Zum Inhalt springen

Zweisprochiga Stroßatàfla ìm Elsàss

Link zuefiege
Des isch eini vo de nträssante Lischte.
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Dialäkt: Mìlhüüserisch

Zitter a pààr Johrzehnta gìtt's ìm Elsàss ìmmer mehr zweisprochiga Stroßatàfla ("zweisprochig" heisst do: uf Frànzeesch, d offiziella Sproch, un uf Elsassisch, dr regionàla Dialekt).

S elsassischa Sprochàmt (s OLCA) un verschìedena Vereiner wann durch dia Stroßanamma dr elsassischa Dialekt unterstìtza.

Dr Nàmma uf Elsassisch ìsch nìt unbedìngt d Ìwersetzung vum frànzeescha Nàmma. 's gìtt Fall wo d Stroß vu jehar a ältra Bezeichnung ghàà hàt, do ìwernìmmt s Elsassischa dr tràditionella Nàmma, aui wenn's uf Frànzeesch ìn da letschta Zitta gwachselt hàt.

Uf derra Lìscht wara dia Tàfla ufglìschtet, wo mìt em Bìld dokumentiert sìn.

Anze

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Bockgassla Rue du Cerf
Breitgass Rue des Alliés
Fuchsgassla Rue du Renard
Kerchgass Rue de l'Église Kirchgasse
Kerchplatz Place de l'Église Kirchplatz
Kronagassla Rue Jacques Balde Der Jacob Balde vo Anze isch im 18. Joorhundert en berüemte Dichter gsi.
Rampergassla Rue du Rempart D Reschte vo de alte Stadtmuure (frz.: remparts) vo Anze sind hischtoorischi Monumänt.[1]
Schüelgassla Rue de la Liberté
Siasswinckel Rue de la Bonbonnière Süß Winkel

Barge

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Judagass Rue des Juifs Judengasse Z Barge isch ziter em 14. Joorhundert e jüdische Gmeind gsi.

A der Judagass Nummer 19 isch d Synagoog, wo ziter 1990 unter Dänkmolschutz als monument historique stoot.[2]

Kerichgassel Petite Rue de l'Eglise Kirchgasse
Leimagass Petite Rue du Haut Koenigsbourg

Bìschwiller

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
"Gasgässel" Rue de l'Usine à Gaz
"Herregass" Rue du Château
Mairieplätzel Place de la Mairie
Ràtgàss Rue du Conseil
"Ratzegass" Rue des Prés
"Rhinstross" Rue du Rhin
"Scheergässel" Rue de l'Abattoir
Söigàss Rue des Pharmaciens
"Spritzegass" Rue des Pompes
"Wawnergass" Rue des Charrons

Buxwiller im Unterelsàss

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Herregass Rue des Seigneurs Do cha me no heerschaftlichi Hüüser sit em Middelalter gseh. Es sind schöni alte Fachwärchgebäu.
Judegass Rue de Juifs Sid 1300 läbe Jude z Buxwiller. Die letscht Synagoge isch jetz es Museum.[3]
Kerichgässel Rue de l'Église Bi der Kerich us em Johr 1614.
Sandgass Rue du Sable

Eerstain

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Katzegass Rue du Chat

Fortschwihr

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Grossgardawaj Rue du Grand Jardin

Hàwenàu

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Entelach Mare aux Canards Entenlache
Gaertnermaerik Place Joseph Thierry Gärtnermarkt/Gärtnersmarkt französisch ufe Joseph Thierry (1857–1918) vo Hàwenàu]
Landwaj Grand'Rue Landweg
Metzjergass Rue du Général Gérard Metzgergasse
Paradeplatz Place d'Armes Paradeplatz
Stallgass Rue G. Clemenceau Stallgasse uf französisch füre Georges Clemenceau (1841–1929)

Hìrzbàch

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

S Dorf Hìrzbàch hàt zweierlei Stroßaschìlder: ältera Schìlder uf Frànzeesch un Hoochditsch, un nèiera Schìlder uf Frànzeesch un Elsassisch. D Namma uf Hoochditsch sìn Ìwerstezunga vum Frànzeescha; d Namma uf Elsassisch schiina mehr historischa Bezeichnunga z'sìì.

Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Aneri Stross Rue Principale D „Aneri Stross“ ìsch a Nawagassla vu dr „Hàiptstross“. Uf Frànzeesch galta àwer dia zwei Gàssa fer a einziga Gàssa, àls „Rue Principale“.
Hàiptstross Rue Principale Hauptstrasse
Schlossgàrta-Allee Rue du Château Schloss-Strasse
Schmìdgàss Rue de Carspach Carspacherstrasse
Zeglaplàtz Rue de la Gare

Ìllfert

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Eichwàg Rue du Chêne
Em Winkel Rue des Vergers
Frippiergàsslà Impasse du Rail
Grossgass Grand’Rue
Haupstross Route d'Altkirch
Kerchplatz Place de l’Abbé Bochelen
Krummàgass Rue de la Barrière
Kühgass Rue du 21 Novembre
Nedergass Rue de Spechbach
Totàwàg Rue Burnkirch

