Konrad Lobeck

Dialäkt:  Züritüütsch

de Konrad Lobeck as junge Maa

De Lobeck bim Uufnèè für der SDS, zäme mit em Paul Geiger vom ASV

de Lobeck 1976

De Konrad Lobeck (* 29. Septämber 1914 z Herisau; † 22. Dezämber 1977) isch en Schwyzer Romanischt, Tialäktoloog und Gimileerer gsy. I de 1940er-Jaar hät er am Spraachatlas vo de tüütsche Schwyz (SDS) mitgschaffet.

Läbe

De Lobeck hät an den Uniwèrsitèète Züri, Grenoble, Parys und Room gstudiert und 1944 bim Jakob Jud mit ere Dissertazioon zum Theema Die französisch-frankoprovenzalische Dialektgrenze zwischen Jura und Saône promowiert. Vo 1939 oder 1940 bis 1947 und veräinzlet na bis 1953 hät er für der SDS Tialäktdaaten erhobe. Ab 1949 hät er as Hauptleerer für Französisch und Italiänisch am doozmaalige Reaalgimnaasium Züri gschaffet.

Würke für der SDS

De Lobeck isch der eerscht Exploraator vom SDS gsy. Er hät as Sächsezwänzgjèèrige bim SDS aagfange, und mer hät en gnaa, au wän er Romanischt und nöd Gèrmanischt gsy isch, wil er halt mit synere Dissertazioon scho Erfaarig ghaa hät bim Uufnèè vo Tialäktdaate. Er isch zeerscht na bi de Proobeuufnaame mit em uursprüngliche, vil z umfangryche Fraagibuech deby gsy, und nachane hät er zäme mit em Ruedolf Hotzeköherli z Murg am Walesee s nöi verchürzt uusprobiert – das isch dänn spööter nu na wenig abgänderet woorde. Am 15. Oktoober hät d Läitig von SDS mit em Lobeck en langfrischtigen Aarbetsvertraag abgschlosse. Deet dine häts ghäisse, er mües a 225 Oort i der Oscht- und Innerschwyz d Daate für der SDS uufnèè und daadeby pro Oort inkl. Oortswächsel vier Taag yrächne. Scho gly hät mer aber gmèrkt, das 4 Taag z wenig sind. Wo-n-er 1943 mit em Tuurgi, Schafuuse, Sanggale (ussert em Sargaaserland), Appizäll und Züri fèrtig gsy isch, hät er 1944 (i Abwychig vom Vertraag) s Bèèrner Underland afa uufnèè; daadefüür hät de Paul Zinsli a der Uniwèrsitèèt Bèèrn nämli chöne Gält uuftrybe. Wo-n-er 1946 mit dèm abgschlosse ghaa hät, hät er de Kanton Aargau und nachane de süüdlich Kanton Soleturn übernaa. Ales i alem hät er bis doo s Fraagibuech a 250 Oort abgfrööget gha. 1947 hät mer en müese laa wyterzie, und er hät chöne syni Stell as Leerer Züri aaträtte. Naachfolger vom Lobeck isch de Ruedolf Trüeb woorde.

Anekdootischs

Luut em Robert Schläpfer seg de Lobeck as Usserroder en Katolykegägner gsy und heb drum d Innerschwyz nöd wele mache. Öb das würkli stimt, wäiss me nüme – schliessli hät er i der Oschtschwyz, im Aargau und im Soleturnische ja auch katolischi Oortschaften abgchlapperet. Und er seg wäret em Chrieg emaal vom Militèèr uufgriffe woorde, wil mer gmäint heg, er seg en Spioon (das es daa effäktyv Probleem hät chöne gèè, staat, allgimäin formuliert, au im Abschlussband vom SDS). Und zum Dritte heb em Tschob mit de Zyt mee und mee gnüegelet, drum hät er dän au uufghört.

Publikazioon

• Die französisch-frankoprovenzalische Dialektgrenze zwischen Jura und Saône. Mit sechs Sprachkarten (= Romanica Helvetica. Band 23). Droz, Genève und Rentsch, Zürich 1945.

Quäle

• Rudolf Trüb, under Mitaarbet vo de Lily Trüb: Sprachatlas der deutschen Schweiz. Abschlussband. Werkgeschichte, Publikationsmethode, Gesamtregister. Francke, Tübingen/Basel 2003, S. 5 f. und 22.
• Sprachatlas der deutschen Schweiz, Band I. Francke, Bern 1962, Chaart 8 (Anteil der verschiedenen Exploratoren).