Köf II
| Einheits-Motorchlylokomotyv vo dè Dütschè Rychsbaan vo 1933 | |
|---|---|
 | |
| Azahl: | 1114 |
| Hersteller: | BMAG, Borsig, Deutz, Henschel, Krauss-Maffei, Krupp, O & K, Jung, Windhoff |
| Baujohr: | 1933–1944 |
| Achsformel: | B |
| Gattig: | Kleinlokomotive |
| Spurwiiti: | 1.435 mm |
| Längi über Kupplig: | 7535 mm |
| Längi über Puffer: | 6450 mm |
| Höchi: | 2700 mm |
| Gsamtradstand: | 2500 mm |
| Dienstmasse: | 15 t |
| Höchstgschwindigkeit: | 30 km/h |
| Installierti Leistig: | 50 PS – 60 PS |
| Triibraddurchmässer: | 850 mm |
| Motorbauart: | 4/6-Zylinder Disel/Vogaser |
| Nenndrehzahl: | 1000/min |
| Leistigsüberdrägig: | mechanisch |
D Chlylokomotyvè vo dè Leischtungsgruppè II (Byschpill: Baureiè Kö II) sin als Chlylokomotyvè – mit wènnig Masse un gringer Aadrybsleischtung – für lychti Rangyruffgaabè entwicklèt worrè. Si sin nõch èm Teschtè von è baar Vosuèchslokomotyvè ab 1932 bi dè DRG in Diènscht gschtellt un uff chlynè Baanhööf im lychtè Voschuèb- un Rangyrdiènscht ygsetzt worrè.
Gschichtè
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Entwicklung vo sèllnè Faarzüüg hèt d Abwicklung vom Güètervokeer wǜrtschaftlicher machè söllè. Dèzuè hèt dè entschprèchend gschuèlte Uffsichtsbeamte d Rangyruffgaabè mit dè Chlylok in Einmannbediènung erledigè chönnè söllè. Entschprèchend sin d Maschinnè sparsam mit Wartung un Unterhalt entwicklèt worrè. Im Bedryb hèttet si ooni technisch gschuèltes Personal lycht bediènbar sy söllè.
Im Johr 1930 sin 18 Vosuèchslokomotyvè in Bedryb gnõ worrè. Ei Johr spôter sin 16 Lokomotyvè i d Leischtungsgruppè II wèg dè Leischtung un dè dõdurch bedingtè Klassifizyrung chò. Zuèdèmm sin dört d Loks in 4000–4015, gfüürt vo Kö/Kb/Ks nõch dè Aadrybsart, umzeichnèt worrè. Keini vo dè Maschinnè mit Vobrènnungsmotor isch länger wiè-nè Dekadè im Staatsbaandiènscht gsi odder isch mèngmòl no churzi Zit als Hǜlfslok im internè Voschub witter bruucht worrè. Diè vyr Akku-Loks abber sin fascht 40 Johr im Bedrybsdiénscht gsi, eini dèvó isch nõch irèm Vokauf als Wärchslokomotyv bis Èndi vo dè 1980er Johr ygsetzt worrè.
Bis 1932 hèt s witteri Prototǜpè vo voschidènè Hèrschteller un unterschydlichschtèr Technig in Chlyseriè gää. Vorgschribbè sin nu èn breitè Füürerschtand, wo a eim Ènd lyt, èn dǜèf abbè zogènè Raamè, elegtrischi Belüchtung un d Sicht uff diè eifachi Rangyrkupplung. Wartung un Uusbesserung hèt ooni Arbètsgruèbi möglich sy söllè. Asè sin Varianté mit Blindwällè, Duplex-Rolléchettè, Ußè- odder Innèraamè, Vobrènnungsmotorè mit mechanischè odder elegtrischè Chraftübberdragung un au Zweichraftloks entschtandè.
Technig
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Als Energyquällè hèn d Chlylokomotyvè meischtens übber Diselmotorè vofüègt (Aalti Bezeichnung Kö/Köf/Köe), s hèt abber Loks mit Benzolmotor als Kb/Kbf/Kbe un mit elegtrischè Batteriè (Akku- bzw. Spycherloks gää: Ks/Ka) sowiè als Einzelschtugg mit Dampfmotor. Dè dritte Buèchstaab bezeichnèt d Art vo dè Chraftübberdragung. Fäält er, denn hèt d Lok è Schaltgedrybe, s f stòt für è Flüssigkeitsgedrybe un s e für elegtrischi Faarmotorè, wo durch èn Generator gschpysè worrè isch, wo im Motor nõchgschaltet worrè isch. Köf stòt also für Chlylok mit Öl-(Disel-)Motor un Flüssigkeitsgedrybe.
