Christian Friedrich Daniel Schubart

Dr Christian Friedrich Daniel Schubart (* 24. März 1739 z Obersontheim, dertemol Grofschaft Limpurg, jetz Landkreis Schwäbisch Hall; † 10. Oktober 1791 z Stuegert) isch e dytsche Dichter, Organischt, Komponischt un Schurnalischt gsi.

Er isch vor allem bekannt wore dur syni scharf formulierte sozialkritische Schrifte, wun er di absolutistisch Herrschaft un d Dekadänz vun ere im dertige Herzogtum Wirttebärg effetlig din aagchlagt het.

Läbe

Dänktafle am Schubart-Schuelhuus z Geislinge an dr Steige

As Suhn vun eme Pfarrvikar un Lehrer isch dr Schubart zerscht z Oole ufgwagse. Vu 1763 bis 1769 het er z Geislinge gläbt. Im Johr 1769 isch er as Organischt und Musikdiräkter an dr wirttebärgische Hoft uf Ludwigschburg gruefe wore. Em dertige Adel un Klerus isch er wäg syym lucke Läbenswandel, syym mangelnde Reschpäkt un syyre scharfe Kritik an dr Aristokratii un dr Geischtligkeit allmeh e Dornen im Aug wore. No vier Johr het sich dr Herzog Karl Eugen zwunge gsäh, ihn us em Land z wyse.

Z Augschburg het er anne 1774 aagfange, d Zytschrift Teutsche Chronik (Erschtuusgab am 31. März) uusezgee, wu vor allem gege d Jesuite din polemisiert woren isch. Wu dr Augschburger Magischtrat dr Druck vu däm Schurnal noch ere churze Zyt verbote gha het, isch des z Ulm wyterdruckt wore. Au dr Schubart isch derno uf Ulm zoge, wun er us Augschburg verdribe woren isch.

Zwei Johr speter (1777) het e dr Karl Eugen mit em Lockspitzel uf Blaubeire glockt go ne uf wirttebärgischem Grund chenne verhafte loo. Mer het e uf d Bärgfeschtig Hocheaschperg brocht, wun er in dr Johr derno s Opfer vu absolutistisch motivierte Umerziehigsmaßnahme gsi isch.

Erscht im Maie 1787 het e dr Herzog wider frej gloo – vor allem wel sich Preuße yygmischt gha het. Är isch derno au no zum Musik- un Theaterdiräkter am Herzogshoft z Stuegert ernännt wore, wun er syyni Zytschrift derno unter eme neje Name wytergfiert het.

Mit em Dod vum Schubart anne 1791 verbindet sich d Sag, är sej läbig begrabe wore, was dr Hölderlin un anderi soll seli erschitteret haa. Dr Dramatiker Heiner Müller het 1995 sogar e "großi Angscht vu dytsche Dichter syter em Schubart" welle festgstellt haa, schyyndot begrabe z wäre, Zitat: "Wu mer vil speter dr Chilchhof abgrumt gha het, het mer entdeckt, ass dr Sarg vu inne vellig verchratzt gsi isch, dr Sarg vum Schubart, des isch scho makaber, no zwelf Johr Knascht au no schyyndot z syy." (Heiner Müller, Werke, Bd. 12, S. 710).

Wärch

In syym lyrische Schaffe isch dr Schubart zuem eine dr Sensibilität vum Klopstock verbunde gsi, aber au dr volksliedhafte bis pathetische Verdrätter vum Sturm un Drang. Dur syy improvisatorisch Talänt un wel er syy Meinig alliwyl frej gsait gha het, isch syy Beliebtheit bi dr untere Sozialschichte weidli aagstige. Är isch sogar e Art Sprochrohr vu dr Unterdruckte wore wäg syyre Lyrik, wu d Herrscher din aagchlagt wore sin, zem Byschpel im Gedicht Die Fürstengruft vu 1783 oder im Kaplied vu 1787, un wäg syyre Detigkeit as Schurnalischt. Är het nie ne Gheimnis drus gmacht, ass er despotisch un obskurantistisch Handle abglähnt het.

Syy Abhandlig Zur Geschichte des menschlichen Herzens us em Johr 1775 het em Schiller as Quälle fir Die Räuber dient. Dr Franz Schubert het syy Gedicht Die Forelle as Kunschtlied vertont, wu au in dr Bearbeitig as Forällequintett zimli bekannt woren isch.

Mit syyne Ideen zur Ästhetik einer Tonkunst (in dr Feschtigshaft verfasst, 1806 postum im Druck erschine) het er e wichtig Werk gschribe, wun er vili Informatione zum Musikläbe in syyre Zyt feschtghalte het, unter andrem Bricht iber verschideni Musikzäntre un Hofkapälle.

Ehrige

Z Oole stoht e Schubart-Dänkmol, gschaffe vum wirttebärgische Bildhauer Ernst Curfess.
Im Chloschter Blaubeire isch mit dr Schubartstube e chlei Literaturmuseum fir ihn yygrichtet wore, wu an syyni Verhaftig mahnt.
Z Ulm un z Oole sin Gymnasie noch ihm gnännt wore, e Schubart-Realschuel git s z Geislinge.
D Stadt Oole het zue syyre Erinnerig anne 1955 dr Schubart-Literatur-Pryys gstiftet.
D Kaiser-Bröuerej, e regionali Bröuerej vu Geislinge, het e Bier noch em Christian Schubart gnännt („Schubart-Dunkel“).

Literatur

Wilfried F. Schoeller, Schubart: Leben und Meinungen eines schwäbischen Rebellen, den die Rache seines Fürsten auf den Asperg brachte. Mit einer Auswahl seiner Schriften. Berlin: Klaus Wagenbach, 1979. ISBN 3803120543
Bernd Jürgen Warneken, Schubart: Der unbürgerliche Bürger. Frankfurt: Eichborn, 2009. ISBN 3821845988
Adi Hübel, 'Freiheit, süße Freiheit - CH. F. D. Schubart, Ein schwäbischer Rebell', Stück in acht Bildern zu Leben und Werk Schubarts, copyright, Adi Hübel, Ulm.

Weblink

Christian Friedrich Daniel Schubart im dütschsprochige Wikisource

Commons: Christian Friedrich Daniel Schubart – Sammlig vo Multimediadateie

Wärch vu Christian Friedrich Daniel Schubart. In: Zeno.org.
Wärch vu Christian Friedrich Daniel Schubart. In: Projekt Gutenberg-DE.
Ideen zu einer Ästhetik der Tonkunst (Wien, 1806; Uuszig)
Schubart-Museum Oole (Uusstellig iber Läbe un Wärch)
Der Bettelsoldat as Gratis-Herbuech (mp3)
S Schubart-Quintett n.e. V. effetlig zuegängligi Informatione
D Gedicht uf zgedichte.de
Theaterstück: Freiheit, süße Freiheit - Chr.F.D. Schubart, e schwebische Rebäll

Quälle

Brockhaus Enzyklopädie in 24 Bänden. 19. Auflage 1986–1994

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Christian_Friedrich_Daniel_Schubart“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.