Blõsmusig

Jugedblosmusikkapelle Musizwerge, Ostermiething

Blõsmusig isch ä Obberbegriff für Musik, wo nur oder gröschdedeils Blosinstrument iigsetzt werde.

Hischtoriè

Dyrhörner, Muschlè un anderi eifachi Blõsinschtrumente sin vo Naturvölker bi religiösè Riit ygsetzt worrè. Fundschtugg uss de è Schteizit uff dè Schwòbischè Alb beinhaaltet au übber 35.000 Johr aalti Knochèflötè, diè als älteschti erhaalteni Musikinschtrument vo Europa geltè. Im Aaltertum zeuget d Bosuunè vo Jericho odder d Fanfarè uss dè Römerzit vo spezièll hèrgschtelltè Inschtrument für rituelli Zwäck.

D Vorläufer vo dr Blosmusik, wie si sitt em 19. Johrhundert entstande sin, sin Bläsergruppe wie Harmonimusike am Änd vom 18. Johrhundert gsi. Hywys dô druff hèt mo zum Byschpil z Waldshuèt um 1753 odder z Stüèlingè 1785 gfundè. I dr glichè Zit hèn sich au d Inschtrument vo dè "Türkischi Musik" durrègsetzt, sell sinn vu allem d Großi Trummlè, d Beckè un dè Schellèbaum gsi, wo dört dezuè cho sin. Diè Türkischi Musik hèt sich no èm Türkechrièg vo allem z Öschtrych un z Süddütschland usèbildet, zerscht i dè Milidärmusik, spôter denn au im zivilè Berych.

D Musikè früèner sin vill chlyner gsi, wiè s hütt üblich isch. Uff aalte Bilder cha mo mengmoll nu zee odder zwölf Musiker zellè. Sit öppè dè 1970er Johr sin villfach Bsetzigè vo 30 bis 50 Musigger üblich.

I dè letschtè Johrè nennet sich zaalrychi Orcheschter au „Sùmphonischè Blõsorcheschter“, „Wind Symphony“, „Symphonic Wind(s) (Orchestra)“ odder „Wind Project“. Dõby handlet s sich villfach um Milidär- odder Profi-Orcheschter abaer au vo engagyrtè Laiè traiti Stadtmusigè odder Uuswaalorcheschter, wo sich Originalkompositionè odder qualifizyrti Bearbeitigè vo klassischè Wärk odder populärer Musig gwidmet hèn. È Merkmool vo dè „Sùmphonischè Blõsorcheschter“ isch, dass villi Stimmè vo dè jewyls gschpilltè Stugg chorisch (=meefach) bsetzt sin (was bi Musigkapellè villfach nit dè Fall isch).

Bsetzigè

Well s innerhalb vo dè Blõsmusig unterschydlichschte Ensembles (Big Band, Brass Band, Bosuunèchor u.v. a.) git, isch es unmöglich, è allgemein gültigi, einheitlichi Bsetzig uffzfüürè.

Grundsätzlich unterdeilt mo d Inschtrumänt, welli i dè Blõsmusig vorkömmet, i:

• Holzblôser
• Blèchblôser
• Schlaagwärk/Percussion

Deilwys macht mo no è vofynereti Yteilig (luèg au Regischterfüürer) in

• Hoches Blèch (z. B. Trumpeetè, Kornètt)
• Düèfes Blèch (wiè Tuba, Bosuunè)

Somit ergebet sich diè voschidnè Regischter , welli oft Inschtrumänt vo dè glycheè Stimmlaag (Stichwort: Sopraan, Alt, Tenor, Bass) zämmè fasset.

