Sainte-Marie-à-Py

Sainte-Marie-à-Py
Sainte-Marie-à-Py (Frankreich) Sainte-Marie-à-Py
Region	Grand Est
Département	Marne
Arrondissement	Châlons-en-Champagne
Kanton	Argonne Suippe et Vesle
Kommünàlverbànd	Région de Suippes
Koordinàte	49° 14′ N, 4° 30′ O49.2388888888894.5016666666667
Heche	121–209 m
Flech	26,92 km2
Iiwohner	194 (1. Jänner 2020)
Bevelkerungsdicht	7 Iiw./km2
Code Postal	51600
INSEE-Code	51501

Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch

Sainte-Marie-à-Py [sɛ̃t maʁi‿api] ìsch a frànzeescha Gmainda mìt 194 Iiwoohner (Schtànd 1. Januar 2020) ìm Département Marne ìn dr Regioon Grand Est. Sa gheert zem Arrondissement Châlons-en-Champagne un zem Kàntoon Argonne Suippe et Vesle. D’ Iiwoohner nännt m’r Copiotes [kɔpjɔt] (fìr d’ Fràuija) un Copiots [kɔpjo] (fìr d’ Manner).

wu dr Nàmma har ìsch

Ànna 1219 hàt s’ Dorf dr làtiinischa Nàmma Sancta Maria Api trajt. Zwìscha 1276 un 1384 ìsch’s Sancta Maria ad Pinum gnännt gsìì. Ìn dr Frànzeescha Revoluzioon ìsch’s ànna 1793 uff Frànzeesch Montagne-à-Py un d’rnooh ànna 1794 Valaumont worra — d’ Revoluzionäära hann d’ religiöösa Idantiteet vum Dorfnamma wälla leescha. Ànna 1804 ìsch s’ Dorf offiziäll Sainte-Marie-à-Py gnännt worra. Dr nàmma bediitet uff Frànzeesch „Hl. Mària àn dr Py“.

wu ’s lììgt

D’ Gmainda Sainte-Marie-à-Py lììgt àm Fluss Py ìn dr trockana Champagne, äbba 34 Kilomeeter eeschtlig vu Reims àn dr Granz zem Département Ardennes. Umgaa wìrd Sainte-Marie-à-Py vu da Nochbergmainda Saint-Étienne-à-Arnes ìm Norda, Sommepy-Tahure ìm Oschta, Souain-Perthes-lès-Hurlus ìm Süüdoschta, Saint-Hilaire-le-Grand ìm Süüdwäschta un Saint-Souplet-sur-Py ìm Wäschta.

Gschìcht

Wahrem Äärschta Waltkriag ìsch s’ Dorf ìm Kàmpfgebiat vum Wäschtfront gsìì un ìsch schtàrk zärschteert worra. Àm Ààfàng Septamber 1914 ìsch d’ Regioon dur d’ diitscha 3. Àrmee b’sätzt worra. Noh dr Schlàcht àn dr Marne hann sìch d’ diitscha Truppa wììder ìwwer d’ Marne z’ruckgezooga. Àb’m 13. Septamber 1914 hann sa süüdlig vun Sainte-Marie-à-Py Schtällunga-n-ààglajt. Doo sìnn haftiga Schälltungskampfa gsìì. Dr Ort hann d’ Diitscha àls Noohschüab-Schìtzpunkt bnutzt. Doo ìsch àui a Làzarätt gsìì. D’ gschtoorwana Soldààta hàt m’r uff’m Gmaindafrììdhoof beardigt. Äärscht Ààfàng Oktoower 1918 ìsch Sainte-Marie-à-Py wììder vu da frànzeescha Truppa z’ruckäroowert worra.

Noch ànna 2019 hàt a Büür uff siim Fald z’ Sainte-Marie-à-Py Gebainer vu Soldààta-n-üss’m Äärschta Waltkriag uffgfunda.

wia d’ Beväälkerung äntwìckelt hàt

Joohr	1962	1968	1975	1982	1990	1999	2005	2010	2018
Iwoohner	291	271	242	243	213	214	202	193	197
Kwalla: Cassini un INSEE

wàs doo z’ sah ìsch

• d’ reemisch-kàthoolischa Liawafràuikìrìch (église Notre-Dame), wo noh-n-em Äärschta Waltkriag wììder uffbàuija worra-n-ìsch.
• vor dr Kìrìch ìsch a Kriagerdankmool, fìr d’ gschtoorwana Soldààta un Ziwiilopfer vum Äärschta un Zwaita Waltkriag eehra.
• s’ Navarin-Dankmool odd’r Navarin-Gebainerhüüs biim ehamooliga Navarin-Büürahoof zwìscha Sainte-Marie-à-Py un Souain-Perthes-lès-Hurlus, wu ìwwer 10.000 Soldààta-n-üss’m Äärschta Waltkriag rüahja. ’S haisst offiziäll „Dankmool züa da Àrmee vu dr Champagne“ (uff Frànzeesch Aux Morts des Armées de Champagne). ’S hàt d’ Form vun’ra Pyramiida; druff ìsch a groossa Schtàtüüta vum Maxime Real del Sarte, wo dr Ààgrìff vu zwai frànzeescha Soldààta zamma mìt’ma àmerikàànischa Soldààt zaigt. S’ Dankmool ìsch zitter 1994 bii da Histoorischa Dankmooler vu regionààler Bediitung iig’schtuuft un ìsch üsserdam zitter 2023 ìm Waltkültüüräärwa-n-iitrajt.
• uff’ma Hììgel zwai Kilomeeter neerdlig vum Dorf àm Ortsnàmma Mont de la Croix (211 m hooch) ìsch d’ Màdonnaschtàtüüta „Unsra Liawa Fràui vu da Falder“ (Notre Dame des Champs). Sa ìsch ànna 1902 noh era Tyfüsfiawer-Versöichung bàuija worra. Doo wìrd d’ Jumpfra Mària àls Schutzpàtroona vu da Falder un Làndwìrta vereehrt. Vum Hììgel kààt maa s’ Gebainerhüüs Navarrin, dr Reimser Hììgellànd un d’ Militäärlààger vu Suippes, Mourmelon un Moronvilliers sah. Jeesdjoohr wìrd doo àm Mària Haimsüachung 15. Àuigscht a hailiga Mass gfiirt. ìsch ànna 2015 vollschtandig ärfrìscht worra.

• 
  d’ Liawafràuikìrìch
• 
  d’ Schtàtüüta vu Notre Dame des Champs
• 
  s’ Navarin-Dankmool
• 
  s’ Bìrgermaischteràmt
• 
  Falder bii Sainte-Marie-à-Py

wìchtiga Litt üss’m Dorf

• dr Jean-Louis Deville (1757–1834), Àbgoordnet’r ìm revoluzionäära Nàzionààlkonwant, ìsch z’ Sainte-Marie-à-Py uff d’ Walt kumma.

Lüag àui

• Lischta vu da Gmainda ìm Département Marne

Weblìnks

 Commons: Sainte-Marie-à-Py – Sammlig vo Multimediadateie

• Schtàtistik ìwwer d’ Gmainda Sainte-Marie-à-Py biim INSEE (frànzeesch)