafeln zur Passion. Edition Oriflamme, Basel 2014.