Breagaz

Breagaz
Wappe vo Breagaz	Bregenz (Österreich) Bregenz
Basisdate
Staat:	Östriich
Bundesland:	Vorarlberg
Politische Bezirk:	Bregenz
Kfz-Kennzeiche:	B
Fläche:	0029.78 29,78 km²
Koordinate:	47° 30′ N, 9° 45′ O47.5059.7491666666667427
Höchi:	427 m ü. A.
Iiwohner:	29.620 (1. Jän. 2023)
Bevölkerigsdichti:	994,63 Iiw. pro km²
Poschtleitzahl:	6900
Vorwahl:	05574
Gmoandskennziffer:	8 02 07
Adress vo dr Gmoandsverwaltig:	Gemeindeverwaltung von BreagazRathausstraße 4 6900 Breagaz
Website:	www.bregenz.at
Politik
Burgermoaschter:	Markus Linhart (ÖVP)
Gmoandsvertrettig: (2015) (36 Mitgliider)	16 ÖVP, 8 SPÖ, 6 FPÖ, 5 Grüeni, 1 NEOS
Lag vo dr Stadt Breagaz im Bezirk BregenzVorlage:Infobox Gemeinde in Österreich/Wartung/Lageplan vorhandenVorlage:Infobox Gemeinde in Österreich/Wartung/Lageplan Imagemap explizit
Lage der Gemeinde Bregenz im Bezirk Bregenz (anklickbare Karte) Vorlage:Infobox Gemeinde in Österreich/Wartung/Lageplan Imagemap
Blick vum Hagge uff d Stadt Breaganz
(Quelle: Gmoanddate bi Statistik Austria)

Dialäkt: Vorarlbärgisch

Breagaz (latinisch: Brigantium, us em Keltische Brigantion), des am Bodasee liat, isch d Hauptschtadt vum Bezirk Breagaz und d Landeshauptschtadt vo Vorarlberg. As heat 29.620 Iwohner. As git di Schtadttoal Breagaz-Schtadt, Breagaz-Vorkloschta, Schendlingen, Rieda, Weidach u. Fluh. Dr Husberg vo Breagaz isch dr Pfänder mit anara Höhe vo 1.062 m ü. A. Vu deam da Südtoal git da Gebhardsberg. Sit 1927 git as a Soalbahn uf an Pfänder. Breagaz hot da gröschte Bodaseehafa und isch a Schport- und Kulturzentrum. Boda bekannt sind d Breagazer Festspiile die jeds Joor im Summer uf dr Seebühne schtadtfindand.

s Kunschthuus Breagaz

A wyteri Attraktion isch s Kunschthuus Breagaz (KUB), wo vom schwyzer Architekt Peter Zumthor entworfa wora ischt.

Geografi

Breagaz lit am Oschtufer vom Bodesee. Vom Gmuandsgbiet siand im Johr 1996 17,8 % Landwirtschaftsfläch, 19,5 % Wald, 0,2 % Alpa, 9,2 % Sidlungsfläche und 53,3 % sunschtige Fläche gsi.

Gschichte

Die erschta Siedlunga hots ca. 1500 v. Chr. gea. Zur Keltazit isch Breagaz an schtark befeschtigta Ort gsi. Dozumol hot da Schtamm vu da Brigantier, en Schtamm vo de Vindeliker, um Breagaz gleabt.

Ca. 15 v. Chr. hond d Römer Voradelberg erobert und Brigantium ignoo. Vu dera Zit git as vile archäologische Rescht, wia Mosaike und Grundmura. Brigantium isch schneall a grosse Schtadt worra und hots römische Schtadtreacht krieagt. O isch döt da Sitz vu da Präfekta vu da römischa Bodaseeflotte gsi. A Schtros hot Breagaz üba Cambodunum mit Augusta Vindelicorum vabunda. Da römisch Kaiser Gratian hot Breagaz 377 bsuacht.

259/260 n. Chr. isch Brigantium in da Völkerwanderung kaputt gmacht und vu da Römer wida ufbout worra. Ab ca. 450 n. Chr. sind d Alemanna in d Region zoga. Zwüschad 610 und 612 sind d irische Missionare Kolumban und Gallus in Breagaz gsi. Noch deana hot ma d Schtadtpfarrkirche St. Gallus und d Kircha St. Kolumban gnennt.

Im elfte Joorhundert isch bi Bregenz s Chlooschter Mehrereau Augia maior gründet worde.

