D Basler Sünagooge

D Basler Sünagooge isch s Versammligs- und Gotteshuus vo de Juude vo Basel. Si befindet sich im Am Ring Kwardier an dr Eulerstrooss 2. Mit iire bäide Kuppelspitze, wo wie Gold schiine, setzt d Sünagooge en orientalische Akzänt und isch e markanti Erschiinig im Basler Stroossebild.

Gschicht[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Die ersti Sünagooge vo dr jüüdische Gmäind isch im 13. und 14. Joorhundert an dr undere Gärbergass bim alte Rindermäärt gstande. Wo sich aber die zwäiti Baasler Gmäind 1397 ufglööst het, isch au d Juudeschuel verschwunde, und au wenn mä no für e baar Joorzäänt d Synagooge as bekannte Standort brucht het and gsäit het, ass e Huus gräd näbe dr Juudeschuel wurd stoo, isch si schliesslig ganz vergässe worde und hüt wäiss mä nüme, wo genau si gstande isch.

1805 isch die dritti jüüdische Gmäind entstande und isch langsam gwaggse. Vo 1864 aa het d Gmäind über e Bau von ere Sünagooge afo diskutiere, und si isch schliesslig zwüsche 1866 und 1869 vom Archidekt Hermann Gauss baut worde. Noch dr domoolige Moode isch s e zentralisierende neobüzantinische Chrüzkuppelbau worde, wo im Oste e chliini Konche für e Toraschrank gha het. D Frauenempore si im Weste gsi.

D Sünagooge isch im Joor 1892 erwiteret worde. Dr Archidekt Paul Reber het e zwäiti Kupple baut, was dr Sünagooge e lengligi Form gee het.^[1]

Noch dr Renovazioon vo 1947 isch s Innere, wo bis denn farbig gsi isch, ganz grau aagmolt worde. In de Joor 1986/87 isch d Sünagooge no äinisch ganz restauriert worde, und mä het d Schabloonemoolereie an dr Ostwand und d Ornamäntik vo dr Deckiverdääfelig vo 1892 wider härgstellt.