Uli Führe

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
dr Uli Führe bim Leselenz Huuse 2012
dr Uli Führe bim Black Forrest Voices Festival 2019

Dr Ulrich „Uli“ Führe (* 22. Meerz 1957 z Löörech) isch e dytsche Kumpenischt un Musiker. Z Siidbaade chänt mer en vor allem as alemannische Sänger un Liedermacher.

Lääbe[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dr Uli Führe isch z Haage, z Chränzech, z Löörech, z Fryburg un z Kilchzaarte ufgwagse. Noch em Abituur anne 1978 het er Zivyldienscht glaischtet im hailpedagoogische Chinderhaim Tüllinger Höhe un derno vu 1980 bis 1985 Schuelmusik (Hauptfach Gyyge, Laischtigsfach Gsang) un Popularmusik (Hauptfach Gitarre) z Stuttgart studiert. Anne 1987 het er s Zwait Staatsexaame fir Schuelmusik gmacht.

Är schafft as freie Kurslaiter in dr Beraich Stimmbildig fir Choorlaiter*ne un -sänger*ne, Musikerzieher*ne un Liedpedagaogik fir Erzieher*ne un Leerer*ne.

Vu 1982 bis 1998 het er Leerufdreeg fir Musikpedagoogik z Stuegart, z Fryburg un z Baasel ghaa. Vu 1997 bis 2014 het er an dr Musikhooschschuel Fryburg Improvisation unterriichtet. Im Joor 2014 het er e Brofässuur an dr Musikhoochschuel Robert-Schumann z Düsseldorf ghaa.

Är läbt z Buechebach / Unteribental.

Syter anne 1976 dritt er mit alemannische Lieder uf, vor allem z Bade-Wirttebärg, im Elsass un dr Schwyz. Är dritt ellai uf, zum Dail au im Trio mit em Michael Summ – Keyboard un dr Monika Ecker – Cello. Är schrybt aigeni, vylmol ironischi Lieder, het aber au scho Gediicht vu alemannische Dialäktautoore vertoont, zem Byschpel vum Markus Manfred Jung, em Manfred Marquardt un em Johann Peter Hebel.

Anne 1983 het er iber syni Lieder gsait:

„Angeregt wurde ich durch irische und bretonische Liedersänger, die in ihrer eigenen Sprache (im Dialekt) sangen. Das gab es in Baden in diesem Rahmen nicht. An unsere überlieferten Lieder wollte ich mit eigenen Texten anknüpfen und heutige Sicht ausdrücken, und das in der Mundart. Hier ist für mich die Verbindung von Herz, Kopf und Mund am innigsten ausgeprägt. Mit Humor und Ernst, mit leisen, feinen Tönen und lautem, derbem Gezeter, mit politischer Meinung und privaten Ansichten möchte ich so recht ein Bild unserer Wesensart und meiner eigenen Person malen.“

Jung 1983

Im Wettbewärbaktion junge mundart“ vum „Alemannische Gesprächskreis im Regierungspräsidium Freiburg“ anne 1976 het er en erschte Bryys fir syni Lieder iberchuu. Anne 1987 het er e Chlaichunschtbryys vum Land Bade-Wirttebäärg iberchuu, 1996 d Hebelplakette vu dr Stadt Singen, 2007 e Jooresbryys vu dr dytsche Schallplattekritik, 2010 dr Hebeldank un 2016 d Johann-Peter-Hebel-Plakette.

Vu 1987 bis 1999 het er as freie Autor fir dr SWF bzw. dr SWR gschafft, unter anderem as „Ernst Hirnholzer“, speeter as „Hubertus Mooskopf“. Är isch Mitgliid vum Fryburger Rundfunkkabarett gsii.

Dr Führe spiilt syt vyl Joor au in Band. Anne 1976 het er d Folkgruppe Kum Geselle Min grindet mit em Bernd Siegele un dr Beate Wohlleber, wu Lieder vum Mittelalter iber historischi Mundartlieder bis zue neie dytschsproochige Lieder gsunge het.

Vu 1982 bis 1985 isch er Mitgliid im Ensemble Musicantica Viva gsii (Susanne Peter – Blockfleete; Jochen Woll – Tenor; Carmen Ehinger – Taschteinschtrumänt; Uli Führe – Bariton, Gambe un Lut), wu si in dr Hauptsach uf dr Friebarock kunzäntriert het. Nääbe Programm mit Schütz, Schein un Scheidt het s Ensemble au fir e SWF-Produzioon d Neikumpesizioon vu s Uli Führes A98 no Täxt vum Johannes Kaiser gspiilt.

