D Dalbe-Vorstadt

D Dalbe-Vorstadt (hoochdütsch St. Alban-Vorstadt) isch e Strooss im Baasler Vorstedtkwardier. Si goot vom Dalbe-Graabe, won emol s Kunosdoor vo dr innere Stadtmuure gstanden isch, bis zum Dalbedoor. Si lit im e rueige Woongebiet, wo vil vo dr historische Substanz erhalte isch und beschäidnigi gotischi Handwärkerhüüser näbe vornääme Barockbaute vo riiche Handelsherre stöön. An kulturelle Instiduzioone het s an dr Dalbe-Voorstadt 12 s Voorstadttheaater (die ehemooligi Spiilkiste) und an dr Nummere 28 s Kartuunmuseeum.

Gschicht

D Dalbe-Vorstadt isch as Vorstadt im Dalbedaal ums Dalbekloster ume entstande, wo vom Bischof Burchard vo Fenis (vo Haseburg), wo öbbe 1080 die ersti Stadtmuure baut het, im Joor 1083 wit dusse vor dr Stadt gründet worden isch. Spööter isch d Vorstadt au gege Weste dr Bärg uf gwaggse bis zum Kunosdoor am Ändi vo dr Riddergass.^[2]

No bevor im 14. Joorhundert die üsseri Stadtmuure baut worden isch, wo alli Vorstedt iigschlosse het, het mä um d Dalbe-Vorstadt e acht Meter bräite und fümf Meter diefe Drochegraabe usgrabt und e Meter dicki Weermuure baut mit halbrunde Schaaledürm. Au e Door het d Vorstadt überchoo, s Fridedoor, wo scho 1284 erwäänt wird und wo spööter Bridedoor ghäisse het. Wo denn die üsseri Stadtmuure baut worde isch, het mä dä Graabe ufgfüllt und für Gärte brucht, und au an dr Malzgass, wo denn in de Stadtmuure gsi isch, het mä afo Hüüser baue.^[2]

Im 15. Joorhundert het dr Root e Vorstadtgsellschaft gründet, zum d Bürger in dr Dalbe z organisiere, und 1503 het die im Huus «zum hooche Dolder» e Häim gfunde und isch immer no dört.

D Vorstadt isch no lang ländlig bliibe, mit öbbe hundert Hüüser, und vili Iwooner häi Vee, Schoof und Söi ghalte, und bis ins 19. Joorhundert het e Hirt vo dr Vorstadtgsellschaft d Dier uf d Wäid driibe.^[2] Aber au Gwärb het s in dr Vorstadt gee. Scho im Hoochmiddelalter het mä im Dalbeloch dunde bim Rhii e Gwärbkanal aagläit, dr Dalbe-Dyych, wo s Wasser von em zerst Kornmüülene und vom 15. Joorhundert aa au Babbiirmüülene aadriibe het. Spööter het sich dört au d Siidebandfabrikazion aagsiidlet, wo meereri Familie vom Daig seer riich gmacht het. D Posamänterii het im spoote 19. Joorhundert e Niidergang erläbt und spiilt hüte wirtschaftlig kä Rolle mee.

Nodinoo isch dr Naame Dalbe-Vorstadt mee und mee nume no für d Haupstrooss vo dr Siidlig brucht worde.

Kulturgüeter

An dr Dalbe-Vorstadt het s e Hampfle vo Geböid, wo uf dr Liste vo de Kulturgüeter im Kanton Baasel-Stadt stöön, drunder die ehemooligi Siidebandfabrik Hoffmann, Dalbe-Vorstadt 78, s «Hooche Huus» mit em Gardekabinett an dr Dalbe-Vorstadt 71, s reformierte Pfarrhuus «zu St. Alban» an dr Dalbe-Vorstadt 65, e Woonhuus an dr Dalbe-Vorstadt 82 und d Geböid und Brünne in dr Bildlisammlig undenooche.