D Lok isch chly un normalschpurig gsi, hèt abber s Lichtruumbrofyl nõch obbè nu zuè dè Hälfti uusgfüllt. Dõdurrè hèt si für s Übberfüürè uff Flachwägè voladdè wörrè chönnè. Nötig isch séll gsi, well è Übberfüürung uss eigner Chraft durch d Högschtgschwindigkeit vo 30 km/h dé Vokeer stark bhinderèt hett. S dǜèfligende Füürerhuus (urschprünglich mit offnè Sitèyschtyg ooni Dürè) hèt s im Chlylokbedièner erlaubt, zum Kupplè un Entkupplè schnèll uus-/y z schtygè.
D Disel-Chlylokomotyvè sin diè èrschtè dütschè Disellokomotyvè, wo vo mèngè Hèrschteller in Serié baut worrè sin. Mò deilt si znägscht in zwei Leischtungsgruppè y:
- Lg I (bis 50 PS)
- Lg II (51 bis 150 PS)
Nõch dè èrschtè 65 Liferungè vo dè Lg II uss Prototǜpè bezièungswys Chlyseriè mit unterschydlichè Aadrybsartè un Bauformè vom Lokkaschtè sin zèrscht im Johr 1932 d Hauptabmessungè vo dè Lg II voeinheitlicht worrè. Im Folgejohr isch es im Raamè von èm Arbètsbeschaffungsbrogramm zuè nèrè èrschtè Bschtellung vo 150 Stugg vo sèbbè voeinheitlichtè Motorchlylokomotyvè bi sèllè Firmè chò, wo a dè Entwicklung bedeiligt gsi sin. Dè Aafang hèt d Bedrybsnummèrè Kb 4065 vo dè BMAG gmacht, diè folgendè Liferungè sin – abgsää von èrè Maschinnè in Spychertechnology, èm Unikat Ks 4071, un èrè Gruppè vo Zweichraftlokomotyvè mit dè Bezeichnungè Kbs 4073 bis 4077 – laufend durrènummeryrt worrè. Bezüglich dè Motorè un Gedrybe isch znägscht witter experimentyrt worrè. D Kombination uss Diselmotor un hǜdraulischem Gedrybe, wo sich ab èm Johr 1938 durchgsetzt hèt, füllt dè Ruum im Vorbau nur öppè zuè dè Hälfti uus.
D Brèmsleischtung vo dè Kö isch znägscht nu durch s Gwicht vom Lokfüürer un dè druss resultyrendè Chraft uff s Brèmspedal bschtimmt. Durch dè Ysatz vo neuè, stärkerer Motorè (bis 128 PS) un dè dõdemit vobundenè Zugchraftschteigerung hèt sich d Brèmsleischtung zuènämmend als z gring erwisè; sèllèwäg sin èn Huufè Chlyloks bi dè DB un DR mit èrè Druggluftbrèms uusgschtattet worrè. D DR-Loks hèn allerdings kein eigènè Brèmszylinder, dõdemit sin uusschlièßlich diè mitgfüürtè Wägè mit Luft brèmst worrè. Bi dè DB isch diè zuèlässigè Högschtgschwindigkeit im Raamè vom Ybau vo dè Druggluftbrämsè deilwys vo 30 km/h uff 45 km/h aaghobbè worrè. D Kö, wo mit Druggluftbrèmsè uusgrüschtet sin, sin lycht a dè Druggluftbhälter uff èm Vorbau z erkènnè. Nu ein Deil vo dè DB-Loks hèt diè üblichi selbschtdätigi Knorr-Druggluftbrèms chriègt. Dè andre Deil hèt è Brèms vo dè Bauart Kdi (Knorr Dirèkt-Indirèkt) chriègt. Bi sèllèrè Brèmsbauart vofüègt d Lok sèlbèr nu übber eini dirèkt wǜrkendi un dõdemit nit selbschtdätigè Druckluftbrèms, stellt abber übber è Relaisventyl è UIC-kompatibli selbschtdätigi Druggluftbrèms für dè Wagèzug zur Vofüègung. D Lokomotyvè sin vo beidè Sitè vom Füürerschtand uus bediènbar, diè vollschtändigi Inschtrumentyrung vo dè Druggluftbrèms isch abber oft nu einsitig rächts vorhandè, wo si für d Streggèfaart bruucht wörd.
