Sanskrit
| Sanskrit (संस्कृत) | ||
|---|---|---|
| Verbreitig: | Indie | |
| Sprecher: | as Muetersprooch (2001: 14.135)[1]
nume as Zwäitsprooch (1961: 190.000) | |
| Linguistischi Klassifikation: |
||
| Offizieller Status | ||
| Amtssprooch vo: | Indie (äini vo 22 anerkennte Nazionalsprooche) | |
| Sproochchürzel | ||
| ISO 639-1 |
sa | |
| ISO 639-2 |
san | |
| ISO 639-3 |
san | |
Sanskrit (skt. संस्कृत, n., saṃs-kṛta »zweeggmacht«) isch de Name vom klassische Altindische und isch di hailig Sprooch vom Hinduismus und werd au hüt no vo de Glehrte bruucht. S Sanskrit werd i de Regle i de Devanagari-Schrift öberliferet.
Verwandtschaft
[ändere | Quälltäxt bearbeite]S Sanskrit isch di klassischi Form vom Altindische, sini ältisti Form werd Vedisch gnennt. Die Sprooch ghört zum indoiranische Zwiig vo de indoeuropäische Sprooche und isch am nöchste verwandt mit iranische Sprooche, wie em Avestische oder Persische.
Gschicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]S Sanskrit isch nochem Hethitische die ältisti öberlifreti indoeuropäischi Sprooch. S Altindische het älteri Sprooche ufem indische Subkontinent verdrängt, nämli s Dravidische, wo hüt no im Dekkhan gredt werd (Tamil, Malayalam, Kannada und Telugu u. a.) und s Munda, wo hüt no vo Stämm in Zentralindie gredt werd. Natürli het s Sanskrit vill Wörter us dene Sprooche uufgnoo. Weli Sprooch as d Träger vo de Industalkultur gredt hend, wo vo de Inder öberlageret woren isch, isch bis hüt nöd bikannt.
Di ältiste sprochliche Zügnis vom Altindische findet sich i Kailschrifttext ausem nöche Orient im Zämehang mit de Mitanni. D Könige vo dem bronzezitliche Riich träget aidütig indischi Näme (z. B. Artatama; skt. Ṛtá-dhāmā; Tuisratta skt. Tveṣá-rathaḥ). Imene Vertrag zwüschet de Mitanni und de Hethiter werdet au di vedische Götter Mitra-, Waruna-, Indra und di beede Nasatyanna gnennt (skt. Mitráḥ, Váruṇaḥ, Índraḥ, Nāsatyau). Ainzelni altindischi Uusdrück findet sich vor alem im Hurritische, wie maryannu »Striitawagechrieger« (skt. máryaḥ m. »Jüngling, junge Chrieger«), manninni »Halsschmuck« (skt. maṇíḥ m.) oder babrunnu »bruu« (skt. babhrú- »rootbruu«). Die Sprooch zaigt no älteri Forme as s Sanskrit uuf (aika- »ais«; skt. ékaḥ). S Mitanniindische werd nöd zum Sanskrit grechnet.
S Vedische isch die ältisti Sprochform vom Sanskrit, wo bis öppe 1000 v. Chr. bruucht woren isch. S underschaidet sich dodri, ases me grammatikalischi Forme het as s klassische Sanskrit und i de Verwendig vom Wortschatz; so hend gwüssi Wörter no en anderi Bidüütig und Wörter för Tiger, Riis oder Bambus feelet no, do d Sprecher vom Vedische, wo vom Hindukusch her cho sind, nonöd d Ebine vom Ganges bisidlet hend.
S klassische Sanskrit isch im 4. oder 3. Joorhundert vor Chrischtus vom indische Grammatiker Panini bischribe wore. Dozmol isch Sanskrit numeno d Sprooch vo de Brahmane und Glehrte gsii. Sin Höhepunkt het s klassischi Sanskrit aber erst zwüschet em 4. und em 6. Joorhundert noch Chrischtus erlebt.
Usem Sanskrit het sich s Mittelindische entwicklet, wo sitem 6. Joorhundert vor Chrischtus i verschidnige Tielekt öberliferet isch, so s Pali, as Sprooch vom Buddhismus, und verschidnigi Tielekt, wo underem Name Prakrit zämegfasst werdet. S Sanskrit isch de Vorläufer vo villne moderne indische Sprooche, so Hindi, Gujarati, Marathi, Bengali, Singhalesisch und au Romani, d Sprooch vo de Zigüüner.
Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]S Sanskrit het e üsserst riichhaltigi Literatur förebroocht: religiösi Text, philosophischi Schrifte, wüsseschaftlichi Abhandlige wie Medizin oder Astronomii, Grammatike, Heldeepe, Lyrik. Liebesgschichte und no vill mee.
Die wichtigste Werch sind die vier Vede, wo no inere arachaische Sprochform öberliferet sind, em Vedische. D Vede sind die ältiste und wichtigste religiöse Schrifte vom Hinduismus. D Bhagavadgita, e religiös-philosophischi Schrift isch im klassische Sanskrit öberliferet, so au die baide indische Nationalepe Ramayana und Mahabharata.
Büecher
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Manfred Mayrhofer: Sanskrit-Grammatik. Berlin 1953, 1965, 1993 (Göschen 2207). ISBN 3-11-007177-0
- Manfred Mayrhofer: Die Arier im Vorderen Orient, ein Mythos? Wien 1974. ISBN 3-7001-0078-7.