Ansa

	Ansa
	; Ehmoliger Regantepàlàscht
Verwàltung
Land	Frànkrich
Region	Grand Est
Département	Haut-Rhin (68)
Arrondissement	Thann-Guebwiller
Kànton	Anze
Kommünàlverbànd	Centre du Haut-Rhin
Àmtliga Nàma	Ensisheim
Maire	Michel Habig (2014-2020)
Code Insee	68082
Poschtlaitzàhl	68190
Iiwohner
Iiwohner	7.418
Flech	36,59 km2
Bevelkerungsdicht	190,41 Iiw./km2
Làg
Koordinate	47° 51′ 56″ N, 7° 21′ 09″ E / 47.865555555556°N,7.3525°EKoordinate: 47° 51′ 56″ N, 7° 21′ 09″ E / 47.865555555556°N,7.3525°E
Heche	218 m
	Ansa Ansa (Frànkrich)
Website
	http://ensisheim.fr

E aglüegti Version vo derre Site, wo am 9. April 2024 freige worre isch, basiert uff derre Version.

Dialäkt: Elsassisch

Ansa (frz. Ensisheim, dt. Ensisheim) ìsch a frànzeescha Gmein ìm Owerelsàss ìn dr Region Grand Est (bis 2015 Region Elsàss). D Gmein gheert zum Kanton Anze un zem Arrondissement Thann-Guebwiller.

Geogràfie

Ansa lìgt zwìscha Milhüüsa un Colmer, uf dr Ìll. D frànzeescha Autostroß A35 ìsch nawa draa un hàt a Üsfàhrt uf Ansa.

Ànna 1699 han dr Vauban un dr Jean-Baptiste de Régemortes a Kànàl zwìscha Ansa un Nèi-Brisàch bàuia, mìt'ra Umleitung vum Wàsser vum Quàtelbàch. Da Kànal ìsch sallamols benutzt worra fer s Bàuimàterial üs da Vogesa uf d Bàuistella vu dr Feschtung vu Nèi-Brisàch z brìnga; hìttzutàg gitt's da Kànàl ìmmer noch, àwer ar wìrd nìmm benutzt.^[2]

Gschìcht

Ansa ìsch zum erschta Mol gnannt worra ànna 823 àls Einsigesheim.

Ìn dr keltischa Zitt han sìch Kültürsiedlunga ìm Süda vu Ansa ìnschtàlliart. Dia Siedlunga sìn bis ìn d Kàrolìnger-Zitt do blìewa. Ànna 1881 ìsch a Gràbhìgel vu dr Hàllstàttzitt entdeckt worra, wo ma Guldverziarunga gfunda hàt. Dia kààt ma jetz ìm Musée Unterlinden vu Colmer sah.

Ìm Mìttelàlter ìsch Ansa numma a Därfla gsìì, mìt'ma pààr Dìnghof.

Mìndschens noh 1277, ìsch Ansa unter d Herrschàft vu da Habsburg kumma. Ìn dr zweita Hälfta vum 13. Johrhundert hàt dr Rudolf vu Habsburg a Schloss z Ansa lo bàuia; dàto bliiwa noch Rascht vu sim Fundament, ìm Gàrta vum hìttiga Àltersheim. Ànna 1431 ìsch Ansa d Hàuiptstàdt vu Värdereeschtrich worra.

Ansa ìsch vor rund 500 Johr bekànnt worra, wo àm 7. Novamber 1492 a Meteorit ìn a Àcker vor dr Stàdtmüra igschlaga ìsch: a Üsserìrdischa Stei vu ungfahr 127 kg. Hìttzutàg, zitter 2000, gìtt's jed Johr a Meteoribursa: dr „Ensisheim Meteorite Show“.

D Gmein hàt sìch entwìckelt. Vu 1585 bis 1634 hàt sa ìhra eigena Mìnz ghàà. Àwer ànna 1630, waga dr Bedrohung vum Drissigjohriga Kriag, ìsch d Kaiserliga Verwàltung furtgànga vu Ansa, fer sìch z Àlt-Brisàch ìnschtàlliara. Ìn dam Kriag ìsch 7 Mol zersteert worra, zwìscha 1631 un 1638.

Àm 18. Oktower 1615 hàt dr Jean Rasser a Jesuitenkollegium z Ansa grìnda.

Noh dr Westfälischa Frìeda, sìn d Giater vu da Habsburg àns Frànkrìch kumma. Dr Sìtz vum Regionàlrot vum Elsàss ìsch dernoh z Ansa gsìì, bis ànna 1674. Noh dam ìsch Ansa wìder a eifàch Städtla worra.

As gìtt a Gefangnis z Ansa: sa ìsch àm 23. Hornung 1811 grìnda worra, ìn'ma Gebäi wo friahier a Heim fer Battler gsìì ìsch. Zitter 1938 diant dàs Gefangnis fer lànga Strofa.^[3]

Gega s And vum 19. Johrhundert ìsch s Gleis vum ehmàliga Tràmway vu Milhüüsa bis uf Ansa verlängert worra^[4]. D Àrwet ìn da Kàlimina hàt ìm 20. Johrhundert a Entwìcklung brocht.

Vun 1871 bìs 1918 hàt d Gmein zem ditsche Richslànd Elsàss-Lothringe ghert.

Verwàltung

Dr Maire vu Ansa ìsch dr Michel Habig. Ansa gheert zum Kommünàlverbànd Centre du Haut-Rhin.

Bevelkerungsentwìcklung

Johr	1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006
Inwohner^[5]	4 498	5191	5685	5780	6164	6640	6933

Dialekt

Dr elsassisch Dialekt vun Ansa gheert zum Owerrhinàlemànnisch.

Beriahmta Anser

Jacob Balde, Dìchter ìm 18. Johrhundert

Städtepàrtnerschàfta

Ansa ìsch Pàrtner vu da Städta:

Markdorf (Ditschlànd)
Castroville (Texas); as gìtt àb un züe Traffa zwìscha Ihwoner vu Ansa un vu Castroville.^[6]
Otjiwarongo (Namibia)

Bìlder

Literàtür

Michel Paul Urban: Lieux dits. Dictionnaire étymologique et historique des noms de lieux en Alsace. Édition du Rhin, Strasbourg 2003

Weblink

Commons: Ensisheim – Sammlig vo Multimediadateie
Ensißheim in der Topographia Alsatiae (Matthäus Merian) im dütschsprochige Wikisource
Ansa
Biedermänner und Brandstifter. Der Einfluss der extremen Rechten im Elsass. Deutschlandfunk, 3. Februar 2007

Referanza

↑ Liste des maires au 25 avril 2014 (data.gouv.fr)
↑ (frànzeesch) Canal Vauben, uf structurae.net
↑ Rapport de visite: Maison centrale d’Ensisheim (fr)
↑ Vo Milhüse uf Ense, Gedìcht vum Auguste Lustig
↑ INSEE: Population et logements par commune depuis le recensement de 1962 (1961 pour les Dom) à 1999
↑ Verein „Alsace Medina County Texas“, fer a Frìndschàft zwìscha Ansa un Castroville (fr)

[1] Liste des maires au 25 avril 2014 (data.gouv.fr)

[2] (frànzeesch) Canal Vauben, uf structurae.net

[3] Rapport de visite: Maison centrale d’Ensisheim (fr)

[4] Vo Milhüse uf Ense, Gedìcht vum Auguste Lustig

[5] INSEE: Population et logements par commune depuis le recensement de 1962 (1961 pour les Dom) à 1999

[6] Verein „Alsace Medina County Texas“, fer a Frìndschàft zwìscha Ansa un Castroville (fr)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]