Zum Inhalt springen

Christoph I. (Baden)

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
dr Christoph I. vu Bade (Gmäld vum Hans Baldung, 1515)

Dr Markgrof Christoph I. vu Bade (* 13, Novämber 1453 z Bade-Bade; † 19. Merz 1527[1] uf Burg Hochebade/Bade-Bade) het vu 1475 bis 1515 regiert. Anne 1503 het er d Herrschaft vu dr uusgstorbene badische Näbelinie Hachbärg-Susebärg wider mit dr badische Stammland verainigt.

Lääbe

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Uusschnitt us dr Markgrofedafele

Dr Christoph I. vu Bade isch e Suhn vum Markgrof Karl I. vu Bade un dr Katharina vu Eschtrych gsii, dr Schweschter vum Chaiser Friedrich III.

Dr Christoph het z Speyer un z Fyburg sy Schuelbildig iberchuu. Vu Mai bis Novämber 1468 het er zäme mit em Eberhard vu Wirttebärg-Aurich e Pilgerfahrt uf Jerusalem gmacht, wu är un syni 24 adlige Beglaiter am 12. Juli 1468 in dr Grabeschilche zum Ritter vum Hailige Grab gschlaa wore sin.[2]

Anne 1476 het er aafangs zäme mit sym Brueder Albrecht sy Herrschaft as Markgrof aadrätte. Där het 1476 d Grofschaft Hochbärg as Erbdail iberchuu, dodermit het dr Christoph ab däm Zytpunkt d Markgrofewird ellai ghaa.

Die Erbdailig mit sym Brueder Albrecht isch aafangs uf segs Johr yygränzt gsii, isch aber 1482 mit ere ändgiltige Reglig duurhaft wore. Dr Albrecht het Aadail aber sofort gege ne Räntezahlig an dr Christoph retuurgee, dodermit isch s Herrschaftsbiet de facto uudailt blibe. Wu dr Albrecht 1488 chinderlos gstorben isch, sin d Burg un d Herrschaft Hochbärg ändgiltig an dr Christoph zruggfalle.

Ass sy Mueter ängi Bezieige zum Huus Habsburg ghaa het, het d Regierigszyt vum Christoph bstimmt. Scho ai Johr vor er d Regierig aadrätte het, het er em Friedrich III. mit Druppe geg dr Karl dr Kien ghulfe. Unter em Maximilian I. het er dr Ruef as tapfere un erfolgryche Fäldherr kriegt, vor allem in dr Niderlande. Dr Chaiser het si dodermit revanchiert, indäm er em Christoph Herrschafte im Weschte vum Rych iberdrait het (unter anderem d Statthalterschaft z Luxemburg) un indäm er dr Christoph anne 1491 z Mechelen in exklusiv Orden vum Guldene Vlies ufgnuu het.

Anne 1489 isch dr Christoph Mitglid vum Schwebische Bund wore. Des im im Zämehang dodermit gstande, ass er si Miei gee het um e fridligi Koexischtänz mit syne Nochbere (vor allem mit Wirttebärg un mit dr Stedt Wyl un Stroßburi). Im Schutz vu däm sidweschtdytsche Landfride het dr Christoph dr inner Uusböu vu sym Herrschaftsbiet firschirbrocht.

Dr Christoph het s Nei Schloss z Bade-Bade uusböue un het s ab 1479 as Wohnsitz gnuu.

S Röttelsche Gemächt un dr Erbfolgstryt

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Am 31. Augschte 1490 hän d Markgrofe Philipp vu Hachbärg-Susebärg un dr Christoph en Erbverdrag gschlosse, s sognännt „Röttelsche Gemächt“. Scho 1490–1493 het dr Philipp vu Hachbärg-Susebärg d Verwaltig vu syne badische Herrschafte an dr Christoph iberdrait.[3] Wu am 9. Septämber 1503 dr Philipp, dr letscht vu dr Markgrofe vu Hachbärg-Susebärg, ohni männlige Erb gstorben isch, sin syni Herrschafte Röttle, Susebärg un Badewyler[4] an dr Christoph gfalle.

Dr Christoph het di gerbte Biet waidli bsetzt un het si huldige loo. Dodermit het er d Versplitterig vu dr Bsitzige vum badische Huus ruggängig gmacht het het sy Biet abgrundet.

