Ferrovia Monte Generoso

Ferrovia Monte Generoso
Generoso Vetta mit Bhe 4/8-Doppeldrybwagè Generoso Vetta mit Bhe 4/8-Doppeldrybwagè
Strecke der Ferrovia Monte Generoso
Fahrblanfäld:	636
Streckelengi:	8,991 km
Spurwyti:	800 mm (Schmalspur)
Stromsystem:	850 V =
Maximali Neigig:	220 ‰
Zahnstangesystem:	Abt
Baanschtrèggi Capolago–Generoso
Legende 0,0 Capolago Lago 273 m ü. M. 0,290 Capolago-Riva San Vitale 274 m ü. M. Aaschluss nõch Bellinzona un Chiasso S. Nicolao 167 m 3,050 S. Nicolao 707 m ü. M. Dunnel Scereda 72 m 6,400 Bellavischta 1'222 m ü. M. Bellavischta 98 m Poncone 49 m Vellao 32 m 8,991 Generoso Vetta 1'605 m ü. M.

historischs Logo Monte-Generoso-Baan

Diè Ferrovia Monte Generoso SA, abchürzt MG, als.: Monte-Generoso-Baan, isch è schwyzer Ysèbaagsellschaft in dè Form von èrè Aktiègsellschaft mit Sitz z Capolago. Si bedrybt diè einzigi schwyzerischi Schmalschpur-Zaaradbaan südlich vo dè Alpè, wo vo Capolago uèzuès uff dè Monte Generoso füürè duèt un jewyls vom Früèling bis i dè Spòtherbscht vokeerè duèt.

Streggèbeschryb

E Portrait vo dè Ferrovia Monte Generoso

D Dalschtation vo dè Monte-Generoso-Baan lyt uff 273 m ü. M. vor èm SBB-Baanhof Capolago-Riva S. Vitale. D Endschtation Lago isch 300 Meter nördlicher un dirèkt am Ufer vum Luganersee bi dè Schiffschtation stationyrt, wörd allerdings nur ei Mòl am Daag bediènt.

Oschtflankè-Abschnitt obberhalb vo dè Baumgränz

Ab dè Dalschtation übberquert d Zaaradbaan mit èrè Brugg d Gotthardbaan-Streggi un gòt steil a dè Weschtflankè vum südlichè Gròt d Haaldè uè. Nõch èm Keerdunnel wechslèt d Trassè uff d Oschtflankè vum Südgròt, è bitzeli obberhalb chunnt uff 707 m ü. M. d Halteschtell un Uuswychi San Nicolao. A dè Oschtflankè, wo absits vum Luganer See lyt, stygt d Trassè am dè nò bewaaldetè Haaldè witter uè un erreicht churz vor dè Baumgränz d Uuswychi Bellavischta (1'222 m ü. M.). Vo 1891 bis 1913 hèt s Trämli Bellavischta (TB) – è Rösslibäänli mit Spurwitti 600 mm – sèbbi Station mit èm Hotel Paschta vobundè. Dè Nammè vo dè Station isch Brogramm, well s vo dört è schöni Luègi uff dè Luganer See abbè git. Nõch è baar churzè Dunnel hèt d Strèggi d Baumgränz übberwundè un gòt a dè Oschtflankè vum Kamm witter bis zuè dè Bärgschtation Generoso-Vetta (1'605 m ü. M.). D Bärgschtation hèt zwei Baanhofsgleis ooni Perron un è Abschtellgleis. Obberhalb vo dè Bärgschtation stòt s Kulmhuus Fiore di pietra (Steibluèmè). Vo dört gòt s per pedes knapp 100 m witter uè uff dè Gipfel vum Monte Generoso. Diè maximali Stygig uff sèllèrè Strèggi bedrait 22 %, wa-nèm Stygigsmass vu 1:4,55 entschprèchè duèt. D Strèggi isch vollschtändig elegtrifiyrt un mit èrè Obberleitig vosää.

Gschichtè

Brojèktyrig

Nõch èm Bau vo dè beidè èrschtè Schwyzer Bärgbaanè, dè Normalschpur-Zaaradbaanè uff d Rigi, dè Vitznau-Rigi-Baan im Johr 1871 un dè Arth-Rigi-Baan im Johr 1875, hüt zämmè gnõ unter Rigi-Baanè, isch es ruhig um dè Bau vu wittèrè Bärgbaanè blibbè. Sèll hèt nit nur mit dè allgmeinè Wǜrtschaftsflautè nõch dè Gründerkrisè z duè, sondern au mit dè Raamèbedingigè vum Baanbau, wo durch d Bhördè gsetzt worrè sin. Dè Bau vo koschtègünschtigèrè Ysèbaalinniè in Schmalschpur isch èrscht mit èm Bau vo dè meterschpurigè Schmalschpurbaan Lausanne-Echallens (LE), dè hütigè Schmalschpurbaan Lausanne-Echallens-Bèrcher-Baan (LEB), im Johr 1873 möglich worrè.

