Robert Burns

Dr Robert Burns

Dr Robert Burns isch e schottische Dichter gsii, wus zue Wältruem brocht het. Diä Sproch, wun er haüptsächlig drin dichtet het, nännt er Scottish Dialect. Dr isch am 25. Jänner 1759 bi Ayr im Südweschte vu Schottland uf d Wält kumme und scho mit 37 Johr gstorbe – am 21. Jülli 1796 z Dumfries.

Dr Robert Burns ase jung

Im Burns si Geburtshüüs

Dr Robert Burns isch am 25. Jänner 1759 z Alloway im Bezirk Ayrshire in dr Nechi vu Ayr uf d Wält kumme. Noch ihm sin segs jingeri Gschwischtrig kumme un diä Familiä het alli Miähji gha, z iberläbe. Im Robert si Vatter, dr William Burnes, isch e Gärtner üs em Nord-Oschte vu Schottland gsii un het z Alloway e Stickli pachtets Land bewirtschaftet. Anne 1766 het dr William d Pacht vum Mount Oliphant, drei Meile vu Alloway, ibernumme. D Kinder hän sälbverständlig im Vatter miäße hälfe schaffe uf em Fäld un dr Robert, dr eltscht Bue, isch do d wichtigscht Stitze gsii. Des isch e Iberforderig fire gsii un wird fir d Ursach vum e Härzliide ghalte, wuner sich zuezoge het un wune s ganz Läbe lang blogt het. Aber näbe däre schwäre Arbet het dr Robin – so heißt mere aü – aü geischtigi Aregig bikumme: Iber d Betty Davidson, e Diänschtmaidli vun ene, het er e Hüffe Gschiichte un Liäder känne glehrt, wu vu Gschpängschter, Häxe, Deifel un anderem Glump ghandlet hän. Des het, wiä dr Burns speter esälber gschriibe het, „dr Some vu dr Poesii ufgoh lo, wu fertig do gläge isch“ un het e grossi Wirkig uf si Iibildigsgraft gha. In däre Richtig het aü si Mueter gwirkt, d Agnes geborini Broun üs em Ayrshire, si het em viil vorgsunge – dr Robärt sälber isch aber nit müsikalisch gsii.

Si Vatter isch e Calvinischt gsii, intressiärt an politische un theologische Diskussione, un het versuecht, däm Bue e Schuelbildig zuekumme z lo, bsunders aü dur eigene Unterricht. An reguläre Schuele isch dr Bue numme wennig gsii. Drei Johr lang het er tatsächlig guete externe Unterricht bikumme. Zämme mit e baar andere Familiä het dr William Burnes e brivate Lehrer anggaschiärt. In däm Lehrer, im John Murdoch, ischs glunge, dr Robert zum sälbständige Dänke z fiähre un dä Schiäler drzue z bringe, ass er sich esälber ka unterrichte. Dr Vatter isch e Literatürliäbhaber gsii un het im Suhn Biächer bsorgt. Dr James Mackay schribt, was dä Robert Burns im spote 18. Johrhundert näben em Schufte as Landarbeiter glehrt heb, seig unglaüblig: Dr heb sich mit Geografii, Theologii, Philosophii un politischer Ekonomii bschäftigt un heb guet Franzesisch un aü eweng Latiinisch glehrt.

Anne 1777 het dr Vatter d Farm Lochlea in dr Nechi vu Mauchline un Tarbolton pachtet. Wu sichs anne 1777 dr Robert erlaübt het, gege dr Wille vum Vatter im Dorf uf e Danzschuel z goh, ischs zun ere Missstimmig kumme, wu niä meh ewäg gange isch; dr Robert het sich abglähnt gfiählt. Z Tarbolton isch er Mitgliid im e Jungselleclub un in ere Freimüürer-Loge gsii – des het em wichtigi Diskussionspartner un gsellschaftligi Kontakt brocht.

Anne 1781 isch dr Robert uf Irvine zoge, e Stadt am State vum Meer, un het sich mit Flags-Hächle bschäftigt, het aber do keinerlei Glick gha. Anne 1784, wu si Vatter gstorbe isch, het er mit sinem Brueder Gilbert versuecht, im Vatter si Farm z halte, aber si hän schliäßig miäße e anders Objäkt nämme – e Fäldstick z Mossgiel uf 600 Metter Hechi.