Anne 1985 het er s Ensemble Trisam grindet, wu vor allem Folk un alti Musik gspiilt het, aber au Kumpesizioone vum Uli Führe. Mitgliider sin gsii: Susanne Peter – Blockfleete; Ulrike Winkler – Gyyge, Blockfleete; Ro Kuijpers – Percussion; Armin Bereuter – Gambe, Bass; Uli Führe – Gsang, Gitarre, Gyyge, Harpfe, Gambe, Dulcimer.

Iber sy umfangryych Wäärch het dr Markus Manfred Jung in dr Laudatio zue dr Verleijig vu dr Johann-Peter-Hebel-Plakette 2016 gsait:

„Wie schafft de Ma des alles, frooge si sich e bizzi verschrocke über die gwaltigi Kreativität. Sag mer s emool eso. Wenn er öbbis macht, däno goht er de Sach uf de Grund, iine in s Wese, in s Wesentlichi. Un macht denn genau des, was nötig isch, um des Wese uusezhole, un numme des. Un däzue in re große Ernschthaftigkeit un mim e Füür, wo mer sich dra wärme cha, we mer mit em zämme schaffe darf. Er spart sich die große Umweg un Ablenkige im Lebe. Weli des sin, wüsse mir jo alli selber ganz guet. Er zieht sich gern zruck, vor allem, wenn er sich intensiv uf d Mensche iiglo hät bi de Arbet. Er goht ällei in d Natur, suecht si Waldläuferkatharsis, wien er s selber nennt. S Schaffe isch für ihn nit s Schaffe für e Lohn oder Ghalt, - un mänkmool spürt er des au dütlich am eigne Geldbüttel -, sondern e Schaffe für en eigni Idee, für öbbis, wo in em mudret oder singt, murrt oder jublet. De Uli Führe isch kei Mensch für de mainstream, kei Mensch für de Hauptstrom, er grabt sich siini eigne Bäch, Flüss un Ström, als Komponischt un nit zletscht au unbeirrt in de alemannische Mund-Art. Er denkt siini Sache nit vo de Wirkung her, sondern vo de Absicht, vo de innre Notwendigkeit. De Uli Führe isch kei Mensch für de small talk, aber ein für die große, tiefe Gschprööch, über d Kunscht, d Kultur, s Lebe, de Mensch. Er isch e tiefe Noochdenker, e iifüehlsame, treue, sensible Mitdenker voller Mitgfüehl, un e gwaltig kreative Vorusdenker.“

Markus Manfred Jung, Huuse, 7. Mai 2016

Dr Führe isch ghyroote gsii mit dr Susanne Peter, si hän zäme zwai Chinder, e Doochter un e Suun. Mittlerwyli sin dr Führe un d Peter gschiide.

