S Baasler Kaufhuus
Dialäkt: Baseldütsch |
S Baasler Kaufhuus isch e wirtschaftligi Iirichdig in dr Stadt Baasel gsi, wo vom spoote Middelalter bis ins 19. Joorhundert existiert het. Zämme mit andere Hüüser, wien em Salzhuus, em Kornhuus und em Mueshuus, isch s e Waarelaager gsi, wo d Kauflüt iiri Waare häi müesse deponiere, wo si zum verkaufe in d Stadt brocht häi. In dr Nööchi vom Kaufhuus isch d Froonwoog gstande, wo d Waare häi müesse gwooge wärde. Im Huus häi stedtischi Beamti gschafft: Verwalter, Schriiber und Zöllner.
S erste Kaufhuus in dr Stadt isch s Salzhuus gsi, wo grad näben em Rhiihaafe an dr Schiffländi gstanden isch. Dört isch nid nume Salz glaageret und verkauft worde, sondern fast alles, wo per Schiff in d Stadt khoo isch usser de Teggstil und Gwürz.[1][2] Mä wäiss, ass es sit 1354 e Salzhuus in dr Stadt gee het, wo im Root vo dr Stadt understande isch.
S Kaufhuus an dr Rüdegass
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dr Handel und au s politische Zentrum vo dr Stadt het sich denn noodinoo vo dr Birsigmündig bachuf zum Määrtblatz verlaageret. Vo 1376 bis 1378 isch s Kaufhuus an dr Rüdegass baut worde isch, wo hüte d Hauptbost isch, und mä het d Fronwoog dört aane züüglet.[4]
As Instiduzioon isch s Kaufhuus vo dr Stadt genau reguliert worde. Us em 16. Joorhundert isch e Kaufhuusornig überliiferet. 1593 isch dr Erlass zur Baasler Zoll- und Kaufhuusornig uusekhoo und 1837 non e Kaufhuus- und Zollornig.[5]
S Kaufhuus am Barfüesserblatz
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Im 19. Joorhundert häi die groosse Umwälzige aagfange, sige si gsellschaftlig, politisch oder wirtschaftlig. In de 1830er Joor het mä sich uf dr gröösser Verkeer afo vorberäite, wo d Dampfschifffaart und d Iisebaan wurde bringe. Mä het d Schiffländi usbaut und s Salzhuus vergröösseret und e Löösig für s Kaufhuus gsuecht, wo au z chlii worde isch.
1843 het dr Chläi Root dr Bau vom ene nöje Kaufhuus uf em Gländ vom ehemoolige Barfüesserklooster beschlosse. D Kaufhuuskommission het im Christoph Riggenbach, wo spööter au d Elisabethekiirche baut het, dr Ufdraag gää, s Kaufhuus z baue mit eme Verwaltigsflügel am Stäinebärg. Nääbedraa isch e Laadblatz bis zur Barfüesserkiirche gsi, wo zum e Laagerhuus umbaut worde isch. Drbii het mä in dr Kiirche Wandmoolereie us em Middelalter und verschidnigi Greeber zerstöört.[6]
1846 isch mä ins nöije Kaufhuus iizooge. Wie im alte Huus häi au jetz d Grossiste iiri Ware ins Kaufhuus müesse bringe. Dört si si verzollt und denn an Zwüschehändler verkauft worde. Aber d Zit vom stedtische Kaufhuus isch äigetlig scho ume gsi. 1848 het dr Bund s Zollwääse übernoo und Zollämter an dr Landesgränze betriibe, und mit dr Iisebaan si d Waare vilmol diräggt witerdransbordiert worde und häi nüme Halt gmacht in dr Stadt.[6]
S Ändi vom Kaufhuus
[ändere | Quälltäxt bearbeite]1865 isch denn s Kaufhuus zuedoo worde. S Geböid het mä vermietet, bis dass es 1874 abgrisse worde isch, und im Joor druf het mä aagfange, dört dr Muusigsaal baue.[6] D Barfüesserkiirche het mä vo 1890 aa zum Historische Museum umbaut.
Vom Kaufhuus isch hüte nume no d Kaufhuusgass übrig, wo s emol gstanden isch.[6]
De andere stedtische Kauf- und Laagerhüüser isch s äänlig gange. S Salzhuus isch 1861 zum Verkaufszentrum und Laagerhuus vo dr «Actiengesellschaft für eine Gewerbehalle» worde und zwäi Generazioone spööter het mä s abbroche. S Mueshuus isch scho vo 1840 aa vermietet worde und mit em Geträidhandel im Kornhuus het mä 1864 ufghöört.
Fuessnoote
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Auswahl kleiner Reisebeschreibungen und anderer statistischen und geographischen Nachrichten, Band 21, Schneider, 1794, S. 76
- ↑ Traugott Geering: Handel und Industrie der Stadt Basel. Zunftwesen und Wirtschaftsgeschichte bis zum Ende des XVII. Jahrhunderts, 1886, S. 152
- ↑ Die ganz Aasicht vo dr Stadt Baasel vom Matthäus Merian em Eltere vo 1642.
- ↑ Basler Historische Gesellschaft: Basel im vierzehnten Jahrhundert: Geschichtliche Darstellungen zur fünften Säcularfeier des Erdbebens am S. Lucastage 1356, H. Georg's Verlag, 1856, S.88
- ↑ Kauf- und Gewandhäuser, Gredhäuser und Salzstadel, Tuchhallen und sonstige Bauwerke des Handels, abgrüeft am 26. Novämber 2014
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Das Kaufhaus am Barfüsserplatz uf altbasel.ch, abgrüeft am 26. Novämber 2014