Infraschàll

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Schpektrààlfunkzioon vun’ra Infraschàllwälla
Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch
a 20-Hz-Infraschàllwälla — fìr dàs loosa müesch a güat Audio-Gräät bnutza.
a 16-Hz-Infraschàllwälla.
a Schtàzioon z’ Qaanaaq (Gröönlànd), fìr d’ Infraschàllwälla-n-ìm Booda mässa

Infraschàll ìsch Schàll, wo siina Frekwanz unterhàlb vu dr mänschliga Heerflächa, àlso unterhàlb vu 16 bzw. 20 Hz lììgt. Ìnfraschàll gìtt’s ìwweràll ìn dr nàdììrliga-n-Umgaawung, àwwer kààt àui kìnschtlig ärziigt wara, zem Biischpììl dur Verkehr odd’r dur täcknischa Grääter.

Ainiga Tiarla wia-n-Elefanta, Giràffa un Blàuiwààla känna Infràschall woohrnamma un düan dia Lüüta b’nutza fìr kommuniziara. Fìr àss Mänscha Infraschàlla känna heera, müass dr Schàlldruck hooch gnüa sìì. Nàdììrlig känna m’r Infraschàll mìt’m Ohr heera, àwwer Infraschàll mìt’ra hoocha Intensiteet känna m’r dur Beewunga ìn mehrera Käärwertaila füühla. Wagadam frooga sìch Wìssaschàftler, ob Infraschàll a Wìrkung uff d’ mänschliga G’sundhait kààt hàà.

Gschìcht vu dr Infraschàll-Forschung[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Wahrem Äärschta Waltkriag hann d’ Àlliiarta Infraschàll b’nutzt, fìr fìnda, wu sìch d’ fììndliga-n-Àrtillerii b’funda hàt.[1]

Bii da Pioniara vu dr Infraschàll-Forschung ìsch dr Frànzoos Vladimir Gavreau gsìì.[2] Ar hàt sìch z’äärscht um Infraschàll ìnträssiart, wänn siina Kolleega-n-ìm Forschungsgebäi schtandig schwaara-n-Ìwwelkaitsààfall ghàà hann. Mehrera Wucha làng hann sa gsüacht, wàs dia Krànket verursàcht hàt. Sa hann z’äärscht glàuiwa, àss ìm Gebäi a Krànketsärreeger odd’r a toxischa Gààs gsìì ìsch. Sa hann schpeeter äntdäckt, àss a Làngsààmlàuifer, wo schlacht fixiart gsìì-n-ìsch, Beewunga verursàcht hàt, wo ìn da Litt Ìwwelkait gaa hàt.[2] Wu dr Gavreau un siina Mànnschàft versüacht hann, dr Lüüt mìt’ma Mikrofoon uffz’namma, hann sa g’märkt, àss ìm Uffnamma kää Lüüt z’ heera gsìì ìsch. Sa hann àlso gmaint, àss dr Lüüt soo tiaf gsìì ìsch, àss dr Mänscha-n-oohr un dr Mikrofoon nìcks hann känna heera. Schpeeter ìsch b’schtìmmt worra, àss a Infraschàllwälla mìt 7 Wììderhoolunga pro Sekunda, wo vum Bàuischtiil vum Gebäi verschtärkt worra ìsch, d’ Ìwwelkaitsààfall verursàcht hàt.[2] Fìr d’ Forschungsmànnschàft ìsch dia Äntdäckung a glìckliger Züafàll gsìì. D’ Mànnschàft hàt àlso wittera Forschunga-n-ìwwer Infraschàll gmàcht. Sa hann zem Biischpììl mìt’ma rìasiga Orgel sehr lüüta Infraschàllwälla-n-ärziigt, wo s’ gànza Gebäi ärschìttert hann.[3]

wumm’r Infraschàll fìnda[ändere | Quälltäxt bearbeite]

