Räbsorte

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy


Vuschiedeni Räbsorte näbenenander

Dia Pflanz, wo üs de Frücht Wii im urschprüngliche Sinn gmacht wird, isch d Edli Wiiräb (Vitis vinifera). Wia bi de meischde Nutzpflanze gits unterschiedlichi Sorte, wo mr im Wiibau als Räbsorte kennt. Gschmack un Charakter vume Wii were häuptsächlich durch d Räbsorte bschdimmt, in geringerm Mass durch d Lage un d Eigeschafte vum Bode odr vum Üsbau durch de Wiibür.

D Ampelographi (griech.) isch d Wisseschaft vu de Räbsorte. Fryer het si sich uf detaillierti Beschriibige vu dr ainzelni Sorte bschränkt. Sit mr abr ä DNA-Analyse mache ka, bschäftige sich d Ampelographe vermehrt mit dr Klärig vu dr Vuwandtschaftsbeziehige vu Räbsorte.

Iidailig[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Sit rund 5000 v. Chr. sin durch Züchtig üs wildi Wiisorte 8.000 bis 10.000 Räbsorte entschdande. Vu denne sin rund 2.500 in de unterschiadliche Ländr fir d Wiiproduktion zueglasse. Viili were hit eher selde abaut un nur ainigi hundert Räbsorte sin wichtig - noch weniger ybrregional.

Bii de Trybel wird zwische Kelter- un Dafeltrybel ainersits und Trybel fir Rosine unterschiede. Danäbe gits noch Ziertrybel, wu mr nit ka esse odr Wii vu mache.

Fir de Wii unterscheidet mr zwische Rotwii- un Wisswiisorte. Jede Räbsorte het typischi Arome. Drum hen zwei Wii üs dr glichi Sorte - sogar wenn si düsig Kilometer entfernt gwachse sin - immer rächt viil gmeisam. Nit alli Wii sin üs nur ainer Räbsorte gmacht. Dr rodi Bordeaux isch meischdens ä so gnannts Cuvé, ä Vuschnitt üs mindeschdens drii Sorte. Zuedem wird üs rodi Trybel nit notwendigerwiis nur Rotwii gmacht, sondern äui Wisswii, (dr Blanc de Noirs) odr dr Wissherbscht mit siinere typischi helle lachsrodi Färbig. Bii d meischde rodi Räbsorte isch nämlich nit s Fruchtflaisch rod, sondern d rodi Farb steckt nur in dr Schale. Ä typische Rosé isch ä Vuschnit von rodem Wii un wisse Sorte.

Räbsortespiagel[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D weltwiti Wiibauflächi (Stand: 2000) isch rund 7,9 Millione ha, was 79.000 km² gliichkummt. Europa het dodevu faschd 5 Millione ha (50.000 km²).

A Ranglischd vu dr meischdkultivierti Räbsorte z mache isch gar nit so aifach. D Zahle kumme vu Statistike üs vuschiadeni Johr un sin üsserdem mit unterschiadlichi Methode erhobe worre. In ainige Länder were bispiilswiis manche Sorte zsämmegfasst, in andere abr nit. Ainzelni Sorte were manchmol wegge Vorliabe odr Gsetzesvorgabe gförderet odr äui zruckgnumme. Üs dem Grund muess mr bii so enneme Vugliich vorsichtig sii. S Erschdelle vun ere uniigschränkt gültige Lischd isch ebbe nit rächt möglich.

D Flächi in dr Tabelle wu noch kunnt isch in Hektar agä, d Spalte Farb hängt mit de farbigen Unterlegig vu dr entsprächende Ziile zsämme. In dr Spalte Synonym stohn jewiils bis zua zwai Synonym fir de gebrüchlichschde Namme. D Spalte Hauptabaugebiat zaigt d Staate mit de gröschdi Räbfläche un Johr stoht fir s Johr, wu Date erfasst wore sin.

