Zäntraalbiblioteek Züri

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Zentralbibliothek Zürich
Bild
Gründig 1917
Koordinate 47° 22′ 27″ N, 8° 32′ 43″ O
Ort Züri
ISIL CH-000008-6
Läitig Christian Oesterheld[1]
Website https://www.zb.uzh.ch/

D Zäntraalbiblioteek Züri isch e grossi Biblioteek i de Stadt Züri.

Si isch glychzytig di öffentlech und di wüsseschaftlech Biblioteek vo de Stadt Züri, em Kantoon Züri und vo de Uni Züri. Do defür tuet si Informazioone für d Benutzer us de Regioon und drüber use und speziell au für d Lehr und d Forschig vo de Uni lifere. D «ZB» samlet ali Informazioonstreeger, wo z Züri und im Kantoon useggèè wärde und au ali, wo s drin um d Stadt und de Kantoon gaat, und überhaupt ales, wo vo Zürcher und Zürcherine publiziert wird. Me seit dene Sache, wo Züri zum Theema händ, allgemein «Turicensia» (das chunt vom alte latynische Name Turicum für Züri).

D Biblioteek isch am Zääringerplatz i de Altstadt vo Züri.

Gschicht[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Zäntraalbiblioteek Züri isch ane 1914 ggründet woorde, wo d Stadt und de Kantoon iry beide früenere Biblioteeke zsämegleit händ.

Z Züri häts scho sid em Middelalter e Biblioteek ggèè. Das isch die vom Choorherestift am Groossmöischter gsi. I de Afangszyt vo de Refermazioon isch e Deil vo de alte Büecher vode Yferer kabut gmacht worde. Us alte Chile im Züripiet sind den wider anderi Büecher zsämegsamlet und id Stiftsbiblioteek brocht woorde, und spööter sind au d Bänd vom Zwingli id Biblioteek cho.

Ane 1835 hät de Kantoon mid de Büecher vo de Stiftsbiblioteek die neui Kantoonsbiblioteek pildet. Die hät den au d Schrifte vo de Uni, wo ane 1833 de Betriib uufgnaa hät, vom Gymnasium, vo de Industriischuel und vo de Dierärztschuel übernoo. Wo de Kantoon ane 1862 s Chlooschter Rynau ufghobe hät, sind dèm syni vile alte und wärtvole Büecher au ad Kantoonsbiblioteek ggange.

D Stadtbiblioteek isch ane 1634 entstande. Si isch i de gootische Wasserchile zmitzt i de Stadt ygrichtet gsi. Vo de Stadtbürger hät si mit de Zyt vil Büecher, aber au anderi Sache – Gältstuck, Natuurgägeständ und Kunstwärch – gschänkt übercho; si isch eigentlech es richtigs Kunschtkabinett gsi.

De Hermann Escher (1857–1938), wo sid 1887 de Leitr vo de Stadtbiblioteek gsi isch, hät vorgschlage, me chönt die beide zimli grosse Biblioteeke zsämelege. Zerscht häts vo 1901 a en gmeinsame öffentleche Kataloog vo de Zürcher Biblioteeke gèè. Und ane 1914 händ d Stimmbürger vo Kantoon und Stadt pschlosse, us de beide Biblioteeke en einzegi, ebe d ZB z mache. Ane 1917 isch die eröffnet woorde.

Ane 2017 hät d ZB mit öfentleche Aaläss und ere Uusstellig s Jubilääum vo yrere hundertjèèrige Gschicht gfyret.

Bestand[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D ZB Züri hät mee als 6 Millioone Objäkt i de Samlig:

  • 4,3 Millioone Büecher und Zytschrifte
  • fascht e Millioon grafeschi Bletter und Fotografie
  • mee als 200'000 Handschrifte
  • öpe 300'000 geografeschi Charte
  • öpe 50'000 audiovisuelli Meedie
  • öpe 200'000 trukti Musignoote

Alemanneschi Literatuur[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Zäntraalbiblioteek hät e ganz e grossi Samlig vo Schrifte zu de Tieläkt vom düütsche Sproochruum und über die alemanneschi Sprooch, bsunders über d Schwiizer Mundarte. Und dezue chömed Mundartwörterbüecher und Wärchuusgabe vo Lüüt, wo uf Schwiizerdüütsch oder imene andere Tieläkt gschribe händ. Bi alem, was mid em Züritüütsch ztuehät, mues d ZB sowiso e kompleti Schriftesamlig zsämeträäge, aber au zu de übrige Schwiizer Tieläkt hät si eini vo de beschte spraachwüsseschaftleche Dokumäntazioone, wo für d Forschig a de Uni über d Spraache und über d Literatur wichtig isch.

I de grosse Samlig vo Naachläss i de ZB häts Schrifte vo verschidnige Zürcher Mundartschriftsteller, zum Bischpiil vom Johann Martin Usteri (1763-1827), vom August Corrodi (1826-1885), em Walter Höhn-Ochsner (1885-1981), vom Ernst Eschmann (1886-1953) und em Ernst Kappeler (1911-1987).

Informazioon[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Sache vo de ZB Züri chamer über s Internet im Online-Kataloog NEBIS abrüefe.[2]

Logischtik[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Wil d Mängi vo de Schrifte i de Biblioteekssamlig immer grösser wird, hät d ZB nümm gnueg Platz z Züri im Haupthuus. Drum hät si ane 2016 es grosses Ussedepoo z Ötwiil am See ygrichtet.[3]

Zsäme mid anderne Biblioteeke hät d Zäntraalbiblioteek Züri es Laagerhuus für vil Büecher, wo nid unbedingt z Züri sälber müesse verfüegbar sy, ufpout, di Kooperatyv Spycherbiblioteek Schwiiz, wo als zäntraals Depoo und als gmäinsame Logischtikbetriib für d Partner dienet.

Weblink[ändere | Quälltäxt bearbeite]

 Commons: Zäntraalbiblioteek Züri – Sammlig vo Multimediadateie

Fuessnoote[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  1. www.limmattalerzeitung.ch.
  2. s Portaal NEBIS
  3. Jaarespricht vo de ZB Züri 2016 (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www.zb.uzh.ch