Lauffèbrugg

47.5636111111118.0606944444444

Lauffèbrugg
Lauffèbrugg
Brucht as	Strõßèbrugg
Goot über	Hochrhy, Km 120,8
Ort	Laufèburg Baddè, Laufèburg AG
Konstrukzioon	Bogèbrugg
Gsamtlengi	90 m
Bräiti	8,7 m
Grössti Stützwiti	41,5 m
Fertig worde	1911
Lage
Laufenbrücke (Baden-Württemberg) Laufenbrücke

D Lauffèbrugg isch è Bogèbrugg, wo dè Hochrhy zwǜschè m südbaddischè un èm aargauischè Laufèburg übberschpannt. Graad unterhalb vo dè Lauffèbrugg isch früèner dè Chlyne Lauffè im Hochrhy gsi.

Lauffèbrugg vobindèt beidi Laufèburg

Geschichtè

Diè beidè Deil vo Laufèburg sin schu im Mittelaalter (1208) a einè vo dè ängschtè Stellè vom Hochrhy durch è feschti Brugg vobundè worrè. 1810 hèt dè Zimmermaameischter Blasius Balteschwiler è Holzbrugg uff Steipfyler mit vyr Joch baut. Uff dè rächtè Sitè isch è längeres Fäld mit èm übberdachtè Hängewärch aagordnèt gsi, wo mit drei chürzèrè Fälder mit offnè Sprängwärch fortgsetzt worrè isch.

Bis vomuètlich 1799 hèt s obberhalb vom Chlynè Lauffè am Hochrhy witterhy è Brugg gää, im Volauf vom Zweitè Koalitionschrièg isch sèlli innterstädtischi Brugg, wo Groß- un Chly-Laufèburg vobundè hèt, kabutt gmacht worrè.

Annè 1802 isch durch d Drènnung vo ehemòlig Groß-Laufèburg am Südufer, wo dè Schwiz zuègschlagé worrè isch, un ehemòlig Chly-Laufèburg am Nordufer vom Hochrhy, wo ab 1806 im Großherzogdum Baddè zuègschlagè worrè, isch è Karrièrè vo dè 1810 widder uffbautè Lauffèbrugg als Gränzbrugg vorzeichnèt gsi. Sit dèm stòt bim südlichè Widerlager è schwizer bzw. aargauischs Zollhüsli, bim nördlichè Widerlager è baddisches bzw. ab 1871 è dütsches Zollhüsli. Dè Gränz isch z Laufèburg i dè Stròmmitti feschtglait worrè, wa für dè Hochrhy-Abschnitt Hoèdängè-Gränzach-Wyylè bis hüt (Stand:2018) gildèt.

• 
  Merian 1663
• 
  Zeichnig vo 1836
• 
  Foto vo Henri-Charles Plaut 1859

Wôrènd èm Bau vom Wasserchraftwärch Laufèburg i dè Johr 1909 bis 1914 isch d Gränzbrugg vo 1810 annè 1911 durch èn Neubau ersetzt worrè. Sèll isch nötig gsi, well dè Hochrhy obberhalb vom Stauweer bis zuè 10 Meter uffgschtaut worrè isch. Blaanung un Bauuusfüürung hèt d Baufirma Robert Maillart gmacht. Obwoll dè Lauffè dört wèggschprèngt worrè isch, isch dè historische Nammè Lauffè-(brugg) wiè bi beidè Städthälftè sèlber bybhaaltè worrè. Im Johr 1982 hèt mò è umfangrychi Inschtandsetzung vo dè Strõßèbrugg für 1,56 Millionè Schwizer Frankè durrègfüürt. Übber m Stròmpfyler isch ußerdèmm in èrè Pfylerkanzlè è Statuè vom Schutzbatron Nepomuk uffgschtellt worrè, wo sit èm Neubau 1911 nǜmmi uff dè Brugg gschtandè isch. D Brugg isch für Faarzüüg mit maximaal 12 t Gsamtgwicht zuèglõ gsi, also nit für dè Schwèrvokeer bruucht worrè. Sit dè Vokeersfreigaab vo dè neuè Rhybrugg im Dezembèr 2004 isch diè aalt Brugg für dè motorisyrte Individualvokeer gschpèrrt, wörd also nò vo Fuèßgänger un Velofaarer bruucht.

Nepomukschtatuè

Konschtruktion

D Lauffèbrugg übberschpannt mit zwei flachè, öppè 8,7 m breitè Jöcher vo jewyls 41,5 m lichter Witti dè Hochrhy. D Pfylhöchi vo dè barabolisch gformtè Bögè bedrait 4,45 m, bi nèrè Kämpferdicki vo 1,1 m un èrè Scheiteldicki vo 0,8 m. Dè Stròmpfyler wyst è Breiti vo 6,0 m uff. S Gewölbe, d Pfyler un d Ufer- un Stirnmuèré bschtön uss Bedongsteimuèrwärch. Im Johr 1982 isch d Uffüllung uss Bruchschtei zwǜschè dè Stirnmuèrè un èm Bogè durch è Staalbedongblattè ersetzt worrè. D Blattè lyt nur im Scheitel dirèkt uff dè Bedongschteigwölbe, a dè Widerlager un èm Pfyler isch si mit Lager dè Längi nõch voschièbbar glagèrèt.

Literadur

• Ernst Woywod, Branislav Lazic: Sanierung der Maillart-Bogenbrücke über den Rhein in Laufenburg. I dè: Schweizer Ingenieur und Architekt, Vol. 101 (1983), S. 763–768.

Weblinggs

 Commons: Laufenbrücke – Sammlig vo Multimediadateie

• Historischi Bilder vo dè aaltè Laufèburger Rhybrugg

Einzelnõchwys

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Laufenbrücke“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.

Di nögscht Brugg flussufwärts: Hochrhybrugg

Bruggene öber de Rhy

Di nögscht Brugg flussabwärts: Säckinger Holzbrugg