Boll bi Bõõdorf
| Boll Stadt Bõõdorf
| |
|---|---|
 | |
| Höhe: | 759 m |
| Iiwooner: | 135 (31. Dez. 2009)[1] |
| Iigmäindig: | 1. Juli 1971 |
Boll isch dè Nammè von èrè ehemõligè Gmeind im Landchreis Waldshuèt, wo sit dè Ygmeindig 1971 zu dè Stadt Bõõdorf ghört.
Boll hèt unter anderèm èn Zuègang zu dè Wuètèschlucht, wo sich s ehemõlige Bad Boll an èrè Heilquèlle befindet. D Kurbautè sin zämmèkeit, dört sin nu no Parkaalagè sowiè è Kapellè, wo-n-èn eigens defür gründetè Vorein sanyrè un erhaaltè hèt wellè. Im Oktobèr 2013 isch sell Brojèkt abber ygschtellt worrè.[2]
Gschichtè
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dè Nammè vom Ort rüürt entwedder vo bol (aaltdütsch: Högèr odder Bûggele) hèr un bezièt sich uff d Burg Neu-Tannegg bi Boll. Si isch im 12. Johrhundert uff enèrè Haaldè obberhalb vom Übbergang übber d Wuètè vo dè Herrè vo Boll baut worrè. È anderi Dütung chönnt d Kirchè sy, welli ebbèfalls uff enèm Bühl (Högèr, Bûggele) baut worrè isch un mit irem ummuèrtè Kirchhòf dè Ywooner als Bollwärch hèt diènè söllè. Von irè durch è Schlucht drennt isch d Burg Tannegg (Aalt-Tannegg).
Dè Urschprung vo dè ehemõligè Gmeind bildet è einzigs Huus, s "Haus zu Boll". Boll hèt zu dè Herrschaft vo Bõõdorf ghört.
Mülli Boll
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
D Entschtehig vo dè Mülli isch vèmuètlich uff s 14. odder 15. Johrhundert z datyrè, denn urschprünglich hèt s Gebäude als Pfarrhuus für d Kirchè diènt, wo in diräkter Nõchbõrschaft lyt. Èrscht Aafangs vom 17. Johrhundert, als d Pfarrgmeind Boll kirchlich dè Pfarrgmeind Gündelwangè zuègschlagè worrè isch un s Pfarrhuus somit übberflüssig gsi isch, hèt mò s zuè nèrè Getreidemülli umbaut.
D Mülli isch uusschlièßlich mit Wassèrchraft betribbè worrè, woby s erforderliche Wassèr uss èm örtlichè Mülliweiher entnõ worrè isch un übber èn Bach- un deilwys unterirdischs Rohrleitigssischteem bis zum obberschlächtigè Wasserrad witergleitet worrè isch. Im Johr 1925 isch s früèner komplètt in Holz uusgfüürte Wassèrrad durch è Wassèrrad in Stahlkonschtruktion mit ca. 6 m Durchmessèr ersetzt worrè, wo au hüt no exischtyrt. S Wassèrrad drybt übber è Kronrad- un è Stirnradgetrybe beidi Mallgäng aa, woby selli jewyls einzeln y- un uuskuppelèt wörrè könnè. Drübber usè git s è sognannti Könnigswellè, wo – übber è ebbèfalls y- un uuskuppelbares Stirnrad – d Chraft vom Müllirad i dè gsamtè Mülli übber drei witeri Stockwärch un voschidni Transmissionè a diè diversè Maschinnè un a dè im Johr 1902 ybautè Faarschtuèl witerleitet.
Obwoll d Wassèrzuèfuur im Johr 1972 uffgrund vo Strõßèsanyrigsmaßnaamè unterbrochè worrè isch un dè Betrièb als Handelsmülli ygschtellt wörrè hèt muèsè, cha mò im hütigè Museumsbetrièb diè gsamt Technig voll in Fungtion sää, well mit è baar zentral inschtallyrtè Elegtromotoorè alli Mallgäng, Maschinnè un au dè Faarschtuèl betribbè wörrè cha.
Weblinggs
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Boll – Sammlig vo MultimediadateieEinzelnõchwys
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Zaalè un Faktè Archivlink (Memento vom 21. Augschte 2014 im Internet Archive)
- ↑ Bonndorf: Rettungsaktion eingestellt, Badisch Zittig, 12. Oktober 2013, abgruefe am 8. November 2013
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Boll_(Bonndorf)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |