Äntlibuech LU
| S LU im Lemma isch s offiziell Chürzel vom Kanton Lozärn und wird bruucht, zum Verwächslige mit Yträäg vom Name Äntlibuech vermyde, wo öppis anders meined. |
| Äntlibuech | |
|---|---|
 | |
| Basisdate | |
| Staat: | Schwiiz |
| Kanton: | Lozärn (LU) |
| Wahlchreis: | Äntlibuech |
| BFS-Nr.: | 1002 |
| Poschtleitzahl: | 6160-6163 |
| UN/LOCODE: | CH ENT |
| Koordinate: | 647518 / 204854 |
| Höchi: | 723 m ü. M. |
| Flächi: | 56,95 km² |
| Iiwohner: | 3267 (31. Dezämber 2022)[1] |
| Uusländeraateil: | 6,7 % (31. Dezember 2014)[2] |
| Website: | www.entlebuch.ch |
 Äntlibuech | |
| Charte | |
 | |
Äntlibuech (amtlech Entlebuch) esch e politischi Gmeind im Wahlkreis Äntlibuech im Kanton Lozärn, Schwiiz.
Geografi
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Gmeind ligt im Südweschte vom Kanton Lozärn an dr Houptstrooss Lozärn–Bärn. Ds gsamte Gmeindsgäbiet isch Hügu- oder Bärgland. Ds Dorf säuber ligt im Tau, wo di Chliini Emme gschaffe het. A dere Stöu, wo di Grossi Äntli vo rächts här i disi iinefliesst. Nach bim höchst Punkt vo dr Gmeind, äm Wissgubergrat (1930 m.ü.M.) a de Gränze zuem Kanton Obwalde, isch d Quelle vo de Grosse Äntli, wo ihrem gänze Louf nach d Gränze zuer Gmeind Hasle biudet. Dr gsamti ooberi Teil vo dr Gmeind isch stark bewäudet und stäuewiis sähr sompfig. In de untärä Zone isch dr Wald grodet worde, um Platz für d Landwirtschaft z mache. De Schlieregrat mit äm Bärnerstig (1649 m.ü.M.) biudet bisch zr Schrotenegg d Kantonsgränze zwische Obwaude und Lozärn. Die füert denn in nordwästlicher Richtig witer zum Wängegrat. Wästlich vom Schlieregrat isch d Quelle vom (Äntlibuecher-)Rotbach. Dä fliesst dur e chliins Hochtau und mündet uf 1158 m.ü.m. vo rächts in di Grossi Äntli. E witere Zuefluess vo dr Grosse Äntli isch dr Älleggbach, wo südlich vom chliine Wiiler Brüedere (7,4 km suedöschtlich vom Dorf; 1079 m.ü.M.) in di Grossi Äntli mündet. Nur wänig witer unte - direkt nördlech vo Brüedere - mündet dr Eibach vo rächts in di Grossi Äntli. Am Hang nördlech öbber däm Abschnitt vo dr Grosse Äntli ligt dr Ortsteil Finsterwald (3,5 km südöschtlich vom Dorf; 1060 m.ü.M.). Dr Fischbach, wo d Quelle von em weschtlich vom Risetestock isch, biudet bisch zu sinere Mündig in d Rüemlig d Gränze zuer Gmeind Wärtistei. Bisch zuem Ghöft Munistei biudet denn dr Rüemlig d Gränze. Zwüsche de Ruemlig und äm Bramegggrat, wo witer weschtlich ligt, lige d Wiiler und Ghöft, wo zäme de Ortsteil Rengg biude. Weschtlich vom Bramegggrat, bisch aane zuer Chliinen Emme, ligt dr Ortsteil Ebnet (4 km nordnordöschtlich vom Dorf; 723-727 m.ü.M.). Ebnet isch e Strassedorf, wo us de Wiiler (vo Süde nach Norde) Mülacher, Ebnet und Bleiki bstäht. Am rächten Ufer vo de Grosse Fontanne ligt d Exklave Dieplischwand (3,8 km suedweschtlich vom Dorf; 808 m.ü.M.). Vom gsamte Gmeindegäbiet wird d Häufti (50,1 %) landwirtschaftlich gnützt. Waud und Ghöuz bdäcke 42,6 % vom Areal und 3,6 % sind Siidligsflächi.[3]
Äntlibuech gränzt an Dopplischwand, Hasli, Mauters, Schüpfe, Schwarzebärg, Wärtischtei und Wouhuuse im Kanton Lozärn - und an d Gmeinde Alpnach und Sarnä im Kanton Obwaldä.
Gschicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Äntlibuech esch zom erschte Mau gnamsed worde im Jahr 1139 aus Enndlybuch.
Bevölkerig
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Quälle: Bundesamt für Statistik 2005[4]
| Jahr | 1850 | 1860 | 1870 | 1880 | 1888 | 1900 | 1910 | 1920 |
| Iiwohner | 3085 | 2913 | 2939 | 2947 | 2725 | 2677 | 2626 | 2703 |
| Jahr | 1930 | 1941 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 |
| Iiwohner | 2835 | 3190 | 3190 | 3318 | 3310 | 3238 | 3175 | 3366 |
Dr Uusländeraateil esch 2014 bi 6,7 % gläge.[3]
Religion
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
87,6 % vo dr Iiwooner send im Jahr 2000 römisch-katholisch gsii, 4,4 % evangelisch-reformiert.[3]
Politik
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Bi dr Nationauraatswahle 2015 hät s das Ergebnis gää:[3] BDP 0,9% , CVP 30,8% , FDP 24,6% , GLP 1,6% , GP 1,5% , SP 3,0% , SVP 34,8% , Süschtigi 2,8%.
D Gmeindspräsidentin vo Äntlibuech esch s Vreni Schmidlin-Brun (Stand März 2016).
Wirtschaft
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Arbetslosigkeit esch im Jahr 2011 bi 0,6 % gläge.[3]
Sprach ond Dialäkt
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Bi dr Volkszellig 2000 hend vo dr 3366 Iiwohner 96,7 % Dütsch aus Houptsprach aagää, 0,4 % Französisch, 0,6 % Italienisch ond 2,3 % anderi Sprache.[3]
Z Äntlibuech redt mer en Dialäkt, wo scho ganz naach am Bärntütsch isch.
Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Heinz Horat: Die Kunstdenkmäler des Kantons Luzern, Neue Ausgabe I: Das Amt Entlebuch. Uusegee vo de Gsellschaft für Schwizerischi Kunstgschicht GSK. Bärn 1987 (Kunstdenkmäler der Schweiz Band 80). ISBN 3-7643-1900-3. S. 47-87.
- Lebenszeiten im Entlebuch. Das Amt Entlebuch. Schüpfheim, 1999. ISBN 3-907821-09-2
- Willi Huber: Entlebuch 1918 - 1939. Entlebuch 1994
- Willi Huber: Entlebuch - 2000. Entlebuch 2004
Weblingg
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Äntlibuech – Sammlig vo Multimediadateie- Offizielli Website vo de Gmeind Äntlibuech
- Profil vo de Gmeind uf dr Website vom Kanton (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) (PDF; 192 kB)
- Willi Huber: Entlebuch (Gemeinde). In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Fuessnote
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 5. September 2023
- ↑ Gemeindestatistik 1981-2014 nach demographischen Komponenten, institutionellen Gliederungen, Staatsangehörigkeit, Geschlecht und Jahr
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Bundesamt für Statistik: Regionalporträts 2012: Kennzahlen aller Gemeinden (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) , Mai 2012
- ↑ Bundesamt für Statistik: Eidgenössische Volkszählung 2000: Bevölkerungsentwicklung der Gemeinden 1850–2000. Bern 2005 (Online uf bfs.admin.ch (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) , Date im Aahang (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) )