Ìngwiller

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Röemerstross Route des Romains

Kaiserschbàrig

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Brunnagàssel
Pairisgàss Rue de Pairis

Làmpertschloch

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Hintergàss Rue du Général de Gaule maanet an Charles de Gaulle (1890–1970)

Màtzene

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
d'Làndstross Rue du Chanoine MERTIAN

Menschter

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Ortsschéld - eins mit zwei Nàmma
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
die àlt Stross La vieille Rue Alte Straße
Kupferschmedtgass Rue des Chaudronniers Kupferschmiedgasse
Stosswihrstross Rue du 9ème Zouaves Stossweierstraße Di alt Hauptstross uf Stosswihr isch en Deil vo der Bergstross, wo vo Colmer us em Elsass über d Vogese is Moseltaal goot. Vom Berg her isch s 9. Zuavenregiment vo der franzeesche Armee am 5. Februar 1945 uf Menschter cho.[4]
Wàseplàtz Place du 11 Novembre Wasenplatz

Milhüüsa

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
→ Hauptartikel: Zweisprochiga Stroßatàfla z Milhüüsa
Iigàng vu dr Stàdt

Ànna 1991 hàt sìch a Verein ufgstellt fer z Milhüüsa zweisprochiga Stroßaschìlder ànamàcha. D erschta Stroßaschìlder sìn àm 23. Marz 1991 ufgstallt worra. S sìn d gànz erschta zweisprochiga Stroßaschìlder ìn era großa Stàdt ìm Elsàss gsìì.

D elsassischa Tàfla steht ìmmer unter dr Frànzeescha, sa wìrd àls nochhar derzüe gmàcht. As sìn nìt unbedìngt Ìwersetzunga vum Frànzeescha, àwer aui vìelmols d historischa Namma vu da Gàssa uf Elsassisch, wia sa ìn da àlta Text ìwer Milhüüsa stehn, zum Beispiel ìn da Gedìchta vum Auguste Lustig[5].

Ìm Novamber 2016 sìn's 215 zweisprochiga Stroßatàfla gsìì, un d Plàkàter àm Iigàng vu dr Stàdt sìn aui zweisprochig worra. Un àb un züe kämma wìder nèia Stroßa derzüe.

Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Finster Gàsslà Rue de la Lanterne Laternengasse
Gàntzeplàtzle Place des Victoires Gänseplatz Uf dam Plàtz hàt ma friahier d Gans zamma brocht, vor ebb ma sa uf d Wiida gfiahrt hàt.
Gàrwergass Rue des Tanneurs Gerbergasse (Ìwersetzung)
Güàtàlitstross Rue des Bonnes Gens Guteleutstraße
Es git en alti zweisproochigi Poschtcharte vo der Strooss (rächts).
Do isch bis is 19. Johrhundert s Güàtàlithuus für Ussätzigi gstande; d Brugg übere Rhy-Rhone-Kanaal het zerscht Güàtàlitbrugg (uf französisch: Pont des bonnes Gens) gheisse.
Hàfelemàrkt Place Lambert Lambertplatz Uff em Hàfelemàrkt stoot zit 1828 s Dänkmool vom Milhüüser Wisseschaftler und Filosoof Johann Heinrich Lambert mit ere Steisüüle und em Himmelsglobus obedra. Vo 1858 bis 1912 ischs amen andre Ort gsi.[6][7]
Hoffnungstross Avenue Robert Schuman Hoffnungsstraße Hoffnungstraße (uf Ditsch) oder Rue de l'Espérance (uf Frànzeesch) ìsch dr Ursprung-Nàmma vu dara Stroß.
Kleschterlastross Rue Saint Sauveur Didenheimer Straße Zitter 1856 hàt d Alphonse Marie Eppinger, Grìndera vu dr Kongregàzion du Très Saint Sauveur, s Hüss fer Krànkapflaga gfiahrt. D Milhüüser han dam eifàch s Kleschterla gsait.[8]
Ochsegàsslà Impasse des Boeufs Ochsengasse
Rothüsdurgang Passage de l'Hôtel de Ville Rathausdurchgang
Schindergassla Rue de la Justice Gerechtigkeitsgasse Friahier hàr dr Schìnder vu dr Stàdt do gwoht.
Siass Winkel Rue Bonbonnière Süßer Winkel 's ìsch nìt direkt a Ìwersetzung, àwer 's hàt ungfahr dr gliicha Sìnn: do ìsch friahier a Bordel gsìì.
Uf der Sinnà Rue de la Sinne Sinnestraße / An der Sinne D Sinna isch e Sytebach vum Ill bi der Altstadt. Hüt isch er under der Stross ime Kanal.
Das alte alemannische Wort sinne bedütet es Mässinschtrumänt für Bhälter und en Eichstett am Wasser; das het s i vil Stedt gä.[9]
Der Name Rue de la Sinne isch eso eigetlich us zwei Sprooche zämegsetzt.
Wildemanngass Rue du Sauvage Wildemannsgasse Bis ànna 1870 ìsch ìn dara Stroß a Gàschthoff gsìì, wo "Zum Wìlda" gheißa hàt. Wahren dm Zweita Waltkriag ìsch dia Stroß a kurza Zitt uf "Adolf Hitlerstraße" umtaift worra, wàs zum Làcha gsìì ìsch wenn ma dr Zammahàng zwischa dr Wìldamànn un dr Adolf Hitler gmàcht hàt.[10]
Zighüsgass Rue de l'Arsenal Zeughausgasse