Si Durchbruch as Dichter

Ass dr Vatter William nit zfriide gsii isch mit em Suhn, des isch bsunders do dra gläge, ass dr Robert hinter dr Maidli här gsii isch un aü fir alli andere Vergniäge ufgschlosse gsii isch. Aber grad des het em Inspiration brocht; in dr 1780er Johr het er ei Gedicht noch em andere ufs Babier brocht.
Im Jülli anne 1786 sin sini erschte Gedichter erschiine: Poems, Chiefly in Scottish Dialekt – e Band mit 34 Gedichter un 10 Epigramm un Epitaphe. Dr Drucker John Wilson vu Kilmarnock het si in ere Uflag vu 612 Exemplar gfertigt; dr Vertriib isch per Subskription sicher gstellt wore.

Des Wärk isch glii iigschlage: Lit üs allene Bildigs- un Gsellschaftsschichte, bis zu Diänschtmägd un Landarbeiter, sin begeischteret gsii. Diä Uflag isch ball vergriffe gsii; im Novämber isch er uf eme glehnte Ross uf Edinburgh gritte un het derte fir e zweiti, strak erwittereti Uflag gsorgt, wu im Johr druf rüskumme isch. Dr isch mit uffene Ärm un Härze empfange wore. Verschiidini Biographe wiise druf ani, ass es dr Burns gschafft het, drotz däm Erfolg un däre Aerkännig, wu jetze iigsetzt het, bscheide z bliibe.

Dr Robert Burns as Stiiriidriiber

Uf em Burns Robert sinem pachtete Hof het si Fraü Jean Armour un d Kinder gläbt un gschafft. Zuedäm sin viär oder fimpf Gnächt un Mägd uf däm Hof gsii.

Dr Robert het gluegt, ass er üs däm schwäre Läbe rüskunnt. Aber dr het nit welle dichte, zum Gäld verdiäne. Fir ihne wärs e „glatti Unzucht vu dr Seel“ gsii, wänn er do vu „Gäld, Lohn, Verdiänscht usw. gschwätzt hät“ – eso het si Brueder Gilbert emol si Istellig bschriibe. Doch dr het versuecht, e zueverlessigs Iikumme z griäge un isch anne 1789 in dr Diänscht as Stiiriidriiber un Eichmeischter drätte. Bi däm Beruef het er viil Ortschafte un Mänsche känne glehrt un viil Aregig fir si Dichtig bikumme. Dr seig e stränge Beamte gsii, aber schiints nit unmänschlig; so hebs kenne sii, ass er bi gleine Bschissereie vu alte Fraüe am Märktdag e Aüg zuedruckt het, schribt d Catherine Carswell. Dr Burns het schliäßlig aü dr Hof ufgä un isch 1791 mit sinene Lit uf Dumfries zoge, wus Zentrum vu sinere Tätigkeits firs Stiiramt gsii isch. Dodermit isch dr Robin s erschtmol fir lengeri Zit – bis an si Läbensänd – in ere Stadt z wohne kumme. Dr Donald A. Low schribt, ass dr Robert derte mänk Mol vum Heimweh blogt wore isch, in sinene Schrifte diäg uf viil Arte zum Üsdruck kumme, ass-es-e beeländet het, ass er vu dr Bärg vu sinem eigene Land abgschnitte gsii isch. Dumfries lit ca. 100 km südeschtig vum Ayrshire.

