Zum Inhalt springen

Sainte-Marie-à-Py

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Sainte-Marie-à-Py
Sainte-Marie-à-Py (Frankreich)
Sainte-Marie-à-Py (Frankreich)
Sainte-Marie-à-Py
Sainte-Marie-à-Py
Region Grand Est
Département Marne
Arrondissement Châlons-en-Champagne
Kanton Argonne Suippe et Vesle
Kommünàlverbànd Région de Suippes
Koordinàte 49° 14′ N, 4° 30′ OKoordinate: 49° 14′ N, 4° 30′ O
Heche 121–209 m
Flech 26,92 km2
Iiwohner 194 (1. Jänner 2020)
Bevelkerungsdicht 7 Iiw./km2
Code Postal 51600
INSEE-Code
Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch

Sainte-Marie-à-Py LL-Q150 (fra)-Mathieu Kappler-Sainte-Marie-à-Py.wav [sɛ̃t maʁi‿api] ìsch a frànzeescha Gmainda mìt 194 Iiwoohner (Schtànd 1. Januar 2020) ìm Département Marne ìn dr Regioon Grand Est. Sa gheert zem Arrondissement Châlons-en-Champagne un zem Kàntoon Argonne Suippe et Vesle. D’ Iiwoohner nännt m’r Copiotes LL-Q150 (fra)-Mathieu Kappler-Copiots.wav [kɔpjɔt] (fìr d’ Fràuija) un Copiots LL-Q150 (fra)-Mathieu Kappler-Copiots.wav [kɔpjo] (fìr d’ Manner).

wu dr Nàmma har ìsch

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Ànna 1219 hàt s’ Dorf dr làtiinischa Nàmma Sancta Maria Api trajt. Zwìscha 1276 un 1384 ìsch’s Sancta Maria ad Pinum gnännt gsìì. Ìn dr Frànzeescha Revoluzioon ìsch’s ànna 1793 uff Frànzeesch Montagne-à-Py un d’rnooh ànna 1794 Valaumont worra — d’ Revoluzionäära hann d’ religiöösa Idantiteet vum Dorfnamma wälla leescha. Ànna 1804 ìsch s’ Dorf offiziäll Sainte-Marie-à-Py gnännt worra.[1] Dr nàmma bediitet uff Frànzeesch „Hl. Mària àn dr Py“.

wu ’s lììgt

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Karte
s’ Gmaindagebiat vu Sainte-Marie-à-Py

D’ Gmainda Sainte-Marie-à-Py lììgt àm Fluss Py ìn dr trockana Champagne, äbba 34 Kilomeeter eeschtlig vu Reims[2] àn dr Granz zem Département Ardennes.[1] Umgaa wìrd Sainte-Marie-à-Py vu da Nochbergmainda Saint-Étienne-à-Arnes ìm Norda, Sommepy-Tahure ìm Oschta, Souain-Perthes-lès-Hurlus ìm Süüdoschta, Saint-Hilaire-le-Grand ìm Süüdwäschta un Saint-Souplet-sur-Py ìm Wäschta.[1]

Wahrem Äärschta Waltkriag ìsch s’ Dorf ìm Kàmpfgebiat vum Wäschtfront gsìì un ìsch schtàrk zärschteert worra. Àm Ààfàng Septamber 1914 ìsch d’ Regioon dur d’ diitscha 3. Àrmee b’sätzt worra. Noh dr Schlàcht àn dr Marne hann sìch d’ diitscha Truppa wììder ìwwer d’ Marne z’ruckgezooga. Àb’m 13. Septamber 1914 hann sa süüdlig vun Sainte-Marie-à-Py Schtällunga-n-ààglajt. Doo sìnn haftiga Schälltungskampfa gsìì. Dr Ort hann d’ Diitscha àls Noohschüab-Schìtzpunkt bnutzt. Doo ìsch àui a Làzarätt gsìì. D’ gschtoorwana Soldààta hàt m’r uff’m Gmaindafrììdhoof beardigt.[3] Äärscht Ààfàng Oktoower 1918 ìsch Sainte-Marie-à-Py wììder vu da frànzeescha Truppa z’ruckäroowert worra.[2]

