Die Freiji Strooss z Baasel
| Dialäkt: Baseldütsch |
Die Freiji Strooss isch die wichdigsti Strooss in dr Baasler Innestadt. Si isch Däil vom kommerzielle Zentrum vo dr Stadt und e Hufe Gschäft stönde dört.
Gschicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Linggs am alte Stadtgraabe isch s Innere Aeschedoor. Dört het die Freiji Strooss aagfange, isch hinder dr Barfüesserkiirche (11) duure, am Spiddaal (12) verbii aabe bis zum Määrtblatz, wo s Roothuus (18) gstande isch.
D Trassee isch scho im Alterdum brucht worde. Im dritte und vierte Joorhundert isch die römischi Milidäärstrooss dört duuregange. Im spoote Middelalter het Baasel denn sini Stadtmuure baut und dinne in dr Stadt isch s äng worde. Im Vergliich zu de Gasse, wo nume drei bis vier Meter bräit gsi si, isch die Freiji Strooss mit iire fümfehalb bis säggsehalb Meter Bräiti in früenere Zite seer iidrucksvoll gsi und isch dorum dr äinzig Wääg im alte Baasel gsi, wo as Strooss bezäichnet worde isch.[2]
Die Freiji Strooss goot vo dr Aeschevorstadt, won emol s Innere Aeschedoor gstande isch, oobe an dr Barfüesserkiirche duure und am Münsterbärg verbii und aabe bis zum Määrtblatz. Das isch dr Wääg gsi, wo im Middelalter d Händler gnoo häi, wo zwüsche dr hütige Schwiz und Dütschland verkeert häi. Vom Määrtblatz isch s nume e churze Wääg dur d Iisegass bis zur Rhiibrugg gsi, dr äinzige Brugg über e Fluss wit und bräit. Wenn d Händler nume die Rute gnoo häi und niene aaghalte häi, häi si käini Stüüre müesse zaale, und vo doo chunnt, so verzelt mä, dr Naame Freiji Strooss.[3] Wenn öbber aber Waare in d Stadt het welle iifüere, het er si im stedtische Kaufhuus (dört wo hüte d Hauptbost stoot) müesse verzolle.[4]
Wääred die Meebessere uf em Münsterhüügel und uf em Noodlebärg gwoont häi, häi d Handwärker und d Gwärbslüt unde em Birsig nooch gläbt und gschafft. Dorum si au vili vo iire Zumfthüüser an dr Freije Strooss oder grad am Birsig an dr Gärbergass gstande.
D Zümft hai vo dr Helvetik aa nodinoo iiri politischi und wirtschaftligi Rolle verloore. Wo denn am Ändi vom 19. Joorhundert d Strooss verbräiteret worde isch, het mä e Hufe vo de alte Zumfthüüser abgrisse und Geböid im Stil vom Historismus und vom Juugendstiil baut.[4]
Die ersti vo de vier Herezümft, d Zumft vo de Kauflüt, isch im Huus zum Schlüssel dehäi gsi, wisawii vo dr hütige Hauptpost. Das het as äinzigs Zumfthuus si historische Charakter bhalte.[4]
Kulturgüeter an dr Freije Strooss
[ändere | Quälltäxt bearbeite]-
d Schlüsselzumft
Freiji Strooss 25 -
s Huus zum Steblin
Freiji Strooss 27 -
d Huus zum Kempfe
Freiji Strooss 69 -
dr Schilthoof
Freiji Strooss 90 -
Fuessnoote
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑
Die ganz Aasicht vo dr Stadt Baasel vom Matthäus Merian em Eltere vo 1642.
- ↑ Strassen Basels uf basler-bauten.ch abgrüeft am 27. Februar 2014
- ↑ Alan Ertl: The Political Economic Foundation of Democratic Capitalism: From Genesis to Maturation, Universal-Publishers, 2007, S. 138
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Die Freie Strasse uf basel-virtuell.ch abgrüeft am 27. Februar 2014 (Memento vom 26. Dezämber 2013 im Internet Archive)
Koordinate: 47° 33′ 20,7″ N, 7° 35′ 26,1″ O; CH1903: 611438 / 267237