Dr Burns un d Bolitik

Dr Burns uf ere sowjetische Briäfmark anne 1956

Dr Burns Robert het Sympathiä fir d franzesisch Revolution 1789 un fir d Opposition im eigene Land gha. Dr isch e Ahänger vum Charles James Fox gsii, e Revolutionsbefirworter in dr Whig-Partei. Änds 1792 het er sich Feind gmacht, wun er sitze bliibe isch un dr Huet ufglo het, wu „God save the King“ (d Nationalhimne) gsunge wore isch. Do duf hets bim Stiiramt e Untersuechig gege dr Burns gä. Dr Dichter het jetz miäße ferche, ass er si Arbet, si Läbensgrundlag un diä vu sinere Familiä verliärt. Dr het jetz abgstritte, ass er alliwiil no zu Frankrich stoht, wu zu Eroberige ibergange seig. Dr Elrod un dr Mackay meine aber, des seig numme e taktischs Zuegständnis gsii, dr heb si Meinig nit wirklig gänderet. Des heb sich aü in verschiidene Gedichter un Schrifte vun em zeigt, so im Liäd „Bannockburn“ (Aügüscht 1793). Dr het aü Gedichter gege d Sklaverei z Amerika gschriibe, gege d Not vu dr Büüre, fir d Rächt vu dr Fraüe.

Dr Burns het d Hiirichtig vum Ludwig XVI. un vu dr Marie Antoinette 1794 z Frankrich fir „e verdiänts Schicksal“ ghalte. Si Ablähnig vu dr Monarchii, vum Adel un vu dr Geischtligkeit kunnt zum Biispill im Gedicht „Solle mir füül unser beschti Zit verdue“ zum Üsdruck, wun er fir revolutionäri Gwalt un firs Fallbeil (!) iidrittet.
Noch in sinene letschte zwei Läbensjohr het er viär Ballade gschriibe, wun er e Whig-Kandidat bin ere Wahl unterstitzt het.

Drotz sinere heimlige Radikalität gege d Obrigkeit het dr Burns an dr Herrgott, an dr Chrischtus un an e Läbe noch em Dot glaübt – in sinene letschte drei Läbensjohr seigen em aber Zwiifel kumme.

Im Burns Robert si Härkumpft üs ere untere Volksschicht, si Bekänntnis drzue un si politschi Üsrichtig hän drzue gfiährt, ass er zum e „Held vu dr Arbeiterklass“ un zum e „Held vum Sozialismus“ gmacht wore isch; in dr sozialischtische Länder isch er beliäbt gsii; anne 1956 isch in dr Sowjetunion e Burns-Briäfmark rüskumme.

Dr Burns as Schott

Dr Burns Robert het sich as Schott gfiählt un fir Schotte gschriibe, schribt dr Norman Elrod. As Bue heb er „The Life of Wallace“ gläse un des Buech heb in sini Odere – wiän er esälber gsait heb – „e schottisch Vorurteil“ iigflest, e Liäbi zum Land, wu „gliänig dur ihne dur fliäße“ diäg, bis ans Änd vu sinem Läbe.

In dr letschte 5 Johr vu sinem Läbe het dr Robin des verstärkt gmacht, was er vorhär scho agfange gha het: Dr het alti Ballade gsammlet, zum Deil umgschafft. Dur des sin dr Nochwält iber 300 vu däne Liäder erhalte. Dr het des as e Diänscht am Vatterland agsähne. Dodrzue het er zwee Partner gha, wun em diä Ballade abgnumme hän: Dr George Thomson un dr James Johnson. Mit em Thomson isch dr Robin z stritte kumme, wel sälle „änglischi Diktion“ het welle, är sälber aber het Scots liäber gha.

Dr Burns un d Fraüe

Dr Burns isch mit dr Jean Amour verhirate gsii un het nüü Kinder mit ere gha, s letsch isch am Dag uf d Wält kumme, wun er bierdig isch. Dr het aber näbehär ei Affär no dr andere gha un mindschtens viär unehligi Kinder. Noch em Norman Elrod heb er aber nit versuecht, üs siinere Verantwortig do drüs z vertlaüfe. Im Burns si letschti Liideschaft het in dr Grankeschweschter Jessie Lewars golte, wu ins Hüüs kumme isch go hälfe, dä dotgrank Dichter z pfläge. An diä sin sini letschte Gedichter gange.

Im Robin si Abläbe

Dr Burns isch viil grank gsii, bsunders in sinene zwei letschte Läbensjohr het ers am Härz gha un dr Rissmattis (Rheuma). Si Läbenswandel mit viil Alkohol het em nyt Guets brocht. Verschärft wore isch si Lag dur e allgmeini Hungersnot z Schottland un dur sini Schulde – dr her gfercht, ass er iigsperrt wird wäge däm; e Schniider het e Brozäss gege ne gfiährt, wel er e Uniform nit zahlt het. Am 21. Jülli 1796 isch er gstorbe.