Wäärch[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Note fir Choor
  • 1989 Hallo Django / Jazzkanons mit W. Rizzi, Heft und MC, Fidula-Verlag
  • 1992 Swing & Latin, mit W. Rizzi und Joachim Fischer, Heft und CD, Fidula- Verlag
  • 1997 Celtic Folksongs, Chorsätze für SSA, SATB, Helbling Kanonhefte
  • 1997 Er und Sie, Jazzige Madrigale nach Texten v. R. Gernhardt, SATB, Fidula
  • 1998 Lieder für Zeitgenossen, Chorsätze nach Texten von Mascha Kaléko, Helbling
  • 2000 The Lady of Riga, Kanons und Chorsätze, Fidula Verlag
  • 2003 Ukulala, Chorlieder für Sopran, Alt, Männer, Fidula Verlag
  • 2004 Alesimada, 22 neue Jazz-Kanons, Fidula Verlag
  • 2004 Bye Bye Love, für Sopran, Alt, Männer; Chor in der Schule; Klett Verlag
  • 2006 Der Männer – Boogie – Blues, Chorlieder für vierstimmigen Männerchor, Carus Verlag
  • 2006 Der Mond ist eine Frau, Chorlieder für 3-4-stimmigen Frauenchor, Carus Verlag
  • 2008 Flüsse wie du, eine Popchorkantate für SAM, Carus Verlag
  • 2008 Summa Summarum, 17 Chorlieder für gemischten Chor, Fidula, Verlag
  • 2009 Du schaffst Licht, ein geistliches Chorheft für SAM, Helbling Verlag
  • 2009 Hie und da, ein Chorliederbuch für SAM, Fidula Verlag
  • 2010 4 Volkslieder, Frauenchor SS(A)A, Carus Verlag
  • 2010 Aber ich weiß, Frauenchor SAA und Klavier, Text: Rose Ausländer, Carus Verlag
  • 2010 Ich zähl die Stunden, für SATB, Sonette: Shakespeare/Biermann, Carus Verlag
  • 2010 Nachts auf dem Sternenfeld, Frauenchor SSAA u. Klavier, T.: Führe, Carus Verlag
  • 2010 Singet dem Herrn, 7 Psalmvertonungen für SATB und SAAB, Helbling Verlag
  • 2010 So weit der Himmel ist, 8 Psalmvertonungen für SATB und SAAB, Helbling Verlag
  • 2010 Wenns uns gut geht, 21 neue Jazz-Kanons, Fidula Verlag
  • 2012 Nach den Menschen mach ich Affen, Heine – Chorlieder SATB, Fidula Verlag
  • 2013 Dank sei dir Vater, kanonische Motette, SATB, Carus Verlag
  • 2013 Psalm 150, Motette, SAM, Verlag St. Barbara
  • 2013 Süßer Mond, Chorlieder für 3-4-stimmigen Frauenchor, Fidula Verlag
  • 2015 My trembling heart, Chorlieder für gemischten Chor, Fidula-Verlag
  • 2015 Warum soll ich das tun? Weihnachtssingspiel für SATB
  • 2017 Frag einmal die Philosophen, Jazz-Kanons, Fidula-Verlag
  • 2018 Kauf dir einen bunten Luftballon, Schlager der 20er- und 30er-Jahre, Bosse Verlag
  • 2018 Schöpf Wasser des Lebens, Pfingstkantate SATB, Selbstverlag
  • 2018 Tango Animato, Chorlieder für vierstimmigen Männerchor, Verlag Ferrimontana
Stimmbildig
  • 1999 Stimmicals 1, Spaß beim Einsingen, Fidula
  • 2001 Stimmicals 2, Spaß beim Einsingen, Fidula
Note / CD fir Chinder-/Juugedchoor
  • 1992 Mammon und Fantasie, Schultheaterstück mit Jörg Ehni, Klett
  • 1994 Der Bär auf dem Försterball, Schultheaterstück mit Jörg Ehni, Klett
  • 2001 Am Himmel geht ein Fenster auf, Weihnachtsmusical für Kinderchor & Klavier
  • 2006 Die Birkennase & Die tollen Trolle, 2 Minimusicals für Grundschule, Fidula Verlag
  • 2006 Die Made, 8 Kinderchorlieder nach Heinz Erhardt mit Klavier, Fidula Verlag
  • 2008 Die Moorgespenster, Sprechchöre für Kinder, Fidula Verlag
  • 2008 Die Moorgespenster, Sprechchöre für Kinderchor, Fidula Verlag
  • 2008 Ein Kind und ein König, Weihnachtsmusical, Fidula Verlag
  • 2008 Frostianer und Frühlingsbote, eine Kinderchorliedergeschichte, Fidula Verlag
  • 2008 Gilgamesh, Musical für Kinder, Carus Verlag
  • 2008 Wunderhund, Elefant, Mause Klaus, Minimusicals für Kinder, Carus Verlag
  • 2009 Der Elemaushund, 3 Kindermusicals, Text Jörg Ehni, Carus Verlag
  • 2009 Die Heinzelmännchen, Chorliedergeschichte für Kinderchor, Carus Verlag
  • 2009 Die Klassenfahrt zum Mond, ein Kindermusical, Fidula Verlag
  • 2009 Horri / Das Monsterhaus, Kindermusical, Fidula Verlag
  • 2010 Der Weihnachtsgast, ein Weihnachts-Musical, Helbling Verlag
