Ida Preusch-Müller

d Ida Preusch-Müller, 1964

D Ida Preusch-Müller (* 16. April 1889 z Chander as Ida Müller; † 20. Juli 1974 z Mille) isch e dytschi Dialäktdichteri gsii.

Lääbe

D Ida Müller isch z Chander uf d Wält chuu. Ihre Vater isch vu Mille gsii, un het dert mit sym Brueder zäme d „Markgräfler Nachrichten“ grindet ghaa. Är isch derno uf Chander zoge un dert e Druckeri ufgmacht. D Zytig „Die Kander“ wun er uusegee het, het er no aim Johr scho wider yygstellt. E baar Johr speter hän d Eltere mit em Gschäft, näb dr Druckerei au ne Buech- un e Babyyrlade, in d Chandemer Hauptstroß zoge. Dert in dr Hauptstroß 14, wu hite d Fahrschuel Höring din isch, isch d Ida Müller ufgwachse,

Anne 1920 hyrotet si dr Lehrer Emil Johannes Preusch (1897–1953), wu urspringli vu Chander stammt, wu aber z Welmlige ufgwachse isch. Är het sy Uusbildig am Lehrerseminar z Charlsrue abgschlosse un derno z Chander sy erschti Stell as Lehrer aagfange.

Im Johr 1921 chuunt z Chander dr Suhn Wolfgang uf d Wält, anne 1927 dr zweet Suhn Rudolf z Gersbach. Dr Hans Reusch het derno z Wiil gschafft un schließli 1934 as Räkter an ere Schuel z Manne aagfange. Dr Suhn Rudolf stirbt 1935 an Diphthery. Im Zweete Chrieg fallt dr Wolfgang an sym 20. Geburtsdag.

Dr Hans Preusch isch as Soldat in Chriegsgfangeschaft chuu. Wun er haimchuu isch, het er aafangs kai Stell as Lehrer iberchuu, wel er as belaschtet gulte het. Är het derno bi Buure as Hälfer gschafft, d Ida Preusch as Nääjeri bi Familie z Mille. Wäg ere Namesverwächslig isch dr Hans Preusch vu dr Franzose verhaftet wore un as Chriegsverbrächer in dr Feschtig z Metz interniert wore. Är isch schwär chrank wider haimchuu. Anne 1950 isch er wider in Schueldienscht ufgnuu wore, het si aber ai Johr speter us gsundhaitlige Grind mieße vorzytig pänsioniere loo un isch anne 1953 z Haidelberch gstorbe.

Im Johr 1957 isch d Ida-Preusch wider uf Mille retuurchuu un isch derno in ihrem Elterehuus gwohnt. Vu dr Witfrauepänsion het si chenne lääbe un si jetz ganz em Schryybe gwidmet. Si het uf Hochdytsch gschribe un im Markgrefler Alemannisch. Scho z Obrigheim het si Gschichte gschribe fir Zytige un Zytschrifte, zem Byschpel fir „Die Markgrafschaft“ vum Millemer Hebelbund, fir „Am Sonntag“ (e Bylag vu dr Badische Zytig), un au Sändige fir dr Radio, z. B. fir dr Siddytsch Rundfunk. Vyl Gschichte vun ere sin Erinnerige an ihri Chindhait un Jugedzyt z Chander gsii. In Schuele het si as „Märlidante“ Gschichte un Märli vorgläse.

Anne 1962 isch im Fryburger Rombach-Verlag s Buech „Das Geheimnis der Tante Perkula – Erzählungen und Geschichten“ uusechuu un 1964 en alemannische Gedichtband unter em Titel „Alles Haimet, isch dy Lied – Alemannische Gedichte“. 1967 isch im Kolibri-Verlag z Wuppertal ihre Chinderbuech „Im Tierreich“ uusechuu, wu in Schrybschrift gsii isch.

Im Johr 1962 het d Preusch-Müller zäme mit andere Dichter un Dichterne dr „Arbeitskreis für alemannische Sprache un Dichtung“ grindet, wu drei Johr speter dr Verain „Muettersproch, Gsellschaft für alemannische Sprache“ drus grindet woren isch.

Am 20. Juli 1974 isch d Ida Preusch-Müller z Mille in ihrem Elterehuus gstorbe.

Anne 2000 het ihri Nichte Gertrud Siegwald-Eckerlin zwai Biechli mit Gedicht vu dr Ida Preusch-Müller uusegee, ais mit hochdytsche un ais mit alemannische. In dr Chandermer Stadtbiecherei het s 2004 e Uusstellig iber sii gee.

Au ihre Mann Hans het Gedicht uf Markgreflerisch gschribe. Ihre Näffe Wolfgang Müller, wu im nordbadische Söllingen ufgwachsen isch, schrybt Gedicht im Sellingerdeitsch, eme sidfränkische Dialäkt. Sy Dante het en derzue aagregt ghaa.

Am Elterehuus in dr Hauptstroß 14 mahnt syt 1979 e Daafle an d Ida Preusch-Müller, wu zue ihrem 90. Geburtsdag ufghänkt woren isch. Z Chander isch d Ida-Preusch-Stroß noch ere gnännt.

Wäärch

• Alles, Haimet, isch dy Lied. Alemannische Gedichte. Rombach, Freiburg 1962, 2. Uflag 1964
• Das Geheimnis der Tante Perkula, Erzählungen. Rombach, Freiburg, 1. Auflage 1962, 2. erwytereti Uflag 1964
• Im Tierreich. Texte in Schreibschrift. Ill. Wilfried Koch. Kolibri-Verlag, Wuppertal 1967
• Das goldene Schüsselchen – Märchen. Christian Frenzel, Neuenburg 1989
• Wege durchs Leben – Hochdeutsche Gedichte. Hrsg. G. Siegwald-Eckerlin. 2000
• Der aint schwätzt so, der ander so. Alemannische Gedichte. Hrsg. G. Siegwald-Eckerlin. 2000

Derzue Bydreg in:

• Die Markgrafschaft 1949–1967
• Kandertäler Tagblatt 1925–1939
• Badische Zeitung 1950–1963, au in dr Bylag „Am Sonntag“
• Das Markgräflerland

Literatur

• Fritz Fischer: Ida Preusch-Müller. In: Das Markgräflerland Jg. 31.1969, H. 2/3, S. 72–73
• Ida Preusch-Müller. In: Badische Heimat 54 (1974), S. 338
• Nachrufe (Christian Adolf Müller; Alfred Sänger, Ida Preusch-Müller). In: Das Markgräflerland Jg. NF 5 (36).1974, H. 3/4, S. 249–250

Weblink

 Commons: Ida Preusch-Müller – Sammlig vo Multimediadateie

• Preusch-Müller, Ida uf dr Websyte vu dr Muettersproch-Gsellschaft
• Preusch-Müller, Ida uf LEO-BW
• Markus Maier: Die fast vergessene Heimatdichterin, Badische Zeitung, 22. August 2009