Atlas linguistique audiovisuel des dialectes francoprovençaux du Valais romand

Der Atlas linguistique audiovisuel des dialectes francoprovençaux du Valais romand , abgchürzt ALAVAL, isch e Sproochatlas vo de Wälschwalliser Mundarte.

Uff Tüütsch heisst dää Name vom Projäkt öppe so: «Sproochatlas mit Bild und Toon vo de Wälschwalliser Mundarte».

Der Nöieburger Uniprofässer und Dialäktoloog Andres Kristol het anne 1994 mit syne Studänte agfange mit de Uufnahme für das Projäkt. Er isch zu de Lüüt in es paar Underwalliser Oort ggange, wo me vonne gwüsst het, si rede no guet s alte lokale Patois. D Gsprööch het men mit Bild und Toon ufgnoo, und us däne audiovisuelle Dokumänt isch a der Uni Nöieburg der Sproochatlas zämegstellt worde. Der Schwiizerisch Nazionalfonds het ghulfe d Arbet vo de letschte Joore z zahle.

Ane 2019 isch s Wäärch bim Nöieburger Forschigszäntrum für Dialäktology und s Regionalfranzösisch usecho. Es isch e digitalisierti Daatebank, und me cha se über s Internet go aluege. Si zeigt eim d Eigehäite vo de verschiden Mundarte, wie me d Sprooch gredt het, me cha sech Sache lo übersetze und no mee vernää.

D Projäktsprooch isch Französisch.

Der Kristol seit, es sig hööchschti Zyt gsi, wo si dermit agfange händ: sid de 1990er Joore sind schon es paar vo de letschte guete Patoisants i de Dörffer gstoorbe, es gäb chuum me Lüüt wo die ganz verschidene lokale Dialäkt vo der Frankoprovänzalische Sprooch no als Muettersprooch rede, und me müess halt gseh, dass die Sproochgruppe mit iirne ryche Variante so wie’s d UNESCO dänkt akut scho sehr gfäärdet isch und gwüss gly chönt uusstärbe; es sig jetz nume no drum ggange, s Aadänke a die schööni Kultur no möglichscht guet ufzbhalte.

Me het zum Verglyych über d Kantonsgränzen use Sproochdokumänt vo Lüüt an es paar Oort z Savoien und im Augschttaal is Projäkt mit uufgnoo, wo grad ännet der Landesgränze vo der Schwiiz liged.

D Gmeinde oder Döörffer, won em Kristol syni Forschergruppe isch go d Mundart ufnää sind: Arbaz, Bionaz (It), Chalais, Chamoson, Conthey, Evolène, Fully, Hérémence, Isérables, La Chapelle-d’Abondance (F), Lens, Les Marécottes, Liddes, Lourtier, Miège, Montana, Nendaz, Orsières, Saint-Jean, Savièse, Sixt (F), Torgnon (It), Troistorrents, Val-d’Illiez, Vouvry.

Die wälschi Mundartzytschrift L’Ami du Patois het anne 2006 mit Uuskümpft vo der Nöieburger Dialäktoloogin Federica Diémoz über das grosse Projäkt informiert, und si het au d Nääme vo de Lüüt uf em Land, wo me mit ne isch go rede, ufgschribe..

Literatur

• Andres Kristol: Atlas linguistique audio-visuel du francoprovençal valaisan ALAVAL. La morphosyntaxe du clitique sujet et le problème de la notion 'pro-drop'. In: Maria Iliescu, Paul Danler, Heidi Siller: Actes du XXVe Congrés International de Linguistique et de Philologie Romanes. Innsbruck 2007, Vol. 4. Berlin, S. 147–159.
• Alain Dubois: La conservation et la valorisation de la mémoire des patois dans le Valais romand. In: Vallesia. Bulletin annuel de la Bibliothèque et des Archives cantonales du Valais, des Musées de Valère et de la Majorie. Jahrbuch der Walliser Kantonsbibliothek, des Staatsarchivs und der Museen von Valeria und Majoria, 2006, S. 373-411.
• Virginie Giroud: Un atlas unique au monde répertorie les patois valaisans. In: Le Nouvelliste, 4. Jänner 2020, S. 5.

Weblink

• d Websyte vom Sproochatlas ALAVAL uf unine.ch