1451 hot s Fürschtahuus Habsburg d Hälfte vu da Grafschaft Breagaz mit Breagaz koft. Nochdeam da Breagazar Zwieg vu da Montforter usgschtorba gsi isch, isch Breagaz an toal vu Vorderöschterrich im Herzogtum Öschterrich worra. Schpätar isch Breagaz habsburgische Landstadt worra.

1805–1814 hot Breagaz zum Königreich Baiern ghört. Da Graf Montgelas, an Franzos, hot da Schtadt a moderne Verwaltungsstruktur gea. 1815 hot Baiern uf am Wiener Kongress Vorderöschterrich abgea und Voradelberg isch zum Kaiserreich Öschtarrich kumma. 1861 hot Voradelberg an Landtag kriagt, wo in Breagaz gleaga isch.

Bregenz (1895)

Bis zum erschta Weltkrieg isch Breagaz a Garnison vum K.u.K. öschtarrichisch-ungarischa Heer gsi.

1918 hot sich Voradelberg vu Tirol abgschpalta und isch a oaganes Bundesland mit Landesregierung in Breagaz worra. 1938, während da Besetzung durch Dütschland, isch Voradelberg wida mit Tirol zemmadgleit worra. Vu 1945 bis 1955 isch Voradelberg an Toal vu da französischa Besatzungszone gsi.

Im 19. und 20. Jahrhundert hot Breagaz an gewaltiga Wirtschaftsufschwung bi da Nahrungsmittel-, Feinmechanik- und Textilinduschtrii khet. Wichtig isch ou da Tourismus worra.

Iiwohner

Quella: Statistik Austria: Bevölkerung seit 1869 für Gemeinden. STATcube

Johr	1869	1880	1890	1900	1910	1923	1934	1939
Iiwohner	5.223	6.691	9.576	11.455	13.687	13.289	14.999	15.098
Johr	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011	2015
Iiwohner	20.277	21.428	23.179	24.561	27.097	26.747	27.831	28.697

Politik

D Börgermoaschta vu Breagaz sit 1945:

• 1945–1945: Dr. Stefan Kohler
• 1945–1947: Dr. Julius Wachter
• 1947–1950: Othmar Michler
• 1950–1970: Dr. Karl Tizian
• 1970–1988: DI Fritz Mayer
• 1988–1990: Mag. Norbert Neururer
• 1990–1998: Dipl.-Vw. Siegfried Gasser
• Sit 1998: DI Markus Linhart

D Schtadtvertretung (36) isch so vatoalt (Schtand 2015):

• ÖVP: 16 Mandate
• SPÖ: 8 Mandate
• FPÖ: 6 Mandate
• Die Grünen: 5 Mandate
• NEOS denkt: 1 Mandat

Bildung

Z Breagaz gits 14 Kindagärta und 9.175 Schüla, vu deana 2.125 a allgemeinbildenden höheren Schulen (AHS) und 4.645 an berufsbildenden höheren Schulen (BHS) (Schtand: Januar 2003).

Höhere Schuala z Breagaz:

• Bundesgymnasium Bregenz Blumenstraße
• Bundesgymnasium Bregenz Gallusstraße
• Privatgymnasium Bregenz Mehrerau
• Privatgymnasium Bregenz Riedenburg Sacré Coeur
• Höhere Lehranstalt für wirtschaftliche Berufe Marienberg
• Bundeshandelsakademie und Bundeshandelsschule Bregenz
• Höhere Technische Bundeslehr- und Versuchsanstalt Bregenz (HTL)
• Landesberufsschule 1
• Landesberufsschule 2
• Landesberufsschule 3

Breagaz hot 3 Blosmuasikkappella, a paar Chör, Tanz- und Trachtagruppa. Da älteschte Musikverii isch d Schtadtmusik Breagaz, die meh als 200 Johr alt isch.

Dialekt

Dr Dialekt vo Breagaz khört zum Bodeseealemannisch.

Lüüt

• Markus Gasser (* 1967), Literaturwüsseschaftler

Sunschtiges

• Da Kaiser vu Öschtarrich-Ungarn hot ou da Titel "Graf vu Breagaz" khet.
• I da Breagazar Kirchschtross git as d schmolschte Huusfassad vu da Wealt. Se isch 56 cm broat.
• As Wohrzeicha vu da Schtadt, da Martinsturm, isch da gröscht Zwieablturm vu Mitteleuropa.
• D Seebühna vu Breagaz isch d gröscht Seebühna uf da Wealt.

Weblink

 Commons: Breagaz – Sammlig vo Multimediadateie

• Karl Heinz Burmeister: Bregenz. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Offizielli Homepage vo dr Stadt
• Offizielli Homepage vo da Füaweha Vorkloschta