Rösli Näf

d Rösli Näf (räächts), Château de la Hille, 1941

Maandaafele im eemoolige Internierigslaager Le Vernet

D Rösli Näf (* 9. Mai 1911 z Glaris; † 15. Septämber 1996 au deert) isch e Schwyzer Chrankeschweschter gsii.

Lääbe

D Rösli Näf isch d Doochter vun eme Kondukteur gsii un isch mit drei Gschwischtrig in dr Stadt Glaris ufgwagse, wu si uf d Primaar- un d Sekundaarschuel gangen isch. Fir zum Främdsprooche leere, het si as Dienschtmaidli z Gämf un z Lugano gschafft un isch fir zwai Joor uf Ängland gange. As Voorberaitig vu dr Beruef vu dr Chrankeschweschter het si in eme Sanatoorium uf Tavaas, in ere psichiaatrische Privaatklinik z Meringe un im Burghölzli z Züri (hite: Psichiaatrischi Uniwersiteetsklinik Züri) gschafft, wu si iren Abschluss as Chrankeschweschter gmachthet.

Vu 1937 bis 1939 het si bim Albert Schweitzer z Lambaréné gschafft, wu si d Emma Ott chännegleert het. No ire Ruggcheer in d Schwyz het si si bim Rodolfo Olgiati vu dr Schwyzerische Aarbetsgmainschaft fir chriegsgschäädigti Chinder (dt. Schweizerische Arbeitsgemeinschaft für kriegsgeschädigte Kinder, SAK, ab 1942 Chinderhilf vum Schwyzerische Roten Kreuzes, dt. Kinderhilfe des Schweizerischen Roten Kreuzes, SRK) z Bärn gmäldet. Är het ere 1941 d Laitig vu dr Chinderkolony z Seyre und ruf d Laiitig vu dr Chinderkolony im Château de la Hille z Montégut-Plantaurel (Département Ariège, bi Toulouse) z Siidfrankryych gee, wu im Septämber 1940 vu dr SAK ibernuu wooren isch un wu rund 100 – in dr Hauptsach jiidischi dytschi – Flichtlingschinder e Härbäärg gfunde hän.

Aafangs Mai 1941 het si si bim Delegierte vum SAK (ab 1942 SRK) fir Siidfrankryych, em Maurice Dubois, z Toulouse, gmäldet, wun ere mit eme Minimum vu Aawyysige, freii Hand gloo het in dr kunkreete Uusfierig vu dr gstellten Ufgaab.

Am 26. Augschte 1942 sin 45 iiber 16-jeerigi jiidischi Juugedligi vu La Hille vu dr franzeesische Bolizei ins Internierigslaager Le Vernet brocht woore, vu deert uu hätte si uf Dytschland solle deportiert wääre. Wu d Näf gheert het, wu iri Schitzling gsii sin, isch si uf Le Vernet gfaare un het si d Erlaubnis fir dr Zuedritt ins Laager verschafft, go bi iine syy z chenne. Si isch byyn ene bliibe, bis si entloo woore sin, un het si uf La Hille retuurbrocht. No dr Intervänzioon vum Maurice Dubois un dr Schwyzer Bootschaft bi dr Vichy-Regierig hän di Juugedlige am 2. Septämber ins Haim deerfe retuurchuu, si hän mitkriegt ghaa, wie 400 Mänsche vu Le Vernet deportiert woore sin. Im Spootjoor 1942 isch d Näf uf Bärn graist, go d Laitig vu dr Chinderhilf bitte, di gfäärdete Chinder in d Schwyz in Sicherhait z bringe. Dr Uusschuss vu dr SRK Chinderhilf het widerhoolt bim Bundesroot interveniert ghaa, di 168 jiidische Yywooner vu dr SRK-Haim oder zmindescht di 80 gfäärdete Juugedlige in d Schwyz z hoole. Wäg em Yymaarsch vu dr Wehrmacht in di franzeesisch Siidzoone im Novämber 1942 isch us däm Blaan aber nyt woore.

No dr vollständige dytsche Bsetzig vu Frankryych im Novämber 1942 isch e legaali Uusrais nimi meegli gsii. Wu di jiidisch Bevelkerig z Frankryych im Dezämber 1942 ufgfoorderet wooren isch, si bi dr Beheerde z mälde, het d Näf verschiidene Chinder un Juugedlige bi dr Flucht ghulfe: E baar hän d Flucht iber d Pyrenäe gschafft oder hän Unterschlupf gfunde bi franzeesische Buure oder e baar Maidli in eme Chlooschter, e baar hän si dr Résistance aagschlosse, 20 sin häälige bis in d Scjhwyz chuu, fimf hän si an dr Gränze verlofe un sin am 23. Dezämber 1942 vu dytsche Gränzwäächter ufgriffe woore. Di Juugedlige hän dr Wääg iber d Haute-Savoie gweelt ghaa, wun ene dr Germaine Hommel un dr Renée Farny vu dr Kolony Saint-Cergues-les-Voirons iber d Schwyzer Gränze ghulfe hän. Fir d Laitig vu dr SRK Chinderhilf hän d Näf, dr Hommel un dr Farny mit dr Fluchthilf dr Neitraliteetsgrundsatz vum Roote Chryz verletzt ghaa. Dr Uusschuss vu dr SRK Chinderhilf het derno bschlosse, d Näf, dr Hommel un dr Farny z versetze. D Näf isch im Mai 1943 in d Schwyz retuurchuu.

