Induschtrykultur am Aabach

Signet vom Induschtrykulturpfad am Aabach

Induschtrykultur am Aabach – so heisst dr Wääg em Aabach im Kanton Aargau noo, wo a vilne Plätz alti Sache vo dr Technik und dr Induschtry z gseh sind. E schöne Deil drvo het drmit z tue, ass me d Wasserchraft vom Bach vom Hallwylersee bis abe zu dr Aare sid Jaarhunderte pruucht het.

Veräin[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Und Induschtrykultur am Aabach isch au dr Name vom Veräin, wo im Joor 2002 gründet worden isch zum dä Lehrpfad yzrichte. Me het gseh, dass vil Dänkmööler vo dr Technikgschicht aproche worde sind, und het probiert das wo no möglech isch z erhalte und z dokumäntiere.

Dr Aabach verlüürt uf dr Wäägstrecki, wo öppe 19 Kilometer läng isch, hundert Meter Hööchi. So sind vo obenabe i de Dörfer und z Länzbrg vil Wasserwärch bout worde. D Fabrigge, wo do drfür d Energy glieferet händ, sind zum gröschte Deil zueggange oder aproche worde, aber es baar Aalage sind no hütt als Chlychraftwärch in Betriib. Zu allne dene Undernääme het dr Verein Sachen ufgschribe.

Lischte vo de Stazioone am Wääg[ändere | Quälltäxt bearbeite]

was es isch	wo s stoot	vo wänn ass es isch	was me drzue cha säge
Schlossmüli Hallwyl	Seenge	Middelalter	die alt Zwingmüli vo dr Gägend
Oberi Müli Seon	Seon		Chornmüli bis 1942, Taubakstampfi
Spinnerei	Seon	19. Joorhundert	Textilfabrigg, spöter Zigarefabrigg
Müli im Underdorf^[1]	Seon	Middelalter
Saagi	Seon	19. Joorhundert
Maschinefabrigg	Seon
Buntwäberei Müller	Seon	1836	Textilfabrigg (bis 1996)
Sigismüli	Seon	Middelalter	Chornmüli, 19. Joorhundert, dänn Babbyrfabrigg
Suurstoffwärch Länzbrg	Länzbrg	1911	Sid 2003 Messer Schweiz AG
Textilfabrigg	Länzbrg	1857	Sid 1901 Gartonfabrigg, 2014 aproche
Waffefabrigg Hämmerli	Länzbrg	1848	1973 zu de SIG, 2001 zuetoo
Hanfryybi	Länzbrg	18. Joorhundert	Textilfabrigg, spöter Deigwarefabrigg
Oberi Müli	Länzbrg	17. Joorhundert	Chornmüli
Müllerhuus	Leänzbrg	Um 1780	Wohnhuus vom Gottlieb Hünerwadel
Bleichi	Länzbrg		Gwärbgebiet
Middleri Müli	Länzbrg	Middelalter	Chornmüli
Stadtbahnhof	Länzbrg	1883	Seetalbahn, 2004 aproche
Dunäll vo dr Ysebaan	Länzbrg	1870	d Seetalbahn isch under am Damm vo dr SBB dureggange
Konsärvefabrigg Hero	Länzbrg	Seid 1886	Nöibougebiet
Underi Müli	Länzbrg	Bis 1914	Saagi, spöter: Wisa-Gloria
Wisa-Gloria	Länzbrg	1914
Dampfmaschine vo dr Wisa-Gloria	Länzbrg	1903	Dampfmaschine vo dr Sulzer
Mechanischi Wärchstatt und Nagelfabrigg	Länzbrg	19. Joorhundert	Metallverarbeitig
Arbeiterwohnhüüser	Länzbrg	20. Joorhundert	Näbe der Brugg vo dr A1
Schwiizerischi Lyyneninduschtry / Hetex Garn	Niderlänz	18. Joorhundert	Indiennedruckerei, 1810 Spinnerei und Wäberei
Müli	Niderlänz	Middelalter	Chornmüli, spöter mit ere Tubakstampfi und ere Gipsmüli
Bandwäberei	Niderlänz	1839	Textilfabrigg
Hornikanal	vo Niderlänz uff Mörike-Wildegg	19. Joorhundert	Kanal für s Wässere und für d Fabrigge
Manufaktur Laué	Mörike-Wildegg	1775	Indiennemanufaktur, 1920 Chupferdrootisolierwärk
Wohnhuus Laué	Mörike-Wildegg		Fabrikantevilla
Hellmüli	Mörike-Wildegg	16. Joorhundert, 1690	Chornmüli
Bahnhof Wildegg	Mörike-Wildegg	1858	Bahnhof vo dr Nordoschtbahn, spöter vo dr SBB
Jura-Zimäntfabrigg	Mörike-Wildegg	1890
Stellwärk Wildegg	Mörike-Wildegg	1995	es alts Hebelstellwärk vo dr SBB^[2]