Well dè offène Füürerschtand im Winter für dè Lokfüürer kein Spaß gsi isch, hèt mò sèlli Chlyloks ebbèfalls im Zuug vo Hauptuntersuchungè ab Èndi vo dè 1950er Johr umbaut.
Technig Köf II
[ändere | Quälltäxt bearbeite]S Faarschaalterhandrad isch mit dè Yschpritzbumpi un èm Gedrybefüllventyl mechanisch dirèkt vobundè. S hèt d Stellungè „Abschtellè“ (d Yschpritzbumpi wörd in Stellung Nullförderung zogè, dè Diselmotor stellt ab), „Null“ (Gedrybe lèèr, Motor im Lèèrlauf), „Füllè“ (Gedrybe füllt sich, Motor witter im Lèèrlauf) un èn Regèlberych „Faarè“, i dèmm diè ygschpritzti Chraftschtoffmèngi stufèlos durch dè Drybfaarzüügfüürer voschtellt wörrè cha. Èn eifachè Flychraftreglèr begränzt d Lèèrlauf- un Högschtdrèèzaal vom Diselmotor. È Gedrybedeilfüllung wiè bi größerè diselhǜdraulischè Lokomotyvè isch nit möglich. È mechanischi Gedrybeschpèrri vohindert s Betätigè vom Gedrybefüllventyl, wenn d Lok gegè è unbeabsichtigti Bewegung gsicherèt odder d Motordrèèzaal zum Bumpè vo dè Luftpumpen höcher gmacht wörrè söll. È Fäddèrè nimmt d Chräft uff, wo bi yglegter Gedrybeschpèrri uff s Füllventyl wǜrkèd, un stellt au s Faarschaalterhandrad in Nullschtellung zrugg, wenn sèll losglõ wörd. È Sifa isch bi dè Köf vo dè Leischtungsgruppé II nit vorhandè, well si nit für Strèggèfaartè uusglait sin.
Witterentwicklung i dè Nõchchriègszit
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Wôrend bi dè DB no nõch èm Chriég insgsamt übber 700 Maschinnè vo dè Leischtungsgruppé II neu baut un witterentwicklèt worrè, sin i dè DDR näbbè 32 Chlyloks vo dè Lg II, wo im RAW Dessau (um-)baut worrè sin (drunter diè letschtbauti Lg II vo 1968), nu munzigi 2 Neubautè für d DR entschtandè. Anderersits hét d LKM z Babelsbärg uss dè Lg II dè Tǜp N3 (Chettèaadryb/60 PS) bzw. uss èm O&K-Tǜp RL8 dè Tǜp N4 (Stangèaadryb/90 PS) è bitzeli witter entwicklèt. Sèbbi übber 360 Faarzüüg sin uusschlièßlich a Induschtrybedryb gliferèt worrè un sin dè klassischè Chlylok zimli glych chò. Die èrschti richtigi Witterentwicklung i dè DDR isch d V 10 B (mit irè Witterentwicklungè zuè dè V 15 / V 22 / V 23) uss dè Babelsbärg-Fabrik. Mò hèt bi dè DR wiè au bi der DB bschlossè, è Chlylok vo dè Leischtungsgruppe III z bauè, hèt sich denn abber für è Rangyrlok mit Strèggèdiènscht-Ambitionè entschiddè un statt dè Kö III d DR-Baureihe V 60 uff s Gleis gschtellt.
D DB hèt spôter è dritti Leischtungsgruppè als DB-Baureihe Köf III mit bis zuè 240 PS baut, wo mittig Übbersicht übber dè Vorbau un è gschlossenès Füührerhüsle botè hèt. 1987 sin au d Diselloks vo dè Baureiè 260/261 (bis 1968 V 60) dè Chlyloks zuègordnèt worrè, dènõch 1992 au d Baureiè 104–106 (bis 1970 DR V 60), well mò sèlli Loks nù no für dè Rangyr-, nit abber für dè Strèggèbedryb hèt wellè bruuchè.
Vo dè Induschtry sin zaalrychi Lokomotyvè vo dè Lg II dirèkt a Brivatbaanè, Milidär un Induschtrybaanè glifèrèt worrè. Witteri Köf II sin nõch dè Uusmuschterung bi dé DB in brivati Händ gangè, um z. B. bi Museumsbaanè z landè.