Üs em Burns siinere Dichtig

E Sammlig vum Burns sinene Liäder gits aü in alemannischer Ibersetzig vum Zürcher Dichter August Corrodi. Des Biächli vum Corrodi mit 103 Sitte isch 1870 z Winterthur erschiine. Titel: Robert Burns: Lieder. Ins Schweizerdeutsche übertragen von August Corrodi. Zwoo Biispiil im Orginal un in dr Ibersetzig vum Corrodi folge do unte:

Wha is that at my bower door?	Wer böpperlet a der Chammer a?
Wha is that at my bower door? – O, wha is it but Findlay? Then gae yere gate, ye’se nae be here ! – Indeed, maun I, quo’ Findlay. What mak ye sae like a thief? – O come and see, quo’ Findlay. Before the morn ye’ll work mischief – Indeed will I, quo’ Findlay.	Wer böpperlet a der Chammer a? – Nu ich bis, seit de Heiri. Se pack di hei! Was witt du da? – Nu öppis! seit de Heiri. De schliichscht ja, wie wennd gstole hettscht! – Chumm lueg nu! seit de Heiri. De machscht na Stämpeneie zletscht! – Cha scho sy, seit de Heiri.
Gif I rise and let you in? – Let me in, quo’ Findlay; – Ye’ll keep me waukin wi’ your din – Indeed will I, quo' Findlay. In my bower if ye should stay? – Let me stay, quo’ Findlay; I fear ye’ll bide till break o’ day – Indeed will I, quo’ Findlay.	Und lies i di is Chämmerli – O las mi! seit de Heiri Se wärs dänn mit mim Schlaf verbi. – Natürli! seit de Heiri. Und wärischt i mim Chämmerli – O wär i! seit de Heiri Se wettscht, bis’s taget, bi mer sy. – Bis’s taget, seit de Heiri.
Here this night if ye remain – I’ll remain, quo’ Findlay; I dread ye’ll ken the gate again; – Indeed will I, quo’ Findlay. What may pass within this bower – Let it pass, quo’ Findlay; Ye maun conceal till your last hour – Indeed will I, quo’ Findlay.	Und wettischt die Nacht bi mer sy – Di ganz Nacht, seit de Heiri Se fürch i, chämischt wider gli. – Gli wider, seit de Heiri. Was gscheh mag dänn im Chämmerli – Las gscheh nu! seit de Heiri Das rat i der, das bhalt für di! – Verstaht si! seit de Heiri.

For the Sake of Somebody.	Wegen Öpperem.
My heart is sair – I dare na tell – My heart is sair for Somebody; I could wake a winter night For the sake o’ Somebody. Oh-hon! for Somebody ! Oh-hey! for Somebody ! I could range the world around For the sake o’ Somebody.	Mis Herz ischt schwer – i säges nid – Ischt schwer vu wegen Öpperem; I chönnt e langi Winternacht Durwache wegen öpperem; O weh, dä Öpper ! Juhe, dä Öpper ! I luff gern zringeligum um dWelt Un nu vu wegen Öpperem.
Ye Powers that smile on virtuos love, O, sweetly smile on Somebody ! Frae ilka danger keep him free, And send me safe my Somebody. Oh-hon! for Somebody ! Oh-hey! for Somebody ! I wad do – what wad I not? For the sake o' Somebody !	Ihr gueten Engel, händ em sorg Und lueged mer mim Öpper ! Un lönd em nie nüt Böses gscheh Und bringed mer gsund min Opper! O weh, dä Öpper ! Juhe, dä Öpper ! I tät, i tät, was weiss i nid, Für desäb Öpper !