Flächi (ha) Räbsort Farb Synonye Hauptabaugebiat Johr
440.000 Sultana wiss Thompson seedless Türkei, USA, Iran ?
390.000 Airén wiss Lairén, Valdepeñas Spanje 2000
250.000 Carignan [1] rot Cariñena, Mazuela Frankriich, Spanje 1999
240.000 Grenache noir rot Garnacha tinta, Cannonatu Spanje, USA 1999
223.200 Trebbiano + Variationen wiss Ugni Blanc Frankriich, Italje 1999
190.000 Merlot rot Merlot noir Frankriich, Italje, Schwyz, Chile 2002
120.000 Regina [2] wiss Regina bianca, Dattier de Beyrouth Italje, Türkei 2000
100.000 Cabernet Sauvignon rot Bordeaux, Sauvignon Rouge Frankriich, Italje 2000
100.000 Tempranillo rot Tinta Roriz, Cencibel Spanje, Portugal ?
100.000 Chardonnay wiss Arnoison, Beaunois Frankriich, USA, Dytschland 2000
96.000 Sangiovese rot Brunello, Nielluccio Italje, Frankriich 1999
95.000 Syrah rot Shiraz, Hermitage Frankriich, Spanje, Auschdralje, Süedafrika 2002
92.630 Bobal rot Bobos, Espagnol Spanje 2000
85.000 Monsastrell + Mourvèdre [3] rot Monastrell, Moristel, Mataro Spanje, Frankriich 1999
60.000 Catarratto bianco comune wiss - Italje ?
60.000 Pinot noir rot Spätburgunder, Blauer Burgunder Frankriich, Dytschland 1999
60.000 Riesling wiss Rheinriesling, Donauriesling Dytschland, Frankriich, Auschdralje 1999
54.000 Chenin blanc wiss Pineau de la Loire, Steen Südafrika, Frankriich 1999
52.000 País rot Misión, Mission Chile, Mexiko 1999
51.700 Pardillo wiss Cayatano, Pardilla Spanje 2000
50.000 Muskat Alexandrien wiss Muscat d'Alixandrien, Zibbibo Marokko, Auschdralje 1999
47.000 Macabeo wiss Maccabeu, Viura Spanje, Frankriich 1999
45.000 Cinsaut rot Cinsault, Otavianello Frankriich, Italje ?
45.000 Muscat blanc à petits grains wiss Gelber Muskateller, Moscato bianco Frankriich, Bulgarie 1999
45.000 Sauvignon blanc wiss Blanc fumé, Fumé blanc Frankriich, Chile 1998
45.000 Müller-Thurgau wiss Rivaner, Riesling-Silvaner Dytschland, Östriich 1999
44.000 Cabernet franc rot Bouchet, Cabernet Frank Frankriich, Italje ?
40.000 Rkatsiteli [4] wiss Rkaziteli, Baiyu GUS, China 1999
40.000 Gamay rot Gamay noir à jus blanc, Bourguignone Noir Frankriich, Schwyz ?
38.000 Cereza rot Cereza italiana Argentinje ?
35.000 Criolla grande rot Criolla, Criolla Sanjuanina Argentinje ?
35.000 Welschriesling wiss Riesling italico, Olaszrizling Rumänje, Ungarn 1999
35.000 Palomino wiss Listán blanco, Perrum Spanje, Mexiko 1999
35.000 Gutedel wiss Chasselas, Gelber Moster, Chaslie Rumänje, Ungarn, Dytschland 1999
34.000 Sémillon wiss Green Grape, Hunter River Riesling Frankriich, Chile ?
30.000 Kadarka rot Blaue Ungarische, Gamza Ungarn, Serbje 1999
30.000 Alicante Bouschet rot Alicante-Henri_Bouschet, Alicante nero Frankriich, Algerje 1999
30.000 Concord rot Dalmadin, Furmin noir USA, Kanada 2000
29.600 Colombard wiss French Colombard, Colombar USA, Süedafrika 2002
28.000 Cardinal rot Apostoliatiko, Rannii Carabournu Spanje, Rumänje 2000
25.000 Zinfandel rot Primitivo USA, Mexiko, Italje 2002
23.600 Fernão Pires wiss Maria Gomes, Gaeiro Portugal, Süedafrika 1999
23.000 Aligoté wiss Alligotay, Blanc de Troyes Frankriich, Schwyz 1999
21.000 Pedro Ximénez [5] wiss PX, Pedro Jiménez Spanje, Auschdralje 2000
20.500 Pedro Giménez [5] wiss - Argentinje 2000
20.000 Muscat de Hambourg wiss Muskat Hamburg, Black Hamburg Frankriich, Griacheland 1999
18.000 Malbec rot Auxerrois, Côt noir Argentinje, Frankriich 1999
17.500 Grüner Veltline wiss GV, Weißgipfler Östriich, Ungarn 2002
17.000 Weißburgunder wiss Pinot bianco, Weißer Klevener Italje, Dytschland ?
17.000 Primitivo rot Uva delle Pergloa, Blauer Scheuchner Italje 1997
15.000 Catarratto bianco lucido wiss - Italje ?
15.000 Grauburgunder wiss Pinot gris, Pinot grigio, Ruländer Dytschland, Rumänje, Italje ?
15.000 Aramon noir rot Pisse-Vin, Ugni noir Frankriich, Algerje 1999
15.000 Schwarzriesling rot Müllerrebe, Pinot Meunier Frankriich, Dytschland 1999
15.000 Portugieser rot Portugalské Modré, Oporto Kék Dytschland, Ungarn 1999
13.050 Garganega wiss Garganega Bianca, Garganega Biforcuta Italje 1998
13.000 Melon de Bourgogne wiss Melon, Muscadet Frankriich, USA 1999
12.000 Silvaner wiss Gamay Blanc, Fliegentraube Dytschland, Frankriich 1999
11.300 Mencia rot Jaén du Dão, Loureiro Spanje, Portugal ?
10.711 Chelva rot Gabriela, Guarena Spanje 2000
10.700 Cayetana blanca wiss Cayetana, Calegrano Spanje ?
10.400 Parellada wiss - Spanje 2000
10.000 Xarell-Lo wiss Xarello, Jaén Blanco Spanje, Portugal 1999
8.667 Nuragus wiss Abbondosa, Granazza Italje (Sardinje) 1999
8.000 Gewürztraminer wiss Traminer, Roter Traminer, Gelber Traminer Frankriich, USA , Dytschland, Italje (Süedtirol) 1998