Witterentwicklung z Dänemark
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Luég au: DSB Traktor 251–290
Vo 1966 bis 1969 hèn d Danske Statsbaner (DSB) vo Frichs insgsamt 40 Chlylokomotyvè vom Tǜp Køf in Diènscht gschtellt, wo stark a d Köf II aaglèènt gsi isch. Dè Motor isch vo Leyland Motors glifèrèt worrè un s Füürerhüsli isch è bitzeli moderner gsi. Einzelni Chlyloks sin hüt no im Ysatz.[1]
Bezeichnungè
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Dütschi Rychsbaan-Gsellschaft:
- Leischtungsgruppè II, Kb/Kbe/Kbf/Kbs/Kö/Köe/Köf/Ks 4000 bis 5406 (ab 5124 chriègsbedingt deilwys aa brivati Abnämmer glifèrèt bzw. Bschtellungè annullyrt), 5707 bis 5709, 5801 un 5802 (insgsamt 1282 Liferungè a d DR)
- Dütschi Bundesbaan:
- Kb/Kö/Köe/Köf 6000 bis 6047 (Übbernaamé vo dè dütschè Weermacht un chriègswichtigè Bedryb)
- Neubau Köf 6100 bis 6835 (sowiè Ka 4992" un 4993")
- 1968 Umzeichnung i d Baureiè 321–324
- Baureiè 321: Vmax = 30 km/h, Fußbräms, Umbau in 322–324 isch bis Februar 1974 fèrtig gsi
- Baureiè 322: Vmax = 30 km/h, Druggluftbräms
- Baureiè 323–324: Vmax = 45 km/h, Druggluftbräms
- Dütschi Rychsbaan:
- Kö/Köf 5710 bis 5753 (Übbernaamè vo dè dütschè Weermacht un chriègswichtigè Bedryb)
- Neubau Kö 4002" bis 4032" sowiè Kö 5754 un 5755
- 1970 Umzeichnung i d Baureiè 100
- 1973 Umzeichnung vo dè Schmalspur-Kö i d Baureiè 199
- Dütschi Baan AG:
- 1992 Umzeichnung i d DR-Baureiè 100 i d DB-Baureiè 310
- Diè letschtè Exemplaar vo dè Baureiè 310, 323 un 324 sin i dè zweitè Hälfti vo dè 1990er Johr uusgmuschterèt worrè
Vobliib
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dütschi Bundesbaan/Dütschi Baan AG
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Bis 1974 isch è Voeinheitlichungsbrogramm gloffè, bi wellèm d Vorchriègslokomotyvè Deutz- odder Kaelble-Diselmotorè, Druggluftbrämsè sowié è hǜdraulisches Gedrybe vo Voith mit drei Gäng chriègt hèn, wo au bi dè Nõchchriègs-Seriè ybaut worrè sin. I dè 1980er Johr sin nò èn Huufè Köf II bi dè DB im Ysatz gsi (zum Deil übber 50 Johr aalt – DB 323 412 un 323 415 sin è Zit lang diè älteschtè Lokomotyvè bi dè Dütschè Bundesbaan gsi), dèzuè è Handvoll batterybedribbèni Chlyloks, d DB-Baureiè 381 un 382. Bi vill andrè Ysèbaanunternämmè un Ysèbaavorein sin abber é ganzi Lettèrè vo Köf II erhaaltè blibbè, sowoll im regulärè Ysatz wié auch als Museumslokomotyvè.
.
Dè Vorein vo Vokeersamateur un Museumsbaan im Schööbärger Strand/Oschtsee unterhaaltet è Köf II vo dè Baureiè 323.
Sit etlichè Johr git s au è Köf II im Museumsbaanhof Seebrugg, wo si Voschuèbdiènschte i dè Gleisharfè vorichtet un bim Baanhofsfèscht, wo all Johr stattfindèt, für Publikumsfaartè bruucht wörd.
Im Baanhof Füètzé bi dè Museumsbaan Sauschwänzlebaan git s sit 2002 èbbèso è Köf II, wo anno 1934 baut worrè isch un diè älteschti bedrybsfähigi Lok bi sèllèrè Museumsbaan isch, sogar nò älter wiè d Dampf-Strèggèlok, d BB 262, un diè aktuèlli Hilfslok, d V 36 204. Im Zitruum 2002-2018 isch d Köf II sogar als Hilfslok im Strèggèdiènscht ygsetzt worrè, woby mò dè Zug bis uff ein bis zwei Umbau-Wägè hèt müèsè uffdröslè, well d Leischtung vom Chlyrangyrlok suscht nǜmmi glangèt hèt. Sit Aafang 2018 vorichtèt d Köf II nu nò Voschuèbdiènscht im Füètzèmer Baanhof.
