Suzeränität

As Suserenidäät (frz. suzerain „Oberhohäit, Oberherrschaft“, vo lat. sursum „uufe, in dr Hööchi“) het mä bis zur Middi vom 20. Joorhundert e machtbolitischi Staateverbindig bezäichnet, wo äi Staat (Suzerän, Oberstaat) wichdigi Befuegniss vom ene andere suwerääne Staat (Unterstaat) usüebt, mäistens Milidäär-- und Ussebolitik. Drfür übernimmt er dr Schutz vom andere Staat. D Suserrnidäät isch em Protektoratsverheltnis seer äänlig gsi.

E historischi Definizioon für Suserenidäät goot eso: “[S]uzerainty” is a term applied to certain international relations between two sovereign States whereby one, whilst retaining a more or less limited sovereignty, acknowledges the supremacy of the other. Dr Oberstaat isch im Understaat faktisch überlääge gsi und er het dorum d Befuegnis vom Understaat für dass dä in siine innere Aagläägehäite sälber het chönne bestimme, von ere Erlaubnis chönne abhängig mache. Die Rächtsfigur isch entwigglet worde zum d Abhängigkäit vo Indie vom Veräinigte Köönigriich am Ändi vom 19. Joorhundert z beschriibe.

Sonigi Abhängigkäitsverheltniss git s in dr Geegewart kum me. Es git zwar immer no e Hufe Staate, won e andere Staat vor allem iiri uswärtige Aagläägehäite woornimmt (z. B. Liechtestäi, Andorra und d Cookinsle). Aber hützudags wärde alli Staate as suwerään gliich aagluegt. Dr Staat, wo d Aagläägehäite vom ene andere woornimmt, macht das nit, wil er faktisch überlääge weer, sondern wil em das dr ander Staat völkerrächtlig gstattet het und dä das zu jeder Zit cha widerrüefe.

Dorum brucht mä dr Begriff in dr hütige Politik- und Völkerrächtswüsseschaft nüme. Er isch aber immer no e Bestanddäil vom gältende Rächt, wil er no in völkerrächtlige Verdrääg voorchunnt, wo immer no in Chraft si, so z. B. im Art. 2 vom Überiikomme über d Sklaverei vo 1926, im Art. 1 vom Warschauer Abkomme über d Beförderig im internazionale Luftverchehr vo 1929 und im Art. 2 vom Abkomme über die internazionali Zivilluftfaart vo 1944.

Bischbil

• Östriich-Ungarn isch dr Suserän vom Fürstedum Liechtestäi bis zum Ändi vom Erste Wältchrieg gsi.
• S Osmanische Riich isch dr Suserän
  • vo Rumänie und Serbie bis 1878 (Friide vo San Stefano) gsi
  • vo Egüpte bis 1914
  • vom Fürstedum Samos bis zum Verdrag vo Sèvres 1919.
• Noch dr britische Uffassig isch China in dr erste Helfti vom 20. Joorhundert Suserän vo Tibet gsi.
• S Protektorat Bööme und Määre isch en Understaat im Gebiet vom Groossdütsche Riich gsi.

Fuessnoote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Suzeränität“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.