  • 2010 Die Siebenschläfer, ein Frühlings-Musical, Helbling Verlag
  • 2010 Luzi hat was gegen Weihnacht, ein Musical, Text: Jörg Ehni, Fidula Verlag
  • 2011 Die Grille und die Ameise, ein Herbst-Musical, Helbling Verlag
  • 2011 Die Schule ist aus, ein Sommer-Musical, Helbling Verlag
  • 2011 Randolfo und der eine Ton, Text: Babette Dieterich, Fidula Verlag
  • 2012 Die goldene Gans, ein Märchenmusical, Helbling Verlag
  • 2012 Don Quichotte, Jugendmusical, Text: Jörg Ehni, Carus Verlag
  • 2012 Hans im Glück, ein Chormärchen, Fidula Verlag
  • 2014 Jorinde und Joringel, ein märchenhaftes Musical, Helbling Verlag
  • 2015 Das tapfere Schneiderlein, ein märchenhaftes Musical, Helbling Verlag
  • 2016 Der gestiefelte Kater, ein märchenhaftes Musical, Helbling Verlag
  • 2016 Wenn einer fragt, Das Luther-Musical, Carus-Verlag
  • 2018 Sterntaler, ein Märchenhaftes Musical, Helbling Verlag
  • 2019 Der Drachenkämpfer, ein Kindermusical, Fidula-Verlag
  • 2020 Anton träumt sich gesung. Kindermusical
  • 2020 Mensch, ich spinn, e Umweltmusical
Lieder fir Chinder
  • 2016 Toll-Platsch, 22 Lieder nach Texten von Erwin Grosche, Fidula Verlag
  • 2014 Äffchen Bob, Lieder für Kinder, Fidula Verlag
  • 2007 Feuerzutz und Luftikant, Lieder für Kinder, Fidula Verlag
  • 2002 Kroko Tarrap, 33 Zirkuslieder für Kinder, Fidula Verlag
  • 1999 Mikado, Liederbuch für die Grundschule mit weiteren Autoren, Klett Verlag
  • 1996 Mobo Djudju, 33 Lieder für Kinder, Fidula Verlag
CD mit alemannische Lieder un Lyrik
  • 1980 I will nit, LP mit Bernd Siegele, alemannischi Liäder
  • 1982 Chrutt unter der Huut, LP, alemannischi Liäder.
  • 1984 D’Gränze chasch vergesse, LP mit dr Susanne Peter, alemannischi Liäder,
  • 1986 Arie Nr. 9, MC
  • 1992 Chlungi Halunki CD, Liederbestenliste des SWR
  • 1993 Der schwangere Ratsherr. Schauenburg-Verlag Lahr
  • 1997 D’Staumacher, zäme mit em Martin Schley
  • 1998 D’Fledermus, zäme mit em Michael Summ.
  • 2006 Ikarus, 22 Texte nach M. M. Jung. Ein alemannischer Zyklus
  • 2009 Himmel us Stei. Alemannische CD mit 18 Liedern
  • 2010 Splitter Sprooch Spiegel, alemannische Lyrik (M.M.Jung) und Musik
  • 2012 Dank Hebel, alemannische Lieder nach Hebeltexten
  • 2012 Woni gang und stand, ein grenzüberschreitendes al. Liederbuch mit Stefan Pflaum, Braun Verlag Karlsruhe
  • 2015 drill di, Texte: W. Wurth, Drey-Verlag, Gutach
  • 2015 fedreliicht, Texte: M.M.Jung, Drey-Verlag, Gutach
  • 2018 Muul uf, 20 alemannische Lieder, Selbst-Verlag
  • 2019 Wenn i e Rebstock wär, Markus Manfred Jung Texte, Uli Führe Musik
  • 2020 Unter mine Fiäß, Carola Horstmann Texte, Uli Führe Musik
Trisam/Instrumental CD
  • 1997 Mondstein, Spirit of Folk
  • 2000 Wie ein vorbeiziehender Fluss, Spirit of Folk
  • 2001 Zeitlose Freude CD Barockmusik für Meditation des Tanzes
  • 2004 Tanzhaus, Folkloretanzmusik, Fidula Verlag
  • 2007 Verwandlung, Spirit of Folk, Rondo
Inschtrumäntalnote
  • 2017 Jazzy Pieces II, leichte Klavierstücke, Helbling Verlag
  • 2016 Piano Map, 10 leichte Klavierstücke, Helbling Verlag
  • 2016 Jazzy Pieces, leichte Klavierstücke, Helbling Verlag
  • 2015 Tastenlabor, Improvisationsschule für Klavier, mit DVD, Helbling Verlag
  • 2002 Sally’s Songs, 12 Blockflötentrios für S,S/A,A, Fidula Verlag
  • 1991 Oh Susanna, 3-5 stimmige Sätze für Folkloretänze, Fidula Verlag
Heerspiil fir Chinder

vum Uli Führe, em Hugo Rendler un em Michael Summ

  • 2008 3. Guggu, Ina’s Geburtstag, KinderMusikHörSpiel; Fidula Verlag
  • 2007 2. Guggu in der Stadt, KinderMusikHörSpiel; Fidula Verlag
  • 2007 1. Guggu und das Schnuppertuch, KinderMusikHörSpiel; Fidula Verlag
Gediicht in Anthologie

Eerige[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Weblink[ändere | Quälltäxt bearbeite]

 Commons: Uli Führe – Sammlig vo Multimediadateie