ìn dr Nàtüür[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Ainiga nàdììrliga Ärraignissa düan Infraschàll ärziiga, wia G’wìtter, Wàsserwälla,[4] Leewälla, Làwiina, Ardbeewa, Vulkààna,[5][6] Boliida,[7] Wàsserfalla, s’ Schplìttra vu’ma Iisbarg, Polààrlìchter, Blìtza un Eläktriziteet ìn dr Ionosfäära.[8] D’ Nìtlineààra Beziihunga zwìscha-n-Ozeàànwälla bii da Schtìrm ärziiga-n-àui Infraschàllwälla vun äbba 0.2 Hz — dia Beewunga nänna m’r Mikrobàrooma, odd’r ìn dr Umgàngsschprooch d’ „Meeresschtìmma“.[9]

Mehrera Tiaràrta düan Infraschàll b’nutza, fìr kommuniziara: Blàuiwààla, Elefànta,[10] Nilpfarder,[11] Nààsherner,[12][13] Giràffa,[14] Kurzhàlsgiràffa,[15] Blàuija Pfàuija,[16] un Alligatoora. Wìssaschàftler hann zaigt, àss Sumatra-Nààsherner Lüüta mìt’ra Frekwanz vu 3 Hz ärziiga, wo ahnlig em Gsang vu da Blàuiwààla sìnn.[13] Ìm Gebriall vu Tiiger sìnn Infraschàll vu 18 Hz un tiafer,[17] un s’ Ruura vu da Ràuibkàtza ärschträckt sìch vu 20 bis 50 Hz.[18][19][20] Ainiga Wìssaschàftler hann àui gmaint, àss d’ Zuugveegel nàdììliga Infraschàll, bsunderscht dia vum Wìnd ìwwer da Gebìrgskätta, àls Raisahìlfa bnutza.[21] A pààr Tiaràrta düan Infraschàll fìr uff lànga Äntfarnunga kommuniziara; ìwwer Infraschàll ìm Gschrai vu da Bàrtawààla un Àfrikàànischa Elefanta gìtt’s a riicha Dokumentàzioon.[22] D’ Lüüta vu da Bàrtawààla lììgt zwìscha 10 Hz un 31 Hz,[23] un dia vu da Elefànta ärschtäckt sìch zwìscha 15 Hz un 35 Hz. Baida G’schraijer känna sìnn sehr lüüt (äbba 117 dB), wàs d’ Kommunikàzioon uff mehrera Kilomeeter ärlàuibt. Somìt känna d’ Elefànta-n-uff 10 Kilomeeter kommuniziara,[24] un ainiga Wààla känna-n-uff Hunderta odd’r gààr Toisiga Kilomeeter kommuniziara. D’ Infraschàllwälla vu da Elefànta känna sìch àui dur dr Booda üssbraita, un àndra Elefànta känna sìe dur ìhra Fiasser füühla — somìt känna sìch Elefànter aifàch traffa.[25]

Infraschàll, wo vum Mänsch ärziigt wìrd[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Infraschàll kààt àui dur Ìwwerschàllknàlla un Explosioona (keemischa so wia Nukleààrexplosioona) ärziigt wara, odd’r dur täcknischa Grääter wia Dieselmotoora, Wìndraader un ainiga Ernärgiiumwàndler. Ainiga Lüütschpraacher känna àui sehr nììdriga Frekwanza ärziiga, wia zem Biischpììl d’ „Subwoofers“,[26] Lüttschpraacher mìt Horn odd’r mìt Brassreflex-Ghiiser.

Ainiga Sanger, wia zem Biischpììl dr Tim Storms, känna mìt ìhrer Schtìmma Infraschàll ärziiga.[27]

Wìrkung uff d’ G’sundhait[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Gsundheitshiwiis Bitte tue de Hiwiis zu Gsundheitsthemene biachte!