Im Burns si gsprochini un si gschriibini Sproch

Dr Titel vu dr Erschüsgab anne 1786 vum Burns Robert sinene Gedichter heißt: Poems, Chiefly in the Scottisch Dialect (= Gedichter, haüptsächlig im schottische Dialäkt). Im e Vorwort het dr Burns (iber sich sälber) gschriibe: ... he sings the sentiments and manners, he felt and saw in himself and his rustic compeers around him, in his and their native language. Des heißt, dr het in dr ageborene Sproch vu sich un vu dr Büüre um ihne rum s Gfiähl un dr Art üsdruckt, wun er bi sich un bi sällene gfiählt un gsäh het. Des isch d gsproche Sproch vum Ayrshire gsii un diä het zum „Lethian Type of speech“ ghert, wo zum „Mid-Scots“ („Central Scots“) ghert, ere Art „Standard Scots“.

Des gsproche Schottisch isch im Gegesatz zum Änglische, aber aü zum Scots-Änglisch gstande – säll letscht isch d allgmein Verkehrs- un Literatürsproch z Schottland gsii. Dr schottisch Dialäkt het – am meischte z Edinburgh – e Verflachig durgmacht un diä isch speter no wittergange. Dr Kupper wiist druf ani, ass wäge däm dr Burns het miäße e Glossar (schottisch-änglischi Werterlischte) drzue mache – mer het nimmi drmit kenne rächne, ass diä bildete Schichte alles verstehn. Des betrifft dr Wortschatz; d phonetische Eigeheite vum Schottische oder vum Ayrschire-Dialäkt kumme wäge dr Orthografii vum Burns meischtens nit zum Vorschiin; dr het sich an dr änglische Orthographii oriäntiärt. Dr schribt zwar zum Biispiil house, mer het aber /hus/ gsait.

Änewäg isch aber dr schottisch Dialäkt guet durgschiine, dänn verschiidini Gritiker hän bedüürt, ass im Burns si Wärk unverständlig seig. So het dr William Copper anne 1787 gschriibe: „Poor Burns looses much of his deserved praise in this country [England] through our ignorance of his language. His candle is bright, but shut up in a dark lantern.“ Dr Burns diäg also z Ängland viil vu sinem verdiänte Lob iibiäße, well mer derte si Sproch nit verstoht. Si Kerz diäg wit schiine, si seig aber in ere dunkle Latärne iigsperrt.
Schottischi Läser hän kenne (aber nit miäße) im Burns sini Text mit schottischen Glang vorläse. Anne 1873 het dr James A.H. Murray gschriibe: „… if a Scotchmen read Rurn’s poems to an English audience, not three [words] in a hundred would be heard as English.“ Zuedäm wird dr schottisch Charakter vum Burns sinere gschriibene Sproch in dr Morphologii, im Satzboi, im Stil un in dr Thematik dittlig.

Dr Burns het bi bstimmte Theme aü reins oder fascht reins Änglisch gschriibe. Dr Hans Jürg Kupper meint, ass aü si gschriibene Dialäkt nit rein gsii isch, dr het eimol necher un eimol wenniger noch am gschwätzte Dialäkt gschriibe – eso heb er in dr Dichtkunscht am meischte Megligkeite gha.

Dr Burns im ditsche Sprochrüüm

Dr Robert Burns het im ditsche Sprochrüüm zittewiis großi Beliäbtheit gha; bi sinem 100. Dotesdag 1896 isch er z Ditschland, z Eschtrich un in dr Schwiz ganz groß gfiirt wore. Siter em Änd vum 18. Johrhunderts hets unter anderem in dr Wuche- un Monetszittige, wu dertemol Modi gsii sin, Ibersetzige vum Burns in s Standardditsch gä. Däm entgegekumme isch, ass sällemols e bsunders Inträssi am Volksliäd gherrscht het, so aü bim Johann Gottfried Herder, Johann Wolfgang von Goethe, Johann Jakob Bodmer un andere. Zwar isch „Volksliäd“ un im Burns sini Liäder zweierlei, aber zwische „Volksliäd“ un „Dichtig im Volksliädstil“ isch nit groß unterschiide wore.
Aü hets e bsunders Inträssi an Dialäkt gä - was wennig speter aü im Hebel zguet kumme isch.
Dr Goethe het dr Burns aerkännt un bedüürt, ass sini eigene Liäder nit eso im Volk verbreitet sin wiä diä vu sällem. Dr Goethe het dr Burns „zu dr erschte Dichtergeischter, wus vorhärig Johrhundert viiri brocht het“, zellt.

