Zum Inhalt springen

Gotthardmassiv

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

S Gotthardmassiiv isch es Schwiizer Gebirgsmassiiv im Gränzgebiet vo de Kantön Graubünde, Tessin, Wallis und Uri. S Gotthardmassiv häd sin Name vom Gotthardpass.

S Zäntrum vom öschtliche Gotthardmassiv mit em Pizzo Centrale (2'999,3 m ü. M.).

Als geographischi Gränze vom Gotthardmassiv gälted s Gadmentaal, de Suschtepass (2'224 m ü. M.), s Mäietaal und s Maderantertaal im Norde, im Weschte de Grimselpass (2'164 m), won s vom Aaremassiv tränne tuet, und de Nufenepass (2'478 m). Im Süüde ligged s Bederettotal und d Leventina, ganz im Oschte de San-Bernardino-Pass (2'067 m).

En Bäärg, won Gotthard ghäisst, gits nöd. Rächts und linggs vom Gotthardpass sind de Pizzo Centrale und d Fibbia. Di högschte Gipfel vom Gotthardmassiv sind de Dammastock (3'630,3 m), de Pizzo Rotondo (3'192 m), dr Oberalpstock (3'328 m) und s Riiwaldhorn (3'402 m).

Hydrologii und Geologii

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Felsblöck vom Gotthardmassiv uf em Pass obe

Vom hydrologische Standphunkt här isch es intressant zum Wüsse, das i dem Gebirgsmassiv di europäischi Wasserschäide zwüschet em Mittelmeer und de Nordsee isch. Die vier groosse Flüss vo de Schwiiz händ iri Quäle da obe, de Rii (flüüsst i Richtig Oschte ewägg), d Roone (flüüsst i Richtig Weschte), d Rüüss (i Richtig Norde) und de Tessin (gege Süde).

D Stei vom Gotthardmassiv sind meerhäitlech Gneis. De Stei uf de Bärge isch elter als di undere Steischichte, wil sich bim Gotthard di geologische Schichte überenand gschobe händ.

Vercheer und Infrastruktur

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

S Gotthardmassiv oder churz, de Gotthard, häd e wichtigi Rolle im Transitvercheer. I de Nord-Süd-Richtig gönd d Stroosse über de St. Gotthardpass (2'106 m ü. M.) und de Lukmanierpass (1'915 m) im Gotthardmassiv. I de Oscht-Wescht-Richtig sind s de Oberalppass (2'044 m) und de Furkapass (2'429 m).

Dur de Gotthard gönd drü Tunäll: de 15'003 m langi Gotthard-Scheiteltunnel vo de SBB, wo ane 1882 vo de Gottertbaan uftoo worden isch, sit 1980 de 16'942 m langi Gotthard-Stroossetunnel und de rund 57 km langi Gotthard-Basistunnel vo de Baan, wo am 11. Dezember 2016 sin Betriib ufgnoo hät.

Über d Bärge lauft d Gotthardläitig für d Stromversorgig.