Brummtoon-Fänomeen un ahnliga Fall[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Ìm burgundischa Dorf Thurey hann äbba 15 Iiwoohner àb März 2020 plätzlig a ungweehnliger, tiafer Lüüt fànga-n-àà heera, wo-n-ìhr Kopfschmarza, Ìwwelkait, Kràftloosikait un Schloofloosikait gaa hàt. Sa hann gsajt, àss dr Lüüt wia-n-a Dieselmotoor klìngt, wo ìmmerfurt ìm Farna làuift. Üsserhàlb vum Dorf hann sa àwwer daa Lüüt nìt känna heera. Dàs hàt uff ìhr Laawa schwaara Konsekwanza ghàà: d’ Iiwoohner hann gsajt, àss sa d’haim fàscht nìcks hann känna màcha, un a pààr vun ìhna hann nìmm känna schàffa. Àui dr Bìrgermaischter hàt dia Krànketsààzaicha ghàà. Viar àkustischa Ànàlüüsa sìnn gmàcht worra, d’runter aina dur d’ Regionààla G’sundhaitsàgantuur. A Ànàlüüsa hàt zaigt, àss ìn a pààr Hiiser sehr schtàrka 16-Hz-Schàllwälla gsìì sìnn. Maa hàt àwwer nìt gwìsst, wu dia Wälla har g’schtàmmt hann. D’ Beheerda hann s’ lokààla Schtroomnätz ìwwerpriaft, un hann sogààr lokààla Warkschtätta un Fàwrìka-n-iigschtällt, fìr wittera Mässunga màcha, àwwer ohna Resültààt.[28] Ìm Àuigscht 2022 hann noch d’ Iiwoohner dr Lüüt düa heera un d’ gliicha Krànketsààzaicha ghàà.[29] Ìwwer dam Fàll hàt d’ nàzionààla Prassa nìt vìll grädd, àwwer dr Radiosander RMC hàt s’ G’sundhaitsminìschteerium gfroogt, äbbis z’ màcha.[30] D’ krànka Iiwoohner vu Thurey hann dr Verain „France Infrasons“ grìnda, un kurz druff hann mehrera Iiwoohner üss àndra frànzeescha Regioona gsajt, àss sa d’ gnàui gliicha Krànketsààzaicha ghàà hann. Witterscht hann d’ Àbgoordneta Cécile Untermaier un dr Senàtoor Fabien Genet ìm Pàrlàmant ìwwer dam Fàll ìm Gsundhaitsminìschter Frooga gschtällt.[31][32] Ànna 2022 hann d’ Beheerda säcks Moneeta làng z’ Thurey Schàllwälla-Mässunga g’màcht, un hann gsajt, àss ìm Dorf kää Infraschàll un kää ungweehnliga Krànketsààzaicha gsìì sìnn.[33] Ànna 2023 hann noh dr lokààla Zittung Le Journal de Saône-et-Loire d’ Iiwoohner kää tiafer Lüüt mehr gheert.[34]

Ànna 2023 hann mehrera Bewoohner z’ Aproz ìm Kàntoon Wàllis gsajt, àss sa vu Kopfschmarza un Oohrazüüsa liida. Àm Oowa düan sa Summa, Pfiffa odd’r Beewung ìn da Oohra woohrnamma, wo bsunderscht bii 22 Ühr schtàrk ìsch. Bii’ma Iiwoohner hàt a Schpeziàlìscht Infraschàll g’mässt, wo wia-n-a Motoor ìm Farna klìngt. Àui doo ìsch d’ Kwalla vu dam Lüüt unbekànnt.[35][36][37]

Lìteràtüür[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • Richard E. Berg: Infrasonics. In: Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, Inc. (britisches Englisch, britannica.com [abgerufen am 22. November 2023]).
  • Infraschall. In: Brockhüüs Enzüklopädii. Brockhüüs (brockhaus.de [abgerufen am 22. November 2023]).
  • Leonid Pimonow: Infrasons. In: Encyclopædia Universalis. Encyclopædia Universalis France (französisch, universalis.fr [abgerufen am 22. November 2023]).
  • Steven Parsons: Infrasound. In: Psi Encyclopedia. Society for Psychical Research, London 5. Juni 2005 (britisches Englisch, spr.ac.uk [abgerufen am 22. November 2023]).
  • Valentina N. Tabulevich: Microseismic and infrasound waves. Springer, Berliin 1992, ISBN 3-540-53293-5 (Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
  • W. Tempest (Hrsg.): Infrasound and low frequency vibration. Academic Press, London 1976, ISBN 0-12-685450-5 (Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
  • David Havelock, Sonoko Kuwano, Michael Vorländer (Hrsg.): Handbook of Signal Processing in Acoustics. Springer, Näi York 2009, ISBN 978-0-387-77698-9 (Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
  • Alexis Le Pichon, Elisabeth Blanc, Alain Hauchecorne (Hrsg.): Infrasound Monitoring for Atmospheric Studies. Springer, Berliin 2009, ISBN 978-1-4020-9507-8 (Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
  • O'Keefe, Ciaran un Sarah Angliss: The Subjective Effects of Infrasound in a Live Concert Setting. In: CIM04: Conference on Interdisciplinary Musicology. Graz UP, Graz 2004, S. 132–133 (englisch, archive.org [abgerufen am 22. November 2023]).

