D Vordersite vom SpaledoorS Spaledoor vo dr Spalevorstadt us gsehUsschnitt us dr Stadtaasicht vo Basel vom Matthäus Meriaa em Eltere, 1642.[1] S Spaledoor (Nummere 23) isch in dr Üssere Stadtmuure und beherrscht dr Wääg gege Nordweste (im Bild gege rächts) ins Elsass
S Spaledoor isch en ehemoligs Stadtdoor vo dr Stadt Basel und emol Bestanddeil vo dr Basler Stadtmuure gsi. Es isch eins vo de drei Stadtdoor, wo s hüt no git, und stoht under Dänggmolschutz. Es gältet as eins vo de schönste Stadtdoor in dr Schwiiz.
Im Oktober 1356 hai e grosses Ärdbebe und dr Groossbrand, wo denn no usbrochen isch, s alte Basel zerstört. Wo si d Stadt wider ufbaut hai, hai d Basler e neui hochi Stadtmuure mit eme Wassergrabe drvor um d Altstadt und d Vorstedt umebaut. Die Ringmuure hai si mit über 40 Wehrdürm versterkt, sächs drvo si Doordürm gsi und s Spaledoor eine drvo. S Spaledoor het dr Wäg uf Frankriich kontrolliert und isch zsämme mit em Aeschedoor s einzige Stadtdoor gsi, wo in Chriegszite offeghalte worden isch.[2]
In dr zweite Helfti vom 19. Johrhundert het d Stadtmuure s Wachsdum vo Basel gstört und si isch as überholt bedrachtet worde. So het mä agfange, d Ringmuure z schliffe und die meiste Dürm, Door und Muure het mä abbroche und si si us em modärne Stadtbild verschwunde. Usser em Spaledoor het mä nume no s Santihansdoor und s Dalbedoor und e baar Stückli vo dr Muure lo si. D Muure näb em Spaledoor isch uf beide Site abgrisse worde.
Hützudags cha mä nume no z Fuess dur s Spaledoor goh. Die üssere Muure vom Door si zwei Meter dick und die uf d Stadt zue immerhi no ei Meter sächzig. Zwei rundi, 28,15 m hochi Dürm flankiere s 40,3 Meter hoche Spaledoor. Bis zum ene Sturm im Johr 1842 hai die beide Runddürm pyramideförmigi Zältdächer gha. S spitzige Dach vom Door sälber isch mit farbige Ziegel deckt und s Ensemble vom viereggige Dordurm und de aabaute Runddürm, wo wie zwei Wächter näben em Durchgang stöhn, mache s Bsundrige an däm Door us. S Door isch dur e niidrigs Vordoor ergänzt worde und het ursprünglig e Fallbrugg über e Stadtgraabe gha. D Durchfahrt het mä mit zwei Fallgatter chönne verhindere.
An dr Fassade vom Spaledoor het s e Hufe Skulpture, wo sä verziere. Diräkt über em Doorbooge cha män e Baslerwappe gseh, wo us rotem Sandstei ghaue und vo zwei Leue umrahmt isch.
S Spaledoor isch 1933 vom Kanton Baselstadt mit dr Hilf vom Bund restauriert und under Dänggmolschutz gstellt worde.
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Spalentor“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.
Commons: Spalentor – Sammlig vo Multimediadateie