Dütschi Rychsbaan
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Im Johr 1970 hèt diè Dütschi Rychsbaan (vo dè DDR) 378 Maschinnè vo dè Leischtungsgruppè 2 i d EDV-Baureièbezeichnung Baureiè 100 umbenamst, im Umzeichnungsblaan vo 1992 sin nò 318 Chlyloks als Baureiè 310 uffgfüürt gsi. D Motorè vo dè Vorchriègslokomotyvè sin nõch un nõch durch Motorè uss DDR-Broduktion ersetzt worrè. Vorhandeni hǜdraulischi Gedrybe sin ab 1967 zruggbaut un mit Rädergedrybe uusduuscht worrè.[2] Nu öppè 80 Chlylokomotyvè hèn bi dè DR hǜdraulischi Chraftübberdrägung bhaaltè, si sin übberwigend i dè Unterbaureiè 100.8 ygreit worrè. Iri Bezeichnung isch im aalté Nummèrèschema Köf gsi. Sifa un Rangyrfunk sin nit üblich gsi. Diè Dütschi Rychsbaan hèt vill Kö uff Druggluftbrämsè umbaut, sèlli Maßnaam isch bis zuè dè bolitischè Wèndi i dè DDR nò nit abgschlossè gsi.
1983/84 sin bi dè DR zwei Kö II für d Induschtrybaan z Halle bzw. eini für d Harzer Schmalschpurbaanè im Harz uff 1000 mm umgschpurt worrè. Sèllèrè Lok sin 1991 zwei wittèri gfolgèt. Alli füüf Loks sin nò erhaaltè.
Ysatz im Uusland
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Nõch èm Zweitè Wältchrièg sin è baar Lokomotyvè bi dè Italiènischè Staatsbaanè (FS BR213) un dè Öschterrychischè Bundesbaanè (ÖBB BR X112, X130, X150) blibbè. Einzelni Loks hén bis Mitti vo dè 1950er Johr bi dè ČSD vokeert. Durch d Uusmuschterung vo dè Loks bi dè Dütschè Bundesbaan ab 1979 sin mindeschtens 15 vo dè Loks uff Italiè chò. Um 1990 ummè sin denn witteri Maschinnè i d Schwiz chò, wo si bi diversè Bedryb un dè Schwizerischè Südoschtbaan als Rangyrtraktor Tm 2/2 im Ysatz stän. Witteri Lokomotyvè hèt s als Museumsloks zuè dè VVT i d Schwiz sowiè zuè divèrsè Holländischè Museumsbaanè voschlagè.
D Kö 4462 isch nõch èm Zweitè Wältchrièg z Norwegè blibbé un hèt dört d Nummèrè Skd 211 61 chriègt.[3]
Literadur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Peter Große, Horst Troche: Die Einheitskleinlokomotiven Leistungsgruppen I und II EK-Volaag Fryburg 2002 ISBN 3-88255-217-4.
- Leopold Niederstraßer: Über die Entwicklung der Kleinlokomotiven. In: Alfred B. Gottwaldt (Hrsg.): Lok-Magazin. Nr. 118. Franckh'sche Verlagshandlung W. Keller & Co., 1983, ISSN 0458-1822, S. 21–31.
- Leopold Niederstraßer: Über die Entwicklung der Kleinlokomotiven Teil 2 zu Heft 118. In: Alfred B. Gottwaldt (Hrsg.): Lok-Magazin. Nr. 119. Franckh'sche Verlagshandlung W. Keller & Co., 1983, ISSN 0458-1822, S. 114–121.
Weblinggs
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: DRG Kleinlokomotive Leistungsgruppe II – Sammlig vo Multimediadateie
Einzelnõchwys
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Køf – die kleinen Arbeiterinnen, Artikel im Jernbanen 2/2004 (PDF; 1,4 MB)
- ↑ Eisenbahn-Fahrzeugkatalog Band 1: Deutsche Reichsbahn; Volaag GeraNova 1993
- ↑ NSB Skd 211.61. www.jernbanen.dk, abgruefen am 10. Juni 2014 (tänisch).
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „DR-Kleinlokomotive_Leistungsgruppe_II“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |