Dütschfryburger Mundarte

Di dütschfryburgische Mundarte, aso die Dialäkt, wu im dütschsproochige Deil vùm Kanton Fryburg gschwätzt werde, gliidre sich grob in drüü Gruppe:

• S Seislertütsch im ganze Seiseland ùn de Stadt Frybùrg.
• S Murtedütsch, wo im Seebezirk gschwätzt wird. Es ghört zum Bärndütsch.
• S Joundütsch wo nùmme z Joun gschwätzt wird, de einzig dütschsproochige Gmeind im Greyerz. Es unterscheidet sich bsùnders starch vo de andre Dütschfrybùrger Dialäkt ùn het mee mit em Dialäkt vùm Bärner Simmetal gmeinsam.

Seislerdütsch	Mùrtedütsch	Jounerisch
Chees	Chääs	Chies
grossi	groossi	gruessi
lööse	lööse	lüese
Lann	Land	Lond
Miitli	Meitli	Meitli
Trùùm	Troum	Troum
Bǜm	Böim	Böüm

Dernäbe isch in de Altstadt vo de Stadt Frybùrg e Sproochspiilart gschwätzt worde, wo mer Bolz dezue sait. S Bolz isch dur de Sproochkontakt zwüschem Dütsche ùn em Französische entstande ùn zeichnet sich dur vili Entlehnige ùn Code Switching zwüsche de Sprooche uss. Je nooch däm isch d Basissprooch deno s Dütsch oder s Französisch. Wyl di typischi Ùnterschichtekultur vo de Altstadt inzwüsche aber wyytgehend verschwùnde isch, wird au s Bolz, wo uss dänne Läbensùmständ entstande isch, hüt nümm vil gschwätzt.

Gùgg o ùnder

• Seislertütsch
• Jùutütsch
• Bärntütsch
• Alemanneschi Dyaläkt
• Höchstalemannisch
• Schwytzertütsch

Literatur

• Walter Henzen: Die deutsche Freiburger Mundart im Sense- und südöstlichen Seebezirk. Huber, Frauenfeld 1927 (Beiträge zur Schweizerdeutschen Grammatik XVI).
• Rudolf Hotzenköcherle: Deutschfreiburg als Sonderfall des Südwestens. I: Rudolf Hotzenköcherle: Die Sprachlandschaften der deutschen Schweiz. Useggää vom Niklaus Bigler und em Robert Schläpfer under de Mitaarbet vom Rolf Börlin. Sauerländer, Aarau/Frankfurt a. M./Salzburg 1984 (Reihe Sprachlandschaft 1), S. 227–236.
• Pascale Schaller & Alexandra Schiesser: Freiburgerdeutsch. In: Schweizerische Akademie der Geistes- und Sozialwissenschaften (Hrsg.): Sprachen und Kulturen. Band 1. Bern 2009. 
• Christian Schmutz, Walter Haas: Senslerdeutsches Wörterbuch. Paulusverlag Freiburg/Schweiz 2000.
• Karl Stucki: Die Mundart von Jaun im Kanton Freiburg. Lautlehre und Flexion. In: Beiträge zur Schweizerdeutschen Grammatik. Band 10. Huber, Frauenfeld 1917.