Em Philipp sy Dochter Johanna isch noch em Dod vu irem Vater Grefi vu Nöieburg wore un het 1504 dr Ludwig vu Orléans ghyrote, wu si no au marquis de Rothelin gnännt het. Si het mit Hilf vun e baar aidgnessische Ständ un vvum Chengirych Frankrych Aasprich uf di badische Herrschafte gstellt. Noch em Dod vu dr Johanna (1543) het si au ire Suhn François allno marquis de Rothelin gnännt un het di Näbelinie Orléans-Rothelin grindet. Dr Stryt mit däre Linie isch erscht 1581 mit dr Zahlig vu 225 000 Gulde byglait wore.

Au s Huus Erschtrych het Aasprich as Landgrofe vum Brysgau gstellt. Där Stryt isch erscht anne 1741 ändgiltig byglait wore un het s Huus Bade-Durlach nomol 230 000 Gulde gchoschtet.

Ibergab vu dr Regierig an syni Sihn

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Wel vum Lyb un vum Gaischt här gschwecht gsii isch, het er anne 1515 d Regäntschaft an syni Sihn Bernhard, Philipp un Ernst mieße abdrätte. D Noofolgreglig, wun er 1503 vorgsää ghaa het, un wu uf dr Markgrofedafele vum Hans Baldung scho ins Bild gsetzt gsii isch, nämli ass dr Philipp Elaierb soll syy, het er nit chenne duresetze. 1516 isch er unter d Vormundschaft vu syne Sihn gstellt wore; är isch 1527 in gaischtiger Umnachtig gstorbe.

Wu dr Philipp 1533 ohni Erbe gstorben isch, hän syni Brieder s Erb unter si ufdailt. Dodermit sin ab 1533 d Markgrofschafte Bade-Durlach un Bade-Bade entstande. Erscht 1771 isch s Land noch em Uusstärbe vu dr Bade-Badener Linie unter em Markgrof Karl Friedrich per Erbschaftsverdrag wider verainigt wore.

Borträt

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Silberstiftzaichnig vum Baldung

Vor allem dr Hans Baldung het verschideni Darstellige vum Firscht gschaffe.[5] 2006 het em Baldung sy sognännti Markgrofedafele, e Votivbild, wu dr Christoph im Krais vu syre Familie vor dr Anna Selbdritt zaigt, fir Ufsää gsorgt, wu si uusegstellt het, ass des Wärch, wu zytwys d Familie vu dr Markgrofe vu Bade Aasprich druf gstellt hän, scho syter anne 1930 em Land Bade ghert.

Um 1490 isch in ere Pariser Wärchstatt s Stundebuech vum Markgrof Christoph gschaffe wore, e Prachthandschrift, wu hit in dr Badische Landesbibliothek as Handschrift „Durlach 1“ ufbhalte wird.

Minze hän sy Gaicht zaigt, aber au ne 1519 fir s Auguschtinerchloster z Züri gstifteti Glasschybe. En anderi Glasschybe ghert zue dr Sammlig vum Herzog vu Wirttebärg z Altshausen.

D Devise vum Herrscher isch TRIW VND STET EWIG (uf eme 1/8 Guldener vu 1501) bzw. T.S.O.E. gsii, was wahrschyns TRIW STET ON END maint (eso im Stundebuech).

Eh un Chinder

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dr Markgrof Christoph het am 30. Jänner 1469[6] z Koblenz d Ottilie vu Katzenelnbogen ghyrote, d Änkeli vum Grof Philipp vu Katzenelnbogen.

Us däre Verbindig sin die Chinder firigange:

  1. ⚭ 1503 Grof Franz Wolfgang vu Hauezollre (* 1483/1484; † 16. Juni 1517)
  2. ⚭ Johann von Ow zu Wachendorf († 29. Oktober 1571)
  • Johann († 19. Juni 1490 z Luxemburg)
  • Beatrix (* 22. Jänner 1492; † 4. April 1535) ⚭ 1508 Pfalzgrof Johann II. vu Simmern (* 21. Merz 1492; † 18. Mai 1557)
  • Georg (* 1. Juli 1493; † 16. Novämber 1493)

