Wenkerboge vu Bische

Dr Wenkerboge vu Bische isch e Blatt vu dere grosse Ufnaam vu dr ditsche Sprooch, wo im 19. Joorhundert angefange het un hit Bschdanddeil vum Ditsche Sprochadlas isch. Sällimols, wo dr Sproochforscher Georg Wenker vo 1852 bis 1911 sinner Sproochadlas vorbereitet hed, hänn alli Schuele im domolige ditsche Riich e Froogeboge mid vierzig gliche Muschdersätz vorgleit bikumme, wu d' Schiäler middem Léhrer in de lokal Mundart uffschriewe hänn mièn.

Hiwiis zuem Bojje 36342

• Bische het dozemols zuem Kreis Kahl im Großherzogtum Bade ghärt un isch hit e Ortsdeil vu Rhinaü.
• De Ord leyt im Sproochruum vum Oberrhinalemannische / Kaal-Stroßburijer-Raum.
• D Sätz sinn underm Lährer Johann Reinhardt vu Rohrburg bi Sinsheim vu Schiäler unneme Inheimische, wu geholfe het, uffgeschriwwe wor.
• Die vierzig Wenkersätz sinn unde ingeitraje. Sowit des goht, isch d Schriibwiis inn de Bejje iwernumme wore.
• As Üssproch vum Ortsnamme wird im Boge „Bische“ angän.
• In Süddischland sinn d' Bejje anne 1887 uffgnumme worre, der vo Bische het d' Nummere 36342 bekumme.
• D' geografisch Lag vu Bische isch in dere Karde ingetraje.

Wenkersätz

1. Em Wèndèr fliejè tockènè Blèttèr in der Luft rom.
2. Es hèrt glich uf zu schneiè, no wurds Wèttèr wièdèr bèsser.
3. Due Kohle in d'r Ofe, daß d'Melich bald zu koché anfangt.
4. De guét alt Mann esch mèt ém Roß dorchs Is gebruchè, on éns kalt Wasser gfalle.
5. Er isch vor vier odr sèchs Wuche gschdorwe.
6. S' Fir èsch zé schdark gsèn, dr Kueche èsch unde ganz schwarz gebrennt.
7. Er èsst d' Eier emmer ohni Salz und Pféffer.
8. D' Fueß duen mèr weh, ih glaub ih hab sie dorchgeloffe.
9. Ih bèn bi dr Frau gsen on habsere gsait, on sie het gsait, sie wels au dr Dochter sa.
10. Ih wels au nemmi duen.
11. Ih schlah d'r glich mét'm Kochlöffel an d'Oohre, du Aff.
12. Wu géscht du anne, sollemer mit d'r géhn?
13. Es sinn schlééchdi Zitte.
14. Miin liébs Kind bliee do unte schteen, d'böse Gääns bisse die todt.
15. Du hesch hit am mehrdlschte gelèèhrt on bèsch arti sin, dr därfscht früjer heim geehn als d'andere.
16. Du bèsch no nèt groß genue on n Flasch Win uszedrènke, du muursch noch es' bésle wachse on größer wäre.
17. Geeh, sei so guet on saas dinere Schwester sie soll Kleider fer eieri Müeter feerti naaie on mét der Bèrscht sufer mache.
18. Hättscht du inne kennt, no wärds aanderscht komme ons thät besser omne schtéhn.
19. Weer hätt miier miinner Korb met'm Flaisch gschtoohle?
20. Er hèt so gedoon, als hätte sin inne zuem drèsche beschtèllt, sie héns arwer sèlber gedoon.
21. Wem hätt er d'neu Gschèècht verzählt?
22. Mér mueß lutter briiele, sonscht vèrstéht er ons nètt.
23. Miier sèn müed on hèn Dorst.
24. Wie mier géschtért Owe zeruck komme sèn, sen d'Andere schon im Bett geleiie im beschte Schlof.
25. Dèr Schnee ésch hit Nacht bi ons leie blèwé, aber zmorgens èschr vergaange.
26. Hènter unserem Hus steéhn drei scheni Äpfelbäumlè mit rote Äpfélé.
27. Könnénèr néét noch è Auéblèckl of es waarde, noo geehmèr met eich.
28. Ihr dèrfé kén so Kèndéreie triewé.
29. Onséré Bèri séén nèt hoch, euere séén viel grööser.
30. Wie viel Pfund Worscht on wieviel Brod wellener hénn.
31. Ich vèrstééh ich nèt, er mien e bèslé lutter babblè.
32. Henn ihr ken Stickel wißi Seif fèr mich of mim Tisch gfonde?
33. Sén Bruder wèll sich zwei schöni neue Hüser baue.
34. S' Wort éschm vom Hèrz komme.
35. Des ésch reecht gsén von èné.
36. Was fér Vöjele sètze oowé uf_m Müürl.
37. D' Buure hen fénf Ochse, nin Küèh on zwölf Schof vors Dorf gebrocht on wèllé vérkaufen.
38. D' Lit sén hit alli druuß ofem Fèld on maaihe.
39. Géh nur, dèr brun Hond thut d'r nichts.
40. Ich bin mét d'r Lit hènte éwèr dr Matté èns Korn gfaahré.

Werder im Wenkerboge

• heiß; nei; blö; gre; haue; Hand; Hanf; Helm; er wachst; Besen; Pflumme; Brief; Hoft; jung; krumm.
• Sunndi; Mendi; Zischdi; Mittwuch; Dunnerschdi; Fridi; Samschdi.
• elf; fufzeh; sechzeh; fufzig.

Luäg aü do

• Lischde vu alemannische Wenkerboge
• d Wenkersätz uf Hochditsch
• Bische war Uffnahmord vum Südweschtditsch Sprochatlas –-> [1]

Wo s her isch

• Digitalisat vum Original Bischemer Wenkerbojje