Burns-Ibersetzige as Buechüsgabe hets im ditsche Sprochrüüm ab 1839 gä – diä erscht vum Philipp Kaufmann (102 Liäder un Gedichter), 1840 sin scho zwoo witteri mit no greßerem Umfang gfolgt – vum Wilhelm Gerhard un vum Heinrich Julius Heintze; diä vum Heintze seig besser wiä diä andere. Drnäbe hets aü Üsgabe in dr Oginalsproch gä. Dr Küpper wiist druf ani, ass d politisch Situation z Ditschland zwische 1830 un 1848 s Inträssi am Burns mit sinene „ufriährerische Unterkläng“ beginschtigt het, aber aü unpolitischi Läser hebe am Burns sinere Natür- un Liäbeslyrik e Freid gha. Dr hundertscht Geburtsdag vom Burns 1859 isch zum Alass fir witteri Burns-Ibersetzige gnumme wore. Ganz schlächti Notte bikunnt dr L. G. Silbergleit vum Küpper fir sini Ibersetzige, wu in dr briiswärte un viil verbreitete Reclam-Universalbibliotheks-Reihe erschiine isch un mehreri Uflage erläbt het.

Des Broblem ziägt sich durch, ass diä verschiidene Ibersetzige arg unterschiidligi Qualtiät hän; do derbii isch z bedänke, ass näben em Gschick vum Ibersetzer d poetisch Iberdragig vu einere Sproch in d ander e objektivi Schwiirigkeit darstellt. Dr Tycho Mommsen het scho anne 1858 in ere Abhandlig iber „Die Kunst des deutschen Übersetzers aus neueren Sprachen“ iber dr Burns gsait: „Grad diä bessere Liäder vum Burns (lang nit alli sin glunge) lege im Ibersetzer großi Hindernis in dr Wäg“, wel dr Ibersetzer dr Üsdruck arg zämmedränge mueß, wel er e Hüffe Reim beachte mueß, bsunders aü, wel „e naiv derbe Grundton“ nozmache isch, wu im Orginal viilmol scho z derb seig, un wägem natürlütartige Chrarakter vum Refräng, wu in ere andere Sproch schwär zum nomache isch..

Anne 1896, im 100. Dotesjohr vum Burns, sin e Hüffe Artikel zu dr Ehr vum Robert Burns erschiine. Dr Kupper gritisiärt dr Burns-Kult vu däre Zit, wu Lobrede gschriibe wore seige à la „Der größte Lyriker aller Zeiten, das eigentliche lyrische Urgenie …“. E großi Anthologii vu Burns-Ibersetzige (wu Biiträg vu 34 verschiidene Ibersetzer drin gsammlet gsii sin) isch im Jubiläumsjohr vu dr Wilhelmine Prinzhorn rüsgä wore – mit alles zämme 331 Burns-Stickli. Des isch diä letscht greßer Burns-Ibersetzig gsii – sogar diä grescht. Speter sin Burns-Ibersetzige meischtens numme no im Zämmehang mit Artikel vereffentligt wore, wu dr Burns drin gwirdigt oder wisseschaftlig bsproche wore isch.

Ibersetzige in ditschi Dialäkt

Dr Burns wird im Markgäfler gehrt (1928)

Anne 1845 isch d erscht Ibersetzig vume Burns-Gedicht in e ditsche Dialäkt erschiine - diä vum Friedrich Wilhelm Lyra in s Plattditsch. Drno isch z Obereschtrich dr Franz Stelzhamer gfolgt, wu e baar Burns-Gedichter üs em Hochditsche in dr Dialäkt ibersetzt het (1846). Dr niiderditsch Dichter Klaus Groth het ab 1849 einzelni Gedichter un Liäder zum Deil arg frei ins Plattditsch ibersetzt. Ab 1864 het dr Ernst Lindner im eschterrich-ungarische Zips (hit: Kezmarok) fimpf Burns-Liäder in dr Dialäkt ibersetzt. Dr Eduard Hobein het 1866 segs witteri plattditschi Ibersetzige vereffentligt. 1869 isch e erschti plattditschi Buechüsgab erschiine: Im Karl Friedrich Kerkow si „Vieruntwintig Schöne Lere von Robert Burns’n, denn’n Schottläner“ – e Ibersetzig üs ere hochditsche Vorlag vum Karl Bartsch. Dr Küpper stellt im Karl Eggers sini drissig plattditsche Ibersetzige, wu 1872 erschiine sin, wit iber diä vum Kerkow.