Literatur

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  • Arthur Kleinschmidt: Christoph I. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 4, Duncker & Humblot, Leipzig 1876, S. 227–232.
  • Konrad Krimm: Markgraf Christoph I. von Baden. In: Reiner Rinker, Wilfried Setzler (Hrsg.): Die Geschichte Baden-Württembergs. Stuttgart 1986, ISBN 3-8062-0439-X, S. 102–114, 315. (nicht eingesehen)
  • Konrad Krimm: Markgraf Christoph I. und die badische Teilung. Zur Deutung der Karlsruher Votivtafel von Hans Baldung Grien. In: ZGO. 138, 1990, S. 199–215.
  • Fridolin Weber-Krebs: Die Markgrafen von Baden im Herzogtum Luxemburg (1487–1797). (= Beiträge zur Landes- und Kulturgeschichte. Band 6). Trier 2007, ISBN 978-3-933701-26-8.
  • Friedrich Wielandt: Markgraf Christoph I. von Baden und die badischen Territorien. In: Zeitschrift für die Geschichte des Oberrheins. 85, 1933, S. 527–611
  • Friedrich Wielandt: Christoph I. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 3, Duncker & Humblot, Berlin 1957, ISBN 3-428-00184-2, S. 243.
  • Friedrich Wielandt: Porträtstudien zum Stundenbuch Markgraf Christophs I. von Baden. In: ZGO. 128, 1980, S. 463–475.
  • Johann Christian Sachs: Einleitung in die Geschichte der Marggravschaft und des marggrävlichen altfürstlichen Hauses Baden. Band 3. Lotter, Carlsruhe 1769, S. 1–140 (Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
  • Spätmittelalter am Oberrhein. Maler und Werkstätten 1450–1515. Stuttgart 2002, S. 445–451: Markgraf Christoph von Baden als Auftraggeber
  • Raphael de Smedt (Hrsg.): Les chevaliers de l’ordre de la Toison d’or au XVe siècle: notices bio-bibliographiques. (= Kieler Werkstücke. D 3). 2., verbesserte Auflage. Frankfurt 2000, S. 242–244, Nr. 102.
  • August Huber: Über Basels Anteil am Röteler Erbfolgestreit im Jahre 1503. In: Basler Zeitschrift für Geschichte und Altertumskunde. 4, 1905. (doi:10.5169/seals-111676)
  • Josef Bader: Eine altbadische Fürstengestalt. In: Badenia oder das badische Land und Volk. Erster Band, Heidelberg 1859, S. 45–87. (online in der Google-Buchsuche)
  • Friedrich von Weech: Zur Geschichte Markgraf Christofs I. von Baden. In: Zeitschrift für die Geschichte des Oberrheins. Band 26, 1874, S. 392–406. (online im Internet Archive)
  • Susan Richter: Abgesetzt wegen blodigkeit – Geisteskrankheit als Legitimationsstrategie für erzwungene Herrscherwechsel am Beispiel Markgraf Christophs I. von Baden. In: Zeitschrift für die Geschichte des Oberrheins. 161, 2013, ISBN 978-3-17-023347-8, S. 85–111.
  • Christoph von Baden (herausgegeben von Ulrich Zasius]: Der Marggraffschafft Baden Statuten vnd Ordenungen in Testamenten, Erbfellen vnd Vormündschafften, Baden-Baden, 1511 Digitalisat

Dr Erbverdrag isch do abdruckt

  • Johannes Staub: Der Erbvertrag zwischen Markgraf Christoph I. von Baden und Markgraf Philipp von Hachberg vom 31. Aug. 1490. In: Das Markgräflerland. Heft 1/1991, S. 93–103.
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
 Commons: Christoph I. (Baden) – Album mit Multimediadateie

Fueßnote

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  1. ↑ S Dodesdatum (Merz statt gängigerwys April) no Wielandt 1980, S. 471.
  2. ↑ Fritz Pietzner: Schwertleite und Ritterschlag. Postberg 1934, S. 122.
  3. ↑ lueg Huber S. 83.
  4. ↑ syt 1444 zäme s "Markgreflerland"
  5. ↑ archiv.twoday.net
  6. ↑ Karl E. Demand: Die letzten Katzenelnbogener Grafen und der Kampf um ihr Erbe. In: Nassauische Annalen. Band 66. Verein für Nassauische Altertumskunde und Geschichtsforschung, Wiesbaden 1955, S. 109 (online)
VorgängerAmtNachfolger
Karl I.Markgrof vu Bade
1475–1515		Philipp, Bernhard III. un Ernst I.
Philipp von Hachberg-SausenbergMarkgrof vu Hachbärg-Susebärg
1503		mit dr Markgrofschaft Bade verainigt
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Christoph_I._(Baden)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.
Vun "https://als.wikipedia.org/w/index.php?title=Christoph_I._(Baden)&oldid=1033236"