Nìdermodere

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Kirchgassel Rue de l'Église

Ràppschwihr

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Bockplatz Place du Bouc
Goldgass Rue de l'Or
Kleinkirchgass Rue du Temple
Rotabarigass Rue du Rotenberg

Üffholz

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Eichgass Rue de la Scierie
Turmhoffwàg Rue des Vergers
Verdergass Rue du Ballon

Stroßburi

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Àm 3. Septamber 2010 ìsch z Stroßburi d Adrien Zeller-Plàtz (Place Adrien Zeller) igwèiht worra.

Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Adrien Zeller-Platz Place Adrien Zeller Adrien-Zeller-Platz
Alter Fischmärik Rue du Vieux Marché aux Poissons Alter Fischmarkt
Am Verbrennte Hof Place du Marché Gayot Auf dem Verbrannten Hof / Verbrannter Hof
Ankergässel Impasse de l’Ancre Ankergäßchen/Ankergässlein
Em Kleine Frankrich Quai de la Petite France Im Kleinen Frankreich
Fejgass Rue des Balayeurs Feggasse
Flachsgass Rue du Dévidoir Haspelgasse
Guteberriplatz Place Gutenberg Gutenbergplatz
Hirtegässel Ruelle du Pâtre Hirtengäßchen/Hirtengässlein
Judegass Rue des Juifs Judengasse
Jumpfergass Rue des Pucelles Jungferngasse / Jungfrauengasse
Kuppelhofgass Rue des Couples Kuppelhofgasse
Langstross Grand’Rue Lange Straße / Langstraße
Mählgass Ruelle de la Farine Mehlgäßchen/Mehlgässlein
Müensterplatz Place de la Cathédrale Münsterplatz
Nejer Fischmärik Place du Marché aux Poissons Neuer Fischmarkt
Nejer Märik Place du Marché Neuf Neumarkt / Neuer Markt
Nussbaumgass Rue du Noyer Nussbaumgasse
Riebisegass Rue de la Râpe Reibeisengasse
Rosebadgass Rue du Bain-aux-Roses Rosenbadgasse
Sandplätzel Quai au Sable Sandplätzchen / Sandstaden
Schnidergrawe Rue du Fossé des Tailleurs Schneidergraben
Spittelgässel rue du Vieil-Hôpital
Wasserzoll / Brischstade Quai de la Bruche Wasserzoll/Breuschstaden

Sulzbach

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
d'Bàdgàss Rue des Bains (Ìwersetzung)
D'r Helbschta Rue de l'Eglise Grònd für e Name ònbekànd
d'Hendergàss Rue du Rempart
d'Grossgàss Grand Rue friaïer esch's d'Verdergàss gse, wàss meder Hendergàss oï Sen màchd
d'Schlòssgàss Impasse du Chateau esch a Sàckgàss wora

Wàlbàch

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Fellsackerwaj Rue de la Grotte

Waldighooffa

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Herrawag Rue de la République - (Republikànisch Umbenennig)

Werth

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bìld Elsassisch Frànzeesch Ditsch Bemerkung
Kirichgass Rue de l'Église

Externa Lìnks

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Referanz

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  1. ↑ Stadtmuure vo Anze uf culture.gouv.fr
  2. ↑ di jüdisch Gmeind z Barige uf alemannia-judaica-de
  3. ↑ Museum vo de Jude im Elsass, Buxwiller
  4. ↑ Gschicht vom 9. Zuavenregiment uf infaf.free.fr
  5. ↑ Gedìcht „Milhüse!“ vum A. Lustig (Schindergàssle, Müessbrunnegàssle, siesse Winkel)
  6. ↑ s Dänkmol vum Lambert
  7. ↑ s Lambert-Dänkmol im Patrimoine-Inväntaar vom Elsass (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/gertrude.region-alsace.eu
  8. ↑ Gschicht vum Kleschterle uf diaconat-mulhouse.fr
  9. ↑ S Wort sinne (Memento vom 14. Jänner 2017 im Internet Archive) bim Schwiizer Idiotikon.
  10. ↑ "Wildemannsgass" uf em Website ìwer d zweisprochiga Stroßatàfla vu Milhüüsa (fr) Archivlink (Memento vom 9. Dezämber 2008 im Internet Archive)
D Syte „Zweisprachige Straßennamen im Elsass“ isch eini vo de inträssante Lischte.

Churz zämmegfasst, isch die Lischt vollständig oder d Kriterie sin klar aagee, si bietet en Zuesatznutze zunere reine Uffzäälig, un si isch mit Quelle belait.

Alli sin härzlich yglade wyter aa derre Lischt z schaffe, z erwiitre un z verbessre!

Vun "https://als.wikipedia.org/w/index.php?title=Zweisprachige_Straßennamen_im_Elsass&oldid=1063188"