Pyramide

D Glaspyramide im Innehof vom Louvre

Ä Pyramide in dr Architektur isch ä Struktur won ä viereggigi, hüfig ä quadratischi Basis und vier dreieggigi, sältener trapezoidi Siite het, wo im enä schrege Winkel vom ä zentrale Spitz oder erä horizontale Plattform zum Grund abfalle.

Historisch si Pyramide in vile Kulture baut worde: im alte Ägypte, im Sudan, z Ethiopie, in Westasie, Griecheland, Zypere Italie, Indie, Thailand, Mexiko, in Südamerika und uf ä baar Insle im Pazifik. Am beste bekannt sie die ägyptische und zentralamerikanische Pyramide.

In dr Modärne wird d Pyramideform sälte bruucht. S bekanntiste Bispil isch d Glaspyramide im Innehof vom Louvre, ä Deil vom Louvre Museum, won ä luftigi Struktur us Metall und Glas isch, im Gegesatz zu de altertümlige Pyramide, wo Ahüüfige vo Lehmziegel oder Steiblöck, en Art künstligi Bärg mit Tunnel drin, si.

Ägypte

D Stuefepyramide vom Dschoser z Sakkara

Die ägyptische Pyramide si Deil gsi vo königliche Dotetämpel- und Grabalage, wo an verschiidene Stelle uf dr westlige Siite vom Nil agleit worde si. Si hai us dr Pyramide, in welere d Grabchammere gsi isch, emä Dotetämpel näbedra, emä Zuegangswäg, wo zum ä chliinere Tämpel in dr Nöchi vom Nil gfüehrt het, em sogenannte Daltämpel, und wo dr Iigang zum Komplex gsi isch, bestande. Öbbe achzig Pyramideaalage si gfunde worde, die meiste von enä si zerstört und scho im Altertum uusplünderet worde.

D Cheopspyramide het im Alterdum zu de siibe Wältwunder zelt und isch s einzige, wo hüt no existiert. Sit 1979 ghöre d Pyramide vo Giseh, Abusir, Sakkara und Dahschur zum Wältkulturerbe vo der UNESCO.

D Knickpyramide vom Snefru

Die eltischti Pyramide isch vom König Dschoser vo dr dritte Dynastii baut worde. Es isch die sächzig Meter hochi Stuefepyramide z Sakkara und ihre Ufbau zeigt, ass sech d Pyramide us de Mastabagrabstrukture entwigglet hai. Em Dschoser siini Nochfolger hai au agfange, Stuefepyramide z baue, hai sä aber nie fertig gmacht.

Dr Snefru, dr erst König vo dr vierte Dynastii, het z erst z Meidum ä Stuefepyramide afo baue, denn än ächti Pyramide, wo aber z steil plant gsi isch und z hoch worde wer. Dorum het mä uf öbbe fufzig Meter Höchi dr Stiigigswinkel vo de Siite verchliineret, so dass si ä Knick übercho het. S Gwicht vo dr Pyramide isch aber scho z gross gsi für d Fundamänt, Riss hai sich entwigglet und mä het d Pyramide ufgee. Es wird im allgemeine agnoh, ass die sogenannti Roti Pyramide, wo z Dahschur stoht, 104 Meter hoch und geometrisch die ersti ächti Pyramide isch, im Snefru si dritti Pyramide siig.

D Pyramide vom Cheops, em Chefren und em Mykerinus und Satellitepyramide z Giseh

Em Snefru siini Nochfolger, dr Cheops (Chufu), dr Chefren (Chafre) und dr Mykerinus (Menkaure) hai die berüehmte Pyramide z Giseh baut. Im Cheops siini isch mit erä Höchi vo 147 Meter die grössti, im Mykerinus siini mit 109 Meter die chliinsti. Die Pyramide si ganz us Stei baut und im Lauf vo dr Ziit hai d Bewohner vo Kairo, wo Stei bruucht hai, d Verschalig, wo usem qualitativ beste Stei gmacht gsi isch, abdrait und in ihre Hüüser verbaut. Näbe de Pyramide vo de König si chliineri Pyramide für Familiemitgliider baut worde, und au hochi Beamti si in dr Nöchi begrabe worde, was ä grossi Ehr gsi isch.

