Alt (Stimmlaag)

Stimmlaage für Choorsänger
Frauestimme	Mannestimme
Sopraan (S)	Tenoor (T)
Mezzosopraan	Bariton
Alt (A)	Bass (B)

Dè Alt (wiè italiènisch alto un ladynisch vox alta, „hochi Stimm“, vo altus, „hoch“), Meezaal vo dè Alt, i dè Schwyz au d Ältè dauft, bezeichnèt i dè Musig d Stimmgattig odder Stimmlaag vo dè düèfèrè Stimm vo dè Frauè- odder Buèbèschtimmè („Knabèalt“) odder diè zimli hochi Männerschtimm, historisch gsää bsunders au d Kaschtratè-Stimmè. Dè Stimmumfang bedrait öppè g–e’’ (au f–f’’). Im Änglischè, Französischè un Italiènischè benamst Contralto sèlli Stimmlaag, im Dütschè wörrèd bsunders düèfi Frauèschtimmè auch als Kontra-Alt (also eis unter m Alt) bezeichnèt.

È Sängerin i sèllèrè Stimmlaag wörd „Altischtin“ odder einfach „Alt“ gruèfè. Entschprèchend wörrèd d Männerschtimmè mit „Altischt“, „Altus“ odder (nit ganz richtig) „Countertenor“ dauft. Bsunders beweglichi, koloraturfähigi Altschtimmè, wiè sy vo allem i dè Baroggmusig odder bim Rossini volangt wörrèd, nennt mò au Koloradur-Alt.

È Aazaal vo bedütèndè Altischtinnè isch uff dè Lischtè vo berüèmtè Sänger uffgfüürt.

I dè Analogy zuè dè Stimmlaag Alt git s bi dè Musiginschtrumènt d Donlaag Alt z. B. bim Althorn, Altsaxophon, Altflötè, Altbosuunè, Altgitarrè, Altklarinettè. Bi Strychinschtrumänt spillt d Bratschè i dè Altlaag un d Partiè dèfür sin im Altschlüssel notyrt.

Hèrkumpft un Vowendig

Dè Nammè stammt vom ladynisch altus, dõdemit isch urschprünglich diè hochi Stimm übber m melodyfüürèndè tenor benamst gsi bzw. vom vyrschtimmigè Männerchorsatz (im Bruscht- un Falsett-Regischter), wo jeddi zweiti Stimm dè Nammè Contratenor altus drait. Sèlli hèt dõdeby èn Stimmumfang vo uugefäär e–e’’ ghaa.

Künschtlerisch intressanti un bedütèndi Partié für Solo-Alt sin vor allem i dè Musig vum 17. un 18. Johrhundert entschtandè, hüfig (abber nit nu) für Kaschtratèsänger. I dè Musig vo dè Klassik un Romantik sin reini Alt-Partiè vohältnismäßig seltè.

Bekannti Alt-Partiè sin:

• Johann Sebaschtian Bach: Alt-Partiè i dè Matthäus- un Johannes-Passion, Wiènachtsoratorium un èn Huufè Kantatè
• Georg Fridrich Händel: zaalrychi Partiè in Opèrè un Oratoriè, drunter d Cornelia un d Titelrollè im Giulio Cesare, sowiè Bradamante i dè Alcina
• Richard Wagner: Erda im Rhygold, un Erda i dè Opèrè Sigfryd

D Stimmlaag vum Alt cha sowoll vom Buèbèalt wiè au vo dè Frauèschtimmè wiè au vo dè hochè Männerschtimmè uusgfüürt wörrè – s dönt nu unterschydlich. Altpartiè vo dè Aaltè Musig wörrèd au vo Kontratenör gsungè, bsunders bi Ufffüürigè vo dè historischè Ufffüürigsbraxis. Sèll gildet bsunders für Chormusig vo dè Renaissance un èm Barogg un änglischi, französischi odder z. T. dütschi Kirchèmusig vum 17. un 18. Johrhundert; abber au für Partiè in Baroggopèrè, wo urschprünglich für Kaschtraté odder als Hosèrollè für Wyyber komponyrt worrè sin.

Übbergang zum Mezzosopran un Kontra-Alt

Dè Übbergang zwǜschè dè Stimmlaag Alt un Mezzosopran isch flièßend, zmòl d Partiè in historischè Wärch urschprünglich immer bschtimmtè Sänger uff dè Laib gschribbè worrè sin, dènnè iri Stimmè nit seltè ganz individuèlli Mèrkmòl un Umfäng ghaa hèn. Sèll hèt im 19. Johrhundert zuè nèrè Tendènz gfüürt, d Stimm in (allè Lagè) so witt wiè möglich nõch obbè uuszdeenè, wa zuè Partiè gfüürt hèt, dènnè irèn Schwèrpungt zwar grundsätzlich im Alt-Berych lyt, wo abber churzzitig Uusbrüch odder „Höèflüüg“ nõch obbè volangè, u. a. bi mèngè Rollè für dè Koloratur-Alt vom Rossini (luèg unnè).

Vill professionèlli Sänger hèn dõhèr sowoll Alt- wiè au Mezzosopranpartiè in irèm Repertoire. Well Sänger mit èrè reinè Altschtimm seltè sin, wörrèd Altrollè au vo Sänger mit düèfem Mezzosopran gsungè; well au d Altpartiè selber seltè sin, wörrèd Mezzosopranpartié ebbèso mèngmòl vo Sänger mit hochèm (odder uusdeentem) Alt übbernõ, wa abber nit ganz uugfäärlich isch un zuè früèzitigem Stimmschäddè füürè cha.

Bekannti Partiè für düèfè Mezzosopran odder Alt mit uusgedeenter Höchi sin:

• Gioachino Rossini: Isabella i dè L'italiana in Algeri, d Titelparty im Tancredi, Arsace i dè Semiramide
• Giacomo Meyerbeer: Fidès im Le prophète
• Giuseppe Verdi: Azucena im Il trovatore, odder Maddalena im Rigoletto
• Camille Saint-Saëns: Dalila im Samson et Dalila

S git au zimli düèfi Frauèschtimmè, wo sich uugfäär i dè Stimmlaag von èm Tenor odder sogar von èm Barydon bewegèd, sèlli benamst mò als Kontra-Alt. S git abber i dè klassischè Musig kaum Partiè für söttigi Stimmè. È bekanntes historisches Byschpill isch diè venezianischi Sängerin Ambrosina, wo in sakralè Wärch vom Vivaldi mitgwǜrkt hèt (z. B. im Beatus vir RV 795). D Ammè-Rollè i dè venezianischè Opèrè vum 17. Johrhundert (z. B. Arnalta im Monteverdi sinèrè L'incoronazione di Poppea) sin urschprünglich en travestie vo Tenöör gsungè worrè sin, um d Party zu vofrèmdè un dè komischè Charakter z unterschtrychè.

Knabèalt

Als Knabèalt wörd d Stimmlaag bezeichnèt, wo im Alt entschprèchè duèt, abber von èm Buè vor èm Stimmbruch gsungè wörd. È höcheri Buèbèschtimm wörd Knabèsopran dauft. Traditionèll singèd sèlli jüngèri Buèbè diè hochi Stimmlagè i dè Knabèchör.

Mèngi Männer sin au nõ im Stimmbruch i dè Laag, Alt z singè. Sèll bassyrt meischtens durch dè Gebruuch vo dè Chopfschtimm odder Falsètt-Technig, wo abber èn andrè Klang erzügt wiè-nè Buèbèschtimm. Langi Zyt sin Buèbèschtimmè vo guètè Sänger durch Kaschtration erhaaltè blibbè. Sèbbi Methodè wörd hüt us ethischè Gründ nǜmmi braktizyrt.

Tǜpischi Rollè für Knabèalt sin z. B.:

• Drittè Buè i dè Zauberflötè (Mozart)
• Hirtèbuè i dè Tosca (Puccini)
• Joas i dè Athalia (Händel)
• Buèbeschtimm i dè Chichester Psalms (Leonard Bèrnschtai)
• Buèbeschtimm i dè Romeo un Julia (Sutermeischter)
• Puck im Oberon (Wèbber)

Weblinggs

 Commons: Contraltos – Sammlig vo Multimediadateie

• Vozeichnis vo Knabèsolischtè un Knabèchör

Einzelnõchwyys

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Alt_(Stimmlage)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.