Norditalischi Schrifte
Di Norditalische Schrifte umfasset e Gruppe vo lokale Schrifte, wo i de Antiki nördlich vom Po und i de südliche Alpetäler, bruucht wore sind. Do si vo de Etruskische Schrift abglaitet sind, wered si mengisch au Nordetruskischi Schrifte gnennt. Di norditalische Schrifte chönet i drai Gruppe tailt were. D Schriftrichtig goot maist vo rechts geg links. Si sind im 1.Jh.n. Chr. vo de latinische Schrift abglöst wore.
Venetischi Schrift
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Di venetischi Schrift isch a de nördliche Adria, zwöschet em Po und Triest gschribe wore. Si tailt sich i meriri lokali Variante (Alphabet vo Este, Padua, Vicenza, Cadore, Gailtal, Isonzo). D Sprooch vo dene Inschrifte isch s Venetischi, wo zu de Italische Sprooche ghört. Di ältiste venetische Inschrifte datiered is 6.Jh.v. Chr.
Rätischi Schrift
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Di rätischi Schrift isch zwöschet em Comersee im Weste, em Etsch im Ooste und em Tirol im Norde verbraitet gsii. Si chunnt i drai Variante vor:
- s Alphabet vo Bozen isch im Tirol, Vintschgau und Südtirol verbraitet gsii, und deckt sich vom Piet her mit de archäologische Fritzens-Sanzeno-Kultur, wo a de Räter zuegschribe werd. D Sprooch isch s Rätische, wo zu de nödindoeuropäische Tyrsenische Sprooche ghört.
- s Alphabet vo Magré um Verona ume zaigt au rätischi Inschrifte.
- s Alphabet vo Sondrio isch zwösched em Gardasee und em Comersee verbraitet gsii und het im Norde s Veltlin iigschlosse. D Sprooch ghört vermuetli nöd zum Rätische. Bsunders bikannt sind d Inschrifte vom Val Camonica.
Lepontischi Schrift
[ändere | Quälltäxt bearbeite]S lepontische Alphabet oder s Alphabet vo Lugano isch vo de Lepontier bruucht wore, wo s Lepontische, e keltischi Sprooch, gredt hend.
Anderi Schrifte
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Zu de norditalische Schrifte ghöred au d Inschrifte, wo uf de Helm vo Negau aabroocht wore sind. Drunder isch au di germanischi Inschrift vom Helm B, wo zu de ältiste germansich Sproochzügnis ghört.
Rune
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Di norditalische Schrifte spilet i de Runologii au e wichtigi Role, do ai These bisait, as d Rune vomene norditalische Alphebet abglaitet wore saied. Uusfüerli dargstellt wore isch die These vom Carl Marstrander ane 1928. As Vermittler wered d Kimbre vorgschlage, wo ane 102 v. Chr. d Alpe öberquert hend.