Im Centre Henri-Dunant z Gämf (hite Sitz vum IKRK) hän vu 1942 bis 1945 iiber 30.000 Chinder Härbäärg gfunde

Retuur in dr Schwyz het si in dr Chinderkolony vu dr Pro Juventute fir Gaschtchinder z Oberägeri ghulfe. Im Novämber 1943 isch si vum Rodolfo Olgiati zur Viizelaiteri vum Centre Henri-Dunant z Gämf ernännt woore. S Zäntrum isch im Oktoober 1942 im eemoolige Hotel Carlton-Parc (hite Sitz vum IKRK) yygweit woore, go je iiber 800 Chinder vu dr Chinderziig us em Uusland ufnee z chenne, bis Ändi 1945 sin deert iiber 30.000 Chinder unterbrocht gsii. Wu d Chinderziig zytwyys yygstellt woore sin, isch s Gebei ai Joor lang as Ufnaamzäntrum fir Flichtling bruucht woore. Ändi 1943 hän deert 80 Mietere mit chlaine Chinder un iiber 150 Chinder vu 6 bis 10 Joore, wu ellai gsii sin, e Härbäärg gfunde.

No ire Aarbet z Gämf het si bim Ufböu un dr Laitig vum Bildigshaim Neukirch z Neukirch an der Thur im Kanton Thurgau ghulfe. Derno isch d uf Dänemark zooge, wu si uf eme Hoof buurt het. Im Winter 1953/54 het si wiider z Lambaréné gschafft.

Anne 1987 isch si ins Glarnerland retuurchuu, wu si si bis zue irem Dood no Chranke un Alte gluegt het, wu si gchännt het.

Eerig

• 1989: Eerig z Yad Vashem as «Gräächti vu dr Velker»

Film

• Anne-Marie Im Hof-Piguet: Juste parmis les nations. Schweiz 2009, 50 Min.
• La filière. Schweiz 1987, 37 Min., Reschy Jacqueline Veuve. Film online

Literatur

• Vera Friedländer: Die Kinder von La Hille. Flucht und Rettung vor Deportation. Aufbau Verlag, Berlin 2004, ISBN 3-7466-8106-5.
• Anne-Marie Im Hof-Piguet: La filière en France occupée, 1942–1944. Editions de la Thièle, Yverdon-les-Bains 1985, ISBN 2-8283-0019-6.
  • dt.: Fluchtweg durch die Hintertür. Eine Rotkreuz-Helferin im besetzten Frankreich 1942–1944. Verlag im Waldgut, Frauenfeld 1985, ISBN 3-7294-0045-2.
• Susanne Peter-Kubli: Rösli Näf In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Serge Nessi: Die Kinderhilfe des Schweizerischen Roten Kreuzes 1942–1945 und die Rolle des Arztes Hugo Oltramare. Vorwort von Cornelio Sommaruga. Karolinger Verlag, Wien/Leipzig 2013, ISBN 978-3-85418-147-7 (Originalausgabe französisch: Éditions Slatkine, Genève 2011, ISBN 978-2-8321-0458-3).
• Antonia Schmidlin: Eine andere Schweiz. Helferinnen, Kriegskinder und humanitäre Politik 1933–1942. Chronos Verlag, Zürich 1999, ISBN 3-905313-04-9.
• Antonia Schmidlin: Eine der «mutigen, heldenhaften Frauen, zu denen unsere Heimat mit Stolz aufblickt», Rösli Näf. In: Helena Kanyar Becker (Hrsg.): Vergessene Frauen. Humanitäre Kinderhilfe und offizielle Flüchtlingspolitik 1917–1948. (= Basler Beiträge zur Geschichtswissenschaft. Bd. 182). Schwabe, Basel 2010, ISBN 978-3-7965-2695-4, S. 152–170.
• Sebastian Steiger: Die Kinder von Schloss La Hille. Brunnen-Verlag, Basel 1992, ISBN 3-7655-1540-X.
• Limore Yagil: Chrétiens et Juifs sous Vichy (1940-1944). Sauvetage et désobéissance civile. Vorwort von Yehuda Bauer. Éditions du Cerf, Paris 2005, ISBN 2-204-07585-X.

Weblink

• Ariège: Museum der Kinder des Château de la Hille
• Freiburger Rundbrief: Sebastian Steiger – Die Kinder von Schloss La Hille
• Geschichte im Roman: Die Kinder von La Hille
• Château de la Hille in Vorlage:GedenkorteEuropa

Fueßnote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Rösli_Näf“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.