Schwarzes Meer
S Schwarze Meer isch e Binnemeer zwöschet Europa und Asie und e Nebemeer vom Mittelmeer. E Nebemeer vom Schwarze Meer isch s Asowsche Meer, wo im Norde litt.
Name
[ändere | Quälltäxt bearbeite]I de Antiki het s Schwarze Meer bis öppe um 700 v. Chr. Pontos Axeinos (agr. Πόντος Ἄξεινος) ghaisse, wa volksetymologisch as »Ungastlichs Meer« dütet woren isch, aber as en Entleenig usem Iranische Wort axšaenas »dunkel« aagluegt werde mue. Spööter hend d Grieche s Meer denn Pontos Euxeinos (Πόντος Εὔξεινος) gnennt, aso »Gastlichs Meer«. Selte isch degege de Name Pontos Melas (Πόντος Mέλας) »Schwarzes Meer« gsii.
Di moderne Näme bidütet all »Schwarzes Meer«: türk. Karadeniz; krimtat. Qara deñiz; ukr. Чорне море, Čorne more; russ. Чёрное море, Čornoje more; bulg. Черно море, Černo more; rum. Marea Neagră etc.
Geographii
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
S Schwarze Meer isch dör de Bosporus, s Marmarameer und d Dardanelle mit de Ägäis verbunde.
Im Uurzaigersinn grenzet die Länder as Schwarze Meer: Europa: Türkai, Bulgarie, Rumänie, Ukraine; Asie: Russland, Georgie und d Türkei.
D Flächi vom Schwarze Meer bitrait 424.000 km², di längst Uusdeenig vo Ost uf West bitrait 980 km und vo Nord uf Süüd 530 km. Di tüüfsti Stell isch 2244 m underem Meeresspiegel. Im asiatische Tail erhebt sich de Kaukasus öber de Chüste und im Süüde fallt s Nordanatolischi Gebirge stail is Meer ab. Di europäisch West- und Nordchüste isch degege flach und wiist im Gegesatz zu de asiatische Chüste Lagune und au meriri Insle uuf. S Schwarze Meer werd vo Europa uus vo groose Ström mit Süesswasser versorgt: d Donau, de Bug, de Dnepr, de Dnestr und de Don. Z Georgie isch de Rioni und i de Türkai sind de Kisilirmak und de Sakarya d Hoptflüss, wo is Schwarze Meer mündet.
S Schwarze Meer het wenig Insle, wo vor alem im Nordweste liget. Eini dervo isch Dscharylhatsch. Uuffällig isch d Halbinsle Krim, wo im Weste und Süüde vom Schwarze Meer umspüelt werd, im Oste aber vom Asowsche Meer.
Wasserhuushalt
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Uf de Oberflächi gits e Ströömig, wo schwach im Uurzaigersinn chraist, aber s git fast kai Wasseruustuusch mit de tüüfere Schichte. Fluet und Ebbi sind im Schwarze Meer nur schwach.
De Salzghalt uf de Oberflächi vom Schwarze Meer isch mit 17 Promill recht nidrig. I de Tüüfi ninnt er aber zue und zäme mitem nidrige Suurstoffghalt werd so dai höchers Lebe verhinderet. De Salzghalt vom Asowsche Meer, emene Nebemeer vom Schwarze Meer im Nordoste, lit bi 11 Promill.
Klima
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Südchüste het milds mediterrans Wätter, im Norde isch s Klima kontinental, mit chalte Winter und haisse Sümmer, uusert a de Krimchüste, wo au mediterrans Wätter ufwiist, dezwösche isch s Wätter gmässigt. De Hauptwind bloost usem Nordweste. Im Winter feget ufem Schwarze Meer starchi Störm und s gitt vill Nebel. Im Norde chases au Yis gee. D Rägemengi nimmt vo Georgie richtig Ukraine starch ab.
Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Neal Ascherson: Schwarzes Meer. Berlin Verlag, Berlin 1996. ISBN 3-8270-0201-X.
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Krim – Sammlig vo Multimediadateie Commons: Schwarzes Meer – Sammlig vo Multimediadateie- Black Sea Environment and Marine Life – Learning Pages (Russisch und Englisch)