Weblìnks[ändere | Quälltäxt bearbeite]

 Commons: Infraschàll – Sammlig vo Multimediadateie

Ainzelnoohwiisa[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  1. John Geirland: Wired Article, The Sound of Silence. 2006, abgruefen am 22. November 2023 (amerikanischs Änglisch).
  2. 2,0 2,1 2,2 Gerry Vassilatos: Gavreau. Signales, 1999, ISBN 0-932813-75-5 (amerikanisches Englisch).
  3. a pààr Forschungsàrweta vum Gavreau:
    • Vladimir Gavreau: Infra Sons: Générateurs, Détecteurs, Propriétés physiques, Effets biologiques. In: Acustica. Band 17, Nr. 1, 1996, S. 1–10 (französisch).
    • V. Gavreau: Infrasound. In: Science journal. Band 4, Nr. 1, 1968, S. 33 (englisch).
    • Vladimir Gavreau: Sons graves intenses et infrasons. In: La Nature. September 1968, S. 336–344 (französisch).
  4. M. Garces, C. Hetzer, M. Merrifield, M. Willis, J. Aucan: Observations of surf infrasound in Hawai’i. In: Geophysical Research Letters. Band 30, Nr. 24, 2003, S. 2264, doi:10.1029/2003GL018614 (amerikanisches Englisch): “Comparison of ocean buoy measurements with infrasonic array data collected during the epic winter of 2002–2003 shows a clear relationship between breaking ocean wave height and infrasonic signal levels.”
  5. David Fee, Robin S. Matoza: An overview of volcano infrasound: From hawaiian to plinian, local to global. In: Journal of Volcanology and Geothermal Research. Band 249, 1. Januar 2013, ISSN 0377-0273, S. 123–139, doi:10.1016/j.jvolgeores.2012.09.002 (amerikanisches Englisch, sciencedirect.com).
  6. Jeffrey Bruce Johnson, Maurizio Ripepe: Volcano infrasound: A review. In: Journal of Volcanology and Geothermal Research. Band 206, Nr. 3, 15. September 2011, ISSN 0377-0273, S. 61–69, doi:10.1016/j.jvolgeores.2011.06.006 (amerikanisches Englisch, sciencedirect.com).
  7. M. Garces, M. Willis: Modeling and Characterization of Microbarom Signals in the Pacific. 2006 (englisch, dtic.mil [abgerufen am 22. November 2023]): “Naturally occurring sources of infrasound include (but are not limited to) severe weather, volcanoes, bolides, earthquakes, mountain waves, surf, and, the focus of this research, nonlinear ocean wave interactions.”
  8. Haak, Hein: Probing the Atmosphere with Infrasound : Infrasound as a tool. (PDF) In: CTBT: Synergies with Science, 1996–2006 and Beyond. Preparatory Commission for the Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty Organization, 1. September 2006, archiviert vom Original am 2. Juli 2007; abgruefen am 22. November 2023 (amerikanischs Änglisch).
  9. Microbaroms. (Nicht mehr online verfügbar.) In: Infrasonic Signals. Üniwärsiteet vun Alaska z’ Fairbanks, Geophysical Institute, Infrasound Research Group, archiviert vom Original am 15. Februar 2008; abgruefen am 22. November 2023: „The ubiquitous five-second-period infrasonic signals called "microbaroms", which are generated by standing sea waves in marine storms, are the cause of the low-level natural-infrasound background in the passband from 0.02 to 10 Hz.“
  10. Katharine B. Payne, William R. Langbauer, Elizabeth M. Thomas: Infrasonic calls of the Asian elephant (Elephas maximus). In: Behavioral Ecology and Sociobiology. Band 18, Nr. 4, 1986, S. 297–301, doi:10.1007/BF00300007 (amerikanisches Englisch).
