Rudolf Suter
| Dialäkt: Baaseldytsch |
Dr Rudolf Suter-Christ (ùff d Wält koo am 3. Februar 1920, gstòòrbe z Baasel am 17. April 2011, Bùrger vo Baasel) isch e Schwyzer Schurnalischt ùnd Dialäktfoorscher gsii. Beriemthait als «Dialäkt-Phaapscht» hèt er bsùnders in dr Regioon Baasel gnosse, wil är mèèreri Standardwäärgg zùm baaseldytsche Dialäkt gschriibe hèt.
Lääbe
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dr Rudolf Suter isch z Baasel am Humanistische Gimnaasium («HG») in d Schuel gange. Drùfaabe hèt er an dr Uni z Baasel Germanischtigg, Gschicht ùnd Latyynisch studiert ùnd iber d Baasler Mùndart-Dichtig promoviert. Vo 1945 bis 1950 hèt er als Mittellèèrer ùnd derno Schurnalischt gschafft, ùnter anderem bim Raadio ùnd ab 1956 bi der «Basler Nachrichten», wo speeter mit der «National-Zeitung» zùr Baasler Zytig fusioniert hèt. Vo 1972 bis 1977 hèt dr Suter au no an der Inschenieerschuel vo baide Baasel Schuel gää ùnd isch Viizebresidänt vo der kantonaale Heimatschutzkommission (hitte Stadtbildkommission) ùnd bis zùm Dood Stiftigsroot vo dr Basler Hebelstiftig gsii.
Syy greescht Vermächtnis isch d Biwoorig und d Dokumentazioon vom dradizionälle Baaseldytsch. Im Ùffdraag vo der Christoph-Merian-Stiftig (CMS) hèt er – noch em Vòòrbild von em Albert Weber syyre Grammatik – e Baaseldytsch-Grammatik verfasst, wo 1976 erschiine isch. 1978 isch er Redaktor bim Christoph-Merian-Verlag wòòrde. 1984 isch syy Baaseldytsch-Wèèrterbuech in d Lääde koo. Boodi Wäärgg sin in der Schryybwyys vom Eugen Dieth verfasst und liige derwyyl scho in dr 3. Ùfflaag vòòr. 2010 isch – au vom CMS-Verlaag – s nei Baaseldytsch Wèèrterbuech erschiine. Das Buech basiert zwar no ùff de Ùfflaage vom Suter, ùnterschaidet sich aber dytlig, ganz bsùnders hèt sich dr Schwäärphunggt verlaageret wäg vom Versuech, die etabliert Sprooch z bewoore, hii zùmene Abbild vom hütt gsprochene Baseldütsch (statt: em hitt gschwätzte Baaseldytsch).
D Biecher vom Suter hän z Baasel groossi Akzeptanz dèèrfe erfaare ùnd bald hän si als Standardwäärgg vom Baaseldytsch gùlte, me hèt de Biecher au «Suter-Biible» gsait. Bsùnders bi de Zeedel ùnd de Schnitzelbängg vo dr Baasler Faasnacht leege vyl Lyt Wäärt drùff, dass ihr Baaseldytsch de Empfäälige vom Suter folgt.
Wärgg (Uuswaal)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Die baseldeutsche Dichtung vor J. P. Hebel: Basler Mundart und Mundartforschung im 17. und 18. Jahrhundert. Vineta, Basel 1949. (Dissertation)
- Baseldeutsch-Grammatik. Christoph Merian Verlag, Basel 1976, ISBN 3-85816-001-6. 3. Auflage 1992, ISBN 3-85616-048-5.
- Baseldeutsch-Wörterbuch. Christoph Merian Verlag, Basel 1984, ISBN 3-85616-019-1. 3. Auflage 2006, ISBN 978-3-85616-305-1.
Weblingg
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Franziska Meister: Suter, Rudolf. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz..
- Nochruef bi dr Basler Zytig (19.04.2011).
- «Der Fasnächtler ist in der Regel ein Esprit Conservateur»: Interview mit em Rudolf Suter über Verändrige im Basler Dialekt (Basler Zytig, 02.03.2009).
- Balz Engler: Museumsreifes Baseldeutsch? (Basler Nachrichten, 18./19. Februar 1967, Nr. 74, S. 7).