Dr Gustav Legerlotz het bemerkt, ass im Burns si Dichtersproch viilmol ke reins Schottisch oder Änglisch isch; dr het drüs gfolgeret, ass aü e ditschi Ibersetzig nit rein mundartlig sii mueß; wäge däm het er „e Mischig vu schriftmäßigem Hochditsch mit Werter un Forme vu oberditsche Volksmundarte“ verwändert, wun er esälber dr Burns ibersetzt het (des isch ab 1882 gsii; d groß Lergerlotz-Burns-Üsgab isch 1889 kumme). Aber im Legerlotz si konschtruiärti Mischsproch diäg eweng kinschtlig wirke.

Anne 1870 sin diä erschte un einzige alemannische Ibersetzige vum Burns erschiine: im Winterthurer Dialäkt, üs dr Fädere vum August Corrodi.

In dr Tabälle findsch s bekannt Liäd Sweet Tibbie Dunbar un d Ibersetzig vum Klaus Groth in s Plattditsch un diä vum August Corrodi ins Alemannisch. Diä zwo Ibersetzige wäre vum Hermann Burte fir guet glunge ghalte; si sin bi ihm zitiärt:

Robert Burns, 1786 Scottish Dialect	Klaus Groth, noch 1849 Plattditsch	August Corrodi, 1870 Alemannisch
Sweet Tibbie Dunbar	O wullt mi nit mit hebbn ?	O Mimi, witt mit mer.
O, wilt thou go with me, Sweet Tibbie Dunbar? O, wilt thou go wi’ me. Sweet Tibbie Dunbar? Wilt thou ride on a horse, Or be drawn in a car, Or walk by my side, O sweet Tibbie Dunbar?	O wullt mi ni mit hebbn, Lütt Anna Kathrin? O wullt mi ni mit hebbn, Lütt Anna Kathrin? Du kunnst je wul fahren, Du kunnst je wull ridn, Oder wulls an min Sit gahn, Lütt Anna Kathrin?	O Mimi, witt mit mer, O Mimi, witt mit? O Mimi, witt mit mer, O Mimi, witt mit? Witt es Rössli zum Riite, E Schäse zum Fahre, Oder wottscht mit mer zFuess gah? Sägs use, wasd witt !
I care na thy daddie, His lands and his money, I care na thy kin, Sae high and sae lordly: But say thou wilt hae me For better for waur – And come in thy coatie Sweet Tibbie Dunbar !	Wat schert mi din Vader, Sin Hus um sin Feld ! Wat schert mi din Mellersch, Er Stolt un er Geld ! Segg blot, ick schall mit gan, Segg blot, du büst min, Un kumm inn Linnwullnrock, Lütt Anna Kathrin !	I pfiiff uf din Ätti, Sis Land und sin Geldsack, Und uf di Verwandtschaft, Die protzig, die stolz. Säg, witt mi zum Ma ha Uf Treu und uf Gfahr hi, Dänn chumm nu, wied chunnscht grad, Wied stahscht und wied gahscht !

Wärk

• Lieder. Althea, Zürich 1998, ISBN 3905045-27-3
• Poems. Faber & Faber, London 2005, ISBN 0-571-22672-8
• Liebe und Freiheit. Lieder und Gedichte. Schneider, Heidelberg 1988, ISBN 3-7953-0652-3
• Complete poems and songs. Lomond Books, Edinburgh 2000, ISBN 0-00-760599-4
• The Complete Works of Robert Burns. Edited an Introduced by James A. Mackay. Ayrshire 1986
• Tam O’Shanter. Eine Erzählung. Revonnah, Hannover 2000, ISBN 3-934818-27-7.
• The Jolly Beggars. A Cantata („Die munteren Bettler. Eine Kantate“). Revonnah, Hannover 2005, ISBN 3-934818-62-5.