  11. William E. Barklow: Low‐frequency sounds and amphibious communication in Hippopotamus amphibious. In: Journal of the Acoustical Society of America. Band 115, Nr. 5, 2004, S. 2555, doi:10.1121/1.4783854 (amerikanisches Englisch).
  12. E.K. von Muggenthaler, J.W. Stoughton, J.C. Daniel, Jr.: Infrasound from the rhinocerotidae. (amerikanisches Englisch, rhinoresourcecenter.com [abgerufen am 22. November 2023]).
  13. 13,0 13,1 Elizabeth von Muggenthaler: Songlike vocalizations from the Sumatran Rhinoceros (Dicerorhinus sumatrensis). In: Acoustics Research Letters Online. Band 3, 2003, S. 83, doi:10.1121/1.1588271 (amerikanisches Englisch). Also cited by: West Marrin: Infrasonic signals in the environment, Acoustics 2004 Conference
  14. E. von Muggenthaler, C. Baes, D. Hill, R. Fulk, A. Lee: Infrasound and low frequency vocalizations from the giraffe; Helmholtz resonance in biology. (amerikanisches Englisch, animalvoice.com).. Zitiart ìn Nicole Herget: Giraffes. Living Wild, Creative Education, 2009, ISBN 978-1-58341-654-9, S. 38 (englisch, Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
  15. E. Von Muggenthaler: Infrasound from the okapi. (amerikanisches Englisch)., invited presentation, student competition award, proceedings from the 1992 American Association for the Advancement of Science (A.A.A.S) 158th conference, 1992
  16. Angela R. Freeman, James F. Hare: Infrasound in mating displays: a peacock's tale. In: Animal Behaviour. Band 102, 1. April 2015, ISSN 0003-3472, S. 241–250, doi:10.1016/j.anbehav.2015.01.029 (amerikanisches Englisch, sciencedirect.com).
  17. The Secret Of A Tiger’s Roar. In: ScienceDaily. Inside Science News Service, American Institute of Physics, 1. Dezember 2000 (amerikanisches Englisch, sciencedaily.com [abgerufen am 22. November 2023]).
  18. E. Von Muggenthaler, D. Perera: The cat's purr: a healing mechanism? 2002.
  19. David Harrison: Revealed: how purrs are secret to cats' nine lives. In: The Telegraph. 18. März 2001 (britisches Englisch, telegraph.co.uk [abgerufen am 22. November 2023]).
  20. E. von Muggenthaler: The Felid Purr: A Biomechanical Healing Mechanism. In: Proceedings from the 12th International Low Frequency Noise and Vibration Conference. 2006, S. 189–208 (englisch).
  21. Science Question of the Week - 07 April 2000. (Nicht mehr online verfügbar.) 2. November 2004, archiviert vom Original am 2. November 2004; abgruefen am 22. November 2023 (amerikanischs Änglisch).
  22. W.R. Langbauer, K.B. Payne, R.A. Charif, L. Rapaport, F. Osborn: African elephants respond to distant playbacks of low-frequency conspecific calls. In: The Journal of Experimental Biology. Band 157, Nr. 1, 1991, S. 35–46, doi:10.1242/jeb.157.1.35 (amerikanisches Englisch, biologists.org [PDF]).
  23. W. John Richardson, Charles R. Greene, Jr., Charles I. Malme, Denis H. Thomson: Marine Mammals and Noise. Academic Press, 1995, ISBN 978-0-12-588440-2 (britisches Englisch).
  24. D. Larom, M. Garstang, K. Payne, R. Raspet, M. Lindeque: The influence of surface atmospheric conditions on the range and area reached by animal vocalizations. In: The Journal of Experimental Biology. Band 200, Nr. 3, 1997, S. 421–431, doi:10.1242/jeb.200.3.421, PMID 9057305 (amerikanisches Englisch, biologists.org [PDF]).
