Dr Stäcklichrieg

Dr Stäcklichrieg
Tod vom Lütnant Rudolf vo Werdt im Stäcklichrieg, Fäderzeichnig vom Karl Ludwig Zehender (1751-1814)
Datum August 1802–Oktober 1802 Ort Schwiz Usgang Militärische Siig vo de Ufständische Folge Sturz vo dr Helvetische Republik, neui militärischi Bsetzig vom Land dur Frankriich im Oktober 1802 Friidensschluss Iifüehrig vo dr Mediationsakte am 10. Merz 1803
Konfliktparteie
Helvetischi Republik	Föderaliste us de Kantön Uri Schwyz Obwalde Nidwalde Glarus Stadt Züri Bärn Aargau Solodurn Appezäll Usserrhode Appezäll Innerrhode

Dr Stäcklichrieg isch e föderalistische Ufstand gege die Helvetischi Republik im Spootsummer und Herbst 1802 gsi. Er het si Name vo de «Stäcke» (Chnüppel) übercho, wo die Ufständische, hüfig Buure wo keini andere Waffe gha hei, zum Kämpfe bruucht hai.

Verlauf

D Niiderlag vo dr Helvetische Regierig

Noch de Bestimmige vom Friide vo Lunéville si die französische Druppe im Summer 1802 us dr Schwiz abzoge, wo si sich sit em Iimarsch im Johr 1798 befunde und d Errichdig von ere französische Dochderrepublik duregsetzt hai. Dr Rückzug vo ihrer Schutzmacht het die Helvetischi Republik destabilisiert, in vile Ort und Gegende si die vorhelvetische Institutione wider iigsetzt und Behördemitgliider und Ahänger vo dr Helvetische Republik verdriibe worde. Die Ufständische, zerst agfüehrt vom Rudolf Ludwig vo Erlach und denn under em Emanuel vo Wattewyl si vor allem us dr Innerschwiz, Züri, Bärn, Solodurn und em Aargau cho und hai in mehrere militärische Konfrontatione d Regierigsdruppe, wo schlächt usgrüstet und wenig motiviert gsi si, gschlage, zerst bim Gfächt bim Ränggpass am 28. August 1802, denn isch Züri Mitti Septämber 1802 beschosse worde, am 18. Septämber het d Regierig im belagerete Bärn d Stadt ufgee. Zwar isch dr helvetisch General Joseph Leonz Andermatt mit de Entsatzigsdruppe scho bi Chirchbärg gstande und de Ufständische isch d Munition scho am usgoo gsi, aber d Regierig isch nume no vo de Kantön Waadt und Freiburg understützt worde und het sich uf Lausanne zruggzoge. Am 3. Oktober 1802 het s Gfächt bi Faoug stattgfunde, wo d Regierigsdrubbe under em Andermatt verloore häi. Die kantonale Regierige hai d Macht im Land übernoh und e Dagsatzig z Schwyz iberüeft, wo vom Alois vo Reding gleitet worden isch.

Die französisch Intervention

Die französische Druppe, wo im Oktober 1802 wider ins Land iizoge si und drbii kei Widerstand drofe hai, hai d Ergäbnis vom Ufstand wider rückgängig gmacht. Dr Napoléon Bonaparte het aber dänggt, ass dä Ufstand für die gältendi politischi Ornig in Europa chönnt gföhrlig wärde. In dr Mediationsakte vo 1803, won er dr Consulta, wo z Paris dagt het, diktiert het, het er Zuegständnis an d Gegner vo dr Helvetik gmacht und dr Eiheitsstaat zugunste von ere föderalistisch strukturierte Schwiz ufgee. Wil die französischi Intervention e Verletzig vo de Bestimmige vom Friide vo Lunéville gsi isch, het Grossbritannie das näben anderem zum Aalass gnoh, für zum Frankriich am 18. Mai 1803 dr Chrieg z erkläre.

Literarischi Umsetzig

Em William Wordsworth si Gedicht Thought of a Briton on the Subjugation of Switzerland und im Friedrich Schiller si Arbet am Wilhelm Tell gönge unmittelbar uf e Stäcklichrieg zrugg.

Weblingg

• Dr Ardikel "Stecklikrieg" im 'Historisches Lexikon der Schweiz'
• Abschnitt in der Geschichte des Kantons Bern seit 1798

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Stecklikrieg“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.