Literatur

• Thomas Carlyle: Critical and miscellaneous essays. Dent, London 1974
• Gerard Carruthers: Robert Burns. Northcote House, Tavistock 2005, ISBN 0-7463-1172-9
• August Corrodi: Rob. Burns und Pet. Hebel. In: Sammlung gemeinverständlicher wissenschaftlicher Vorträge, herausgegeben von Rud. Virchow und Fr. v. Holtzendorff, VIII. Serie, Heft 182. Berlin 1873
  • Hermann Burte: August Corrodis „Burnslieder“. In: Vorabdruck in dr Zitschrift „Der Markgräfler“ vum 31. Jülli 1928 un in: August Corrodi als Dichter und Maler. Ein Gedenkbuch von Rudolf Hunziker und Paul Schaffner. Mit einem Beitrag von Hermann Burte. Winterthur 1930
• Hugh Douglas: Robert Burns. The tinder heart. Sutton Books, Stroud 2002, ISBN 0-7509-3076-4
• Norman Elrod: Wer war Robert Burns? Einige Aspekte seines Lebens und Werks. Zürich 1996
• James Gibson: The bibliography of Robert Burns. Kraus, New York 1969 (Repr. d. Ausg. Kilmarnock 1881)
• Hans Jürg Küpper: Robert Burns im deutschen Sprachraum (unter besonderer Berücksichtigung der schweizerdeutschen Übersetzungen von August Corrodi). Bern 1979 (Diss.; Band 56 vu dr „Basler Studien zur deutschen Sprache und Literatur“)
• John Lockhart: The life of Robert Burns. AMS Press, New York 1974, ISBN 0-404-08517-2 (Repr. d. Ausg. Edinburgh 1828)
• Donald A. Low: Robert Burns (Scottish Writers Series No. 8), Edinburgh 1986
• Liam MacIlvanney: Burns the radical. Poetry and politics in late eighteenth century. Tuckwell Books, East Linton 2002, ISBN 1-86232-177-9
• James MacKay: A Biography of Robert Burns. Alloway Publishing, Ayrshire, Scotland. 2004 ISBN 0-907526-85-3
• Heiko Postma: Mit Whisky trotzen wir dem Satan! Leben und Lieder des schottischen Barden Robert Burns. jmb, Hannover 2009, ISBN 978-3-940970-95-4
• Heiko Postma: Auf wildem Pfad durch Fels und Heide. Mit Robert Burns in den schottischen Highlands. jmb, Hannover 2009, ISBN 978-3-940970-94-7
• J. B. Reid: A complete word and phrase concordance to the poems and songs of Robert Burns. Kerr, Glasgow 1889
• John C. Shairp: Robert Burns. AMS Press, New York 1968 (Repr. d. Ausg. London 1879)
• Dietrich Strauß: Die erotische Dichtung von Robert Burns. Lang, Frankfurt/M. 1981, ISBN 3-8204-5914-6
• George S. Wilkie: Understanding Robert Burns. Verse, explanation and glossary. Wilson, Glasgow 2002, ISBN 1-903238-48-X
• Dietrich Hohmann: Ich, Robert Burns. Biografischer Roman, Verlag Neues Leben, Berlin 1990, ISBN 3-355-01036-7
• Arnold Johnston: The Witching Voice. A Novel from the Life of Robert Burns. ISBN 978-0-916727-44-4, Glossary of Scottish Terms•15 Period engravings Publication Date: January 25, 2009 (250th birthday of Robert Burns)

Medie

• The complete songs of Robert Burns Linn Records, Glasgow 2003 ff. (12 CDs, Interprete: Brian Easdale, Paul Freeman u. a.)

Weblink

• The Burns Encyclopedia (änglisch)
• National Burns Collection mit Scans vu dr Originalsitte un Informatione (änglisch)
• Robert Burns, Scotland’s National Tourism Organisation (änglisch)
• Burns Night (änglisch)
• Burns Supper (änglisch)
• Kurzbiografii (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/hpd-online.de