Anmerkige zua dr Tabell:

  1. D Date vu Carignan ohne Oschdeuropa un Asje belaufe sich uf 191.000 ha. Mit Oschdeuropa un Asje stiigt d Flächi bis uf 250.000 ha. Allei in Frankriich befinde sich 100.000 ha (im Johr 2000). Je noch Statistik liage so entweder Carignan odr Grenache noir uf Platz 3 bzw. 4 vu dr Tabelle.
  2. Bii dr Räbsorte Regina schwanke d Flächene zwische 120.000 un 150.000 ha.
  3. Bii einere DNA-Analyse im Johr 1998 isch feschdgschdellt wore, dass Monsastrell identisch mit Moristel isch, abr ebbe nit mit Mourvèdre, wia mr lang het agnumme. D Statistike wiise d Sorte abr oft nur gmeinsam üs. Dr Adail vu Mourvèdre sott abr ziamlich niadrig sii.
  4. Bii Rkaziteli gehn ainigi Statistike vu ainere wit grössere Vubraitig üs. Doch wegge m Rückgang vu dr Räbflächi in dr ehemaligi Sowjet-Republike isch des abr eher unwohrschiinlich.
  5. 5,0 5,1 Meischd were Pedro Ximénez un Pedro Giménez in de Statistike als ai ainzigi Sort gfiihrt. S isch wohrschiinlich, dass sie identisch sin. Des wird vu argentinischi Ampelographen abr bstritte.

Edelräbe[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Ainigi Sorte hän in beschdimmti Regione ä bsunders wichtigi Beditig bekumme. D Wii vu dert sin so begehrt, dass sälli Sorte als edli Räbsorte, Edelräbe, Cépages nobles (fr.) odr Wiiadel bezeichnet were. Dia Räbsorte sin zwar kai Garantii fir hochi Qualität, kumme abr doch hüfg in Spitzewii vor. Wel s kaini feschdi Kriterje fir derartigi Uflischdige git, kummt mr oft zua unterschiadlichi Ergebniss. Ains vu dr wichtigschdi Kriterje iisch d Vubraitig. Bii ainer weltwiti Vubraitig bii hocher Qualität ka mr ä guete Anpassigsfähigkeit gegenybr Klima- un Umweltbedingige anämme.

Hüfig in denne Lischde aztreffe sin:

Rodi Edelräbe
  • Cabernet Sauvignon in Bordeaux
  • Pinot Noir in Burgund
  • Syrah im Rhônedal un in Süedauschdralje (wo er Shiraz haisd)
  • Nebbiolo im Piemont
  • Sangiovese in dr Toskana
Wissi Edelräbe

Manchmol findet mr in denne Uflischdunge äui d rodi Sorte Pinotage in Süedafrika odr Zinfandel in Kalifornje un d wissi Sort Grianer Veltliner in Östrriich.

Literatur[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • Jancis Robinson: Reben, Trauben, Weine. Hallwag, Bern und Stuttgart 1987, ISBN 3-444-10333-6
  • Hans Ambrosi, Erika Dettweiler-Münch, Ernst H. Rühl: Farbatlas Rebsorten. 2. Auflage. Ulmer Verlag, 1998, ISBN 3800157195
  • Walter Hillebrand, Heinz Lott, Franz Pfaff: Taschenbuch der Rebsorten. 13. veränderte Auflage. Fraund, Mainz 2002, ISBN 392115653X
  • Dagmar Ehrlich: Das Rebsorten ABC. Reben und ihre Weine. Gräfe & Unzer, 2005, ISBN 3774269602

Weblinks[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Rebsorte“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.