D Pyramide, wo noch dr vierte Dynastii baut worde si, si chliiner gsi und au am düüre Stei isch gspart worde. Dr Senusret II. zum Bischbil, wo im Mittlere Riich gläbt het, het si Pyramide z Kahun baut. Si het us unbrennte Donziegel bestande und nume d Verschalig und die innere Chammere und Gäng si us Stei baut gsi. Im Neue Riich hai die ägyptische König ufghört, Pyramide z baue und hai sich unterirdisch im Daal vo de König in Oberägypte lo begrabe.

D Pyramide gäbe dr Wüsseschaft bis hüt vili unglösti Problem und uf die meiste Froge git s nume Antworte, wo spekulativ si, wil d Ägypter sälber nit beschriibe hai, wie und wiso si ihri Pyramide baut hai. Die Unsicherheit zieht Heerschare vo Lüüt aa, Expärte und Amateur, wo Theorie ufstelle, wo vili drvo weder Hand no Fuess hai.

Mittelamerika

Die mittelamerikanische Pyramide si im allgemeine Stuefepyramide. Wie die mesopotamische Zikkurat hai si ä Platform obe noch gha, won ä Tämpel druf baut gsi isch. Ä baar vo de Pyramide si d Grabstett vo König gsi.

Z Teotihuacán, wo in de erste zwei Drittel vom erste Johrduusig es mittelamerikanischs Kulturzäntrum gsi isch, het s nit wenig chliineri Pyramide ge und zwei grossi, d Sunnepyramide, wo 65 Meter hoch und die drittgrössti Pyramide uf dr Wält isch, und die chliineri Mondpyramide.

Die grössti Pyramide in Mittelamerika hai d Azteke baut, es isch die Gross Pyramide vo Cholula im mexikanische Staat Puebla. In dr mexikanische Hauptstadt het mä Überräst vo dr Cuicuilco Pyramide mit emä runde Grundriss, geometrisch ä Cheigel, gfunde, und dört isch au die sächzig Meter hochi Pyramide vo Tenochtitlán.

Uf dr mexikanische Halbinsle Yucatan hai d Maya gläbt. Z Chichen-Itza hai si für ä Gott Kukulcán ä driissig Meter hoche Pyramidetämpel baut, d Tämpelpyramide z Palenque isch zwanzig Meter hoch.

Quelle

• Dr Artikel "pyramid" in Encyclopædia Britannica. Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2008.
• Dr Artikel "Giza, Pyramids of" ibidem
• Dr Artikel "Teotihuacán" ibidem

Literatur

• Mohammed Z. Goneim: Die verschollene Pyramide. Eggers, Norderstedt 2006. ISBN 3-8334-6137-3
• Zahi Hawass: Die Schätze der Pyramiden. Weltbild, Augsburg 2004. ISBN 3-8289-0809-8
• Christian Hölzl (Hrsg.): Die Pyramiden Ägyptens. Brandstätter, Wien 2004. ISBN 3-85498-360-3
• Peter Jánosi: Die Pyramiden. Beck, München 2004. ISBN 3-406-50831-6
• Wolfgang Kosack: Die altägyptischen Pyramidentexte. In neuer deutscher Uebersetzung; vollständig bearbeitet und herausgegeben von Wolfgang Kosack Christoph Brunner, Berlin 2012, ISBN 978-3-9524018-1-1.
• Erich Lehner: Wege der architektonischen Evolution - Die Polygenese von Pyramiden und Stufenbauten. Aspekte zu einer vergleichenden Architekturgeschichte. Phoibos-Verlag, Wien 1998, ISBN 3-901232-17-6.
• Mark Lehner: Geheimnis der Pyramiden. ISBN 3-8094-1722-X
• Corinna Rossi: Pyramiden und Sphinx. Monumente ägyptischer Kultur. Belser, Stuttgart 2005. ISBN 3-7630-2265-1 (populärwissenschaftliche, leicht lesbare Gesamtdarstellung mit zahlreichen anschaulichen Illustrationen)
• Rainer Stadelmann: Die ägyptischen Pyramiden. Vom Ziegelbau zum Weltwunder. von Zabern, Mainz 1997 (3. Auf.). ISBN 3-8053-1142-7
• Miroslav Verner: Die Pyramiden. Rowohlt, Hamburg 1999. ISBN 3-499-60890-1

Weblingg

 Commons: Pyramiden – Sammlig vo Multimediadateie

• Pyramide vo Ägypte, Pyramidebau
• Architektur vo de Pyramide
• Pyramidebau
• Methode zum Pyramidebau, bi welere holzigi Seilrolle direkt an der Pyramideflanke verankeret worde si