Noch ànna 2019 hàt a Büür uff siim Fald z’ Sainte-Marie-à-Py Gebainer vu Soldààta-n-üss’m Äärschta Waltkriag uffgfunda.[4]

wia d’ Beväälkerung äntwìckelt hàt

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Joohr 1962 1968 1975 1982 1990 1999 2005 2010 2018
Iwoohner 291 271 242 243 213 214 202 193 197
Kwalla: Cassini un INSEE

wàs doo z’ sah ìsch

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  • d’ reemisch-kàthoolischa Liawafràuikìrìch (église Notre-Dame), wo noh-n-em Äärschta Waltkriag wììder uffbàuija worra-n-ìsch.
  • vor dr Kìrìch ìsch a Kriagerdankmool, fìr d’ gschtoorwana Soldààta un Ziwiilopfer vum Äärschta un Zwaita Waltkriag eehra.[5][6]
  • s’ Navarin-Dankmool odd’r Navarin-Gebainerhüüs biim ehamooliga Navarin-Büürahoof zwìscha Sainte-Marie-à-Py un Souain-Perthes-lès-Hurlus, wu ìwwer 10.000 Soldààta-n-üss’m Äärschta Waltkriag rüahja. ’S haisst offiziäll „Dankmool züa da Àrmee vu dr Champagne“ (uff Frànzeesch Aux Morts des Armées de Champagne). ’S hàt d’ Form vun’ra Pyramiida; druff ìsch a groossa Schtàtüüta vum Maxime Real del Sarte, wo dr Ààgrìff vu zwai frànzeescha Soldààta zamma mìt’ma àmerikàànischa Soldààt zaigt.[7] S’ Dankmool ìsch zitter 1994 bii da Histoorischa Dankmooler vu regionààler Bediitung iig’schtuuft[8] un ìsch üsserdam zitter 2023 ìm Waltkültüüräärwa-n-iitrajt.[9]
  • uff’ma Hììgel zwai Kilomeeter neerdlig vum Dorf àm Ortsnàmma Mont de la Croix (211 m hooch) ìsch d’ Màdonnaschtàtüüta „Unsra Liawa Fràui vu da Falder“ (Notre Dame des Champs). Sa ìsch ànna 1902 noh era Tyfüsfiawer-Versöichung bàuija worra. Doo wìrd d’ Jumpfra Mària àls Schutzpàtroona vu da Falder un Làndwìrta vereehrt. Vum Hììgel kààt maa s’ Gebainerhüüs Navarrin, dr Reimser Hììgellànd un d’ Militäärlààger vu Suippes, Mourmelon un Moronvilliers sah. Jeesdjoohr wìrd doo àm Mària Haimsüachung 15. Àuigscht a hailiga Mass gfiirt. ìsch ànna 2015 vollschtandig ärfrìscht worra.[10]

wìchtiga Litt üss’m Dorf

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  • dr Jean-Louis Deville (1757–1834), Àbgoordnet’r ìm revoluzionäära Nàzionààlkonwant, ìsch z’ Sainte-Marie-à-Py uff d’ Walt kumma.
 Commons: Sainte-Marie-à-Py – Sammlig vo Multimediadateie

Ainzelnoohwiisa

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  1. 1,0 1,1 1,2 Dia Informàzioona sìnn üss’m Àrtìkel Sainte-Marie-à-Py ìn dr frànzeescha Wikipedia ìwwernumma worra.
  2. 2,0 2,1 Dia Informàzioona sìnn üss’m Àrtìkel Sainte-Marie-à-Py ìn dr hoochdiitscha Wikipedia ìwwernumma worra.
  3. Johannes Trimborn, Kriegstagebuch des Dr. Johannes Trimborn, Nummer 6, Schtàdtàrkiiv Magdeburg.
  4. Skander Farza: Sainte-Marie-à-Py : des ossements de soldats de la Première Guerre déterrés. In: L’Union. 21. Juni 2019, abgruefen am 8. Mai 2024 (französisch).
  5. Martine Aubry: Monument à Sainte-Marie-à-Py. In: Les monuments aux morts : France – Belgique – autres pays. Üniwärsiteet Lille, 4. September 2020, abgruefen am 8. Mai 2024 (französisch).
  6. Le monument aux morts de Sainte Marie à Py (Marne). Schüalàkàdemii Reims, archiviert vom Original am 8. Mai 2024; abgruefen am 8. Mai 2024 (französisch).
  7. La nécropole nationale de Souain-Perthes-Les-Hurlus - Le monument-ossuaire de la Ferme de Navarin. In: Chemins de mémoire. 28. Januar 2024, archiviert vom Original am 28. Januar 2024; abgruefen am 8. Mai 2024 (französisch).
  8. Monument aux morts des Armées de Champagne et ossuaire de Navarin (également sur commune de Sainte-Marie-à-Py) ìn dr Base Mérimée vum frànzeescha Kültüürminìschterium (frànzeesch)
  9. Maxime Meyer: L'inscription des sites mémoriels de la Grande Guerre à l'UNESCO, un espoir pour rallumer la flamme du souvenir. France 3 Grand Est, 22. September 2023, archiviert vom Original am 1. Dezember 2023; abgruefen am 8. Mai 2024 (französisch).
  10. Centre d’interprétation Marne 14-18: Notre Dame des champs à Sainte Marie à Py uf YouTube