  25. Michael Garstang: Chapter 3.2 - Elephant infrasounds: long-range communication. In: Stefan M. Brudzynski (Hrsg.): Handbook of Mammalian Vocalization. Band 19. Elsevier, 1. Januar 2010, S. 57–67 (amerikanisches Englisch, sciencedirect.com [abgerufen am 22. November 2023]).
  26. C.H. Chen: Signal and Image Processing for Remote Sensing. CRC, Boca Raton 2007, ISBN 978-0-8493-5091-7, S. 33 (amerikanisches Englisch, archive.org).
  27. Christine Hsu: Man With World's Deepest Voice Hits Notes That Only Elephants Can Hear. In: Medical Daily. 24. August 2012 (amerikanisches Englisch, medicaldaily.com [abgerufen am 22. November 2023]): “American singer Tim Storms who also has the world's widest vocal range can reach notes as low as G-7 (0.189Hz) [...] so low that even Storms himself cannot hear it.”
  28. M. F., Alexandre Baudrand: Saône-et-Loire : des infrasons leur gâchent la vie. France 3 Bourgogne-Franche-Comté, 5. Oktober 2021, abgruefen am 23. November 2023 (französisch).
  29. Corentin Alloune, Vincent Thollet: Des infrasons font vivre l'enfer aux habitants de Thurey en Saône-et-Loire. 25. August 2022, archiviert vom Original am 2. September 2023; abgruefen am 22. November 2023 (französisch).
  30. Le village de Thurey souffre des infrasons. In: RMC s’engage pour vous. RMC, 22. August 2022, abgruefen am 22. November 2023 (französisch).
  31. Cécile Untermaier: Nuisances dues aux infrasons dans la commune de Thurey : ma lettre au ministre de la Santé demandant une expertise nationale. 3. September 2021, archiviert vom Original am 2. September 2023; abgruefen am 22. November 2023 (französisch).
  32. Question écrite n°07797 - 16e législature. Identification des causes des infrasons. In: Journal officiel du Sénat. 13. Juli 2023, S. 4339 (französisch, senat.fr [abgerufen am 22. November 2023]).
  33. François Latour: Présence d'infrasons à Thurey : où en est-on, un an après ? France 3 Bourgogne-Franche-Comté, 29. August 2023, archiviert vom Original am 2. September 2023; abgruefen am 22. November 2023 (französisch): „Le maire affirme qu'une enquête, qui a duré 6 mois, n'a révélé en décembre 2022 "qu'aucun résultat ne permettait de mettre en lumière la présence de ces infrasons. L'enquête était doublée d'une enquête épidémiologique qui elle-même concluait à l'absence de concentration des symptômes."“
  34. Patrick Audouard: À Thurey, les infrasons ne font plus vraiment de bruit. In: Le Journal de Saône-et-Loire. 15. Oktober 2023, abgruefen am 22. November 2023 (französisch).
  35. Simon Ulrich: Aproz VS. Ein ganzes Quartier hat Kopfschmerzen – und keiner weiss warum. In: 20 Mìnüüta. Abgruefen am 22. November 2023 (Schwiizer Hochtüütsch).
  36. Seltsame Kopfschmerzen plagen Bewohner in Aproz VS. «Ich konnte nicht mehr schlafen. Es war sehr heftig». In: Blick. 3. September 2023, abgruefen am 22. November 2023 (Schwiizer Hochtüütsch).
  37. Simon Binz: Aproz VS: Ganzes Quartier leidet an mysteriösen Kopfschmerzen. In: Nau. 4. September 2023, abgruefen am 22. November 2023 (Schwiizer Hochtüütsch).
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Infraschall“ vu de hochdütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Infrasound“ vu de änglische Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.