Je nõch Art vo dè Zämmèsetzig bzw. Musigrichtig könnet nu alli Stimmlaagè un Inschtrumäntètùpè (Regischter) vorhandè sy odder au nit. Dõdurrè lôt sich s tùpische Klangbild vo dè voschidnè Blasmusigrichtigè erreichè. So ergit sich bi nèrè Brass Band welli übber kei Holzblõser vofüègt, è ganz ander Klangbild wiè zum Byschpill bi nèm Spylmannszuug,odder è Big Band, welli uff Inschtrumänt wiè Tuba, Hörner odder Querflötè vozichtet.

È gmischti Art vo dè Bsetzig wörd au generèll als Harmonybsetzig bezeichnet. Dört sin Blèch- un Holzblôser glychermaßè votretè. Diè umfassendschti Bsetzig hèt s sognannti Sinfonische Blõsorcheschter, wo d Holz- un Blèchregischter erwiterèt sin, um è äänlichs Klangbild un somit au è möglichs Musigrepertoire wiè nè klassischs Sinfonyorcheschter (welles uss Streicher un Blõser beschtòt) z erreichè. Tûpischi Erwiterungè sin Oboè, Fagott, Waldhörner un Euphoniè. Mit wèniger Musiger chömmed Orcheschter uus, diè traditionelli Blòsmusig (Marsch, Polka, Walzer) spillèt. I dèrè Bsetzungsschtärki vo uugfäär 40 Musiger un in Harmonybsetzig sin au Formationè wiè Marching Bands odder Guggèmusigè z findè.

Nebbè dè gmischtè Formationè isch es je nõch Region üblich, Bsetzigè nu mit Blèch- odder Holzregischter uuszschtattè.

Für s Blèch sin Brass Bands, Marching Bands odder Guggèmusigè als ygschränkti Besetzig üblich. Brass Bands bschtônn nu uss Blèchblôser un Schlagwärk, iri Vobreitig konzentryrt sich uff Ängland un Frankrych, woby au i dè Benelux-Staatè, dè Schwiz un Dütschland söttigi Orcheschter exischtyrè. Marching Bands sin vorneemlich i dè USA üblich, findet abber è mässigi Vobreitig z Europa, Japan odder in Ozeaniè. Guggèmusigè sin Formationè, wo exklusiv für d Fasnet musizyrè duèn un hauptsächlich i dè Schwiz un Südbadè vobreitet sin.

Bim Holz gits Spylmannszüüg, welli nu übber Querflötè bzw. Piccolos un Trummlè (Schlaagwärk) vofüègè. Ußerdèmm gits chlyneri Formationè, diè uss Holzblôser un eventuell au Strycher bschtônn un sich mit Kammermusig beschäftigè düèn.

Literadur

• Fred Armbruester u. a.: Zur Kultur der Sinfonischen Blasmusik - Standortbestimmung und Ziele, in: M-Musik zum Lesen, Heft 2. Kirchheim/Teck 2001.
• Werner Bodendorff: Historie der geblasenen Musik. Buchloe 2002.
• Bernhard Habla: Besetzung und Instrumentation des Blasorchesters seit der Erfindung der Ventile für Blechblasinstrumente bis zum Zweiten Weltkrieg in Österreich und Deutschland. 2 Bände. Tutzing 1990.
• Georg Ried: Blasmusik im Überblick - Info - Daten - Wissen. Buchloe 1998.
• Willy Schneiderund Hans-Walter Berg: Handbuch der Blasmusik - erweiterte Neufassung. Mainz 1986.
• Wolfgang Suppan (Hg.): Blasmusikforschung seit 1966 - Eine Bibliographie. Tutzing 2003.
• Wolfgang und Armin Suppan: Das neue Lexikon des Blasmusikwesens. Freibug-Tiengen 1994 (4. Auflage).
• Gottfried Veit: Die Blasmusik - Studie über die geschichtliche Entwicklung der geblasenen Musik. Innsbruck 1984.
• Elmar Walter: Blas- und Bläsermusik. Musik zwischen Volksmusik, volkstümlicher Musik, Militärmusik und Kunstmusik. Tutzing 2011.