Tyrsenischi Sprooche

Tyrsenisch isch e Sproochfamili, wo vom Etruskolog Helmut Rix ane 1998 vorgschlage woren isch. Binennt isch si noch de Tyrsener, em altgriechische Name vo de Etrusker (altgriech. Τυρσηνοί, Tyrsēnoí).

Gliderig

S Tyrsenische bistoot us drai bikannte Sprooche, wo ali i de Antiki uusgstorbe sind:

Etruskisch (8.Jh.v. Chr. - 1.Jh.n. Chr.) isch im mittlere und nördliche Italie gredt wore. S Etruskische isch em beste bikannt vo dene drai, aber au no nöd vollständig erschlosse. Rund 10'000 Inschrifte im Etruskische Alphebet sind gfunde wore.
Rätisch (500v. Chr. - 1.Jh.n. Chr.) isch im Tirol, Südtirol und Trentino und Umgebig gredt wore. Rund 100 Inschrifte imene norditalische Alphabet sind öberliferet.
Lemnisch (6.Jh.v. Chr.) uf de ägäische Insle Lemnos. Die Sprooch isch dör d "Grabstele vo Lemnos" und merere chlinnere Inschrifte uf Gfäss bikannt.

De Helmut Rix postuliert e hypotetischi Ursprooch, s Proto-Tyrsenische, wo öppe um 1000 v. Chr. im ägäische Ruum gredt woren isch.

Gmainsamkaite

Di drai Sprooche gliichet sich i de Syntax und Morphologii. All drai Sprooche hend en Genitiv uf -s und en Pertinentiv (Lokativ zum Genitiv) uf -si oder -le. Au d Luutsystem vo de drai Sprooch sind äänlich. Im Wortschatz chönet au Gmainsamkaite festgstellt were, obwoll vom Rätische und Lemnsiche nume wenig Wörter bikannt sind.

Üsseri Verwandtschaft

S Tyrsenische isch as en aigni Sprochfamili uufzfasse, wo kai witteri bikannti Verwandti het. Doch gits Spekulatione, wo aber nöd wüsseschaftlich verhebed. So söled s Etruskische und s Lemnische mitem Eteokretische verwandt sii, wo uf de Insle Kreta gredt woren isch. Au e Verbindig zwüschet de indoeuropäische Anatolische Sproche und em Etruskische werd agnoo, die isch aber eener e Folg vo Entleenig.

Büecher

Helmut Rix: Rätisch und Etruskisch; Innsbrucker Beiträge zur Sprachwissenschaft, Bd. 68: Vorträge und kleinere Schriften; Innsbruck 1998. ISBN 3-85124-670-5