Èrschtmòls isch bim Bau vo dè Zaaradbaan uff dè Monte Generoso s Yschparpotential vom schmalschpurigè Baanbau uusgnutzt worrè. Witteri zuèsätzlichi Koschtèreduktionè hèn sich durch d Zaaschtangè ergää, wo nõch èm Sischteem Abt mit zwei Lamellè uff 800 mm Spurwitti volait worrè isch. D Abt-Zaaschtangè hèt mò schu dörtzmòl vill koschtègünschtiger hèrschtellè chönnè wiè d Riggèbach-Zaaschtangè, wo uff d Rigi-Zaaradbaanè vobaut worrè sin.

Suscht isch d Monte-Generoso-Baan wittgehènd nõch èm Vorbild vo dè Vitznau-Rigi-Baan (VRB) baut worrè. Tǜpisch dõdefür sin diè reinè Zaarad-Dampflokomotyvè mit èm Chessel i dè Mitti, wo abber bi dè MG-Loks ligend montyrt worrè isch, sowiè s Füürerhuus uff dè Dalsitè un s chlyne Gepäckabdeil uff dè Bärgsitè. Für s Beförderè vo Personè hèt mò diè änglischi Wagèkonzèption un s Kuppligssischteem vo dè Rigi-Baan übbernõ. D Faargäscht sin i d Abdeilwägè durch diè zaalrychè Sitèdürè ygschtigè. D Konzèption als Abdeilwagè hèt è günschtigs Sitzplatzgwicht möglich gmacht. D Wägè sin durch èn Zentralpuffer uff dè Bärg gschobbè worrè. D Vobindig isch durch èn Hòòkè gsichèrèt worrè, wo d Personèwägè im Fall vom Notbrèmsè vo dè Lokomotyv drènnt het. Uff dè Bärgsitè vum Personèwagè isch uff dè Blattform èn Brèmser gschtandè, wo dè Hòòkè kaiè lõ chönnè hèt un d Wägè selbschtändig zum Stillschtand hèt chönnè bringè.

D Konzèption vo dè Baanschtrèggi mit dè Abt-Zaaschtangè mit zwei Lamällè uff Staalschwällè mit 800 mm Spurwitti, Abdeilpersonèwägè un Dampfloks mit ligèndèm Chessel abber ooni Gepäckabdeil, hèt andrè Zaarad-Bärgbaanè als Vorbild diènt. Byschpill dõdefür sin d Briènz-Rothorn-Baan, d Zaaradbärgbaan Glion–Rochers-de-Naye (GN), wo beidi im Johr 1892 baut worrè sin, sowiè d Snowdon Mountain Railway z Snowdon in Wales, wo anno 1896 baut worrè isch.

Für d Schwyzerischi Lokomotyv- un Maschinnèfabrik (SLM) z Winti hèt sich uff dè Grundlaag vo dè MG rasch d Möglichkeit ergää, näbb dè Etablyrig i dè Marktnischè vo dè Dampfdrämli-Lokomotyvè sich i dè Marktnischè vo dè Bärgbaan-Zaarad-Dampfloks wältwit mit zwei voschiddènè Standbei erfolgrych feschtzsetzè.

Eröffnig un Bedryb

Aktiè übber 500 Stutz vo dè Monte-Generosa-Baan-Gsellschaft vum 1. Januar 1890

Am 5. Juni 1890 hèt d Monte-Generoso-Baan dè Bedryb uffgnõ, d Bassagyrfrequènzè sin abber hinter dè Erwartigè zrugg blibbè. Schu 1904 hèn wǜrtschaftlichi Schwirigkeitè zuè dè Liquidation vo dè Gsellschaft gfüürt, dènõch isch au 1914 diè Aktiègsellschaft in Konkurs gangè, wo 1909 vo neuè Eigètümer gründèt worrè isch. Diè neu bildèti Gsellschaft, wo zwei Johr spôter bildèt worrè isch, isch 1921 finanzièll sanyrt worrè un hèt einèwäg im Septembèr 1939 dè Vokeer yschtellè müèsè. Druffhy hèt sich dè Migros-Gründer, dè Duttwyler Gottlièb, vehemènt für dè Erhaalt vo dè Zaaradbaan ygsetzt. D Migros hèt d Zaaradbaan übbernõ un am 12. März 1941 isch dè Bedryb widder uffgnõ.

1954 sin d Dampflokomotyvè durch zwei vyrachsigi Diseldrybwägè Dieselloks (Hm 2/3 1 un 2) ersetzt worrè, wo uff s Untergschtell vo ehemòligè Dampflokomotyvè uffbaut worrè sin. Anno 1957 sin zwei witteri vyrachsigi Diseldrybwägè (Bhm 2/4 3 un 4) gfolgèt, wa-nèn wǜrtschaftlichè Bedryb erlaubt hèt. Schlièsslich sin zwei zweiachsigi Diseldrybwägè (Bhm 1/2 5 un 6) 1968 dèzuè chò. Am 4. April 1982 hèt mò dè elegtrische Bedryb nõch èrè umfangrychè Sanyrung mit vyr Doppel-Drybwägè (Bhe 4/8 11 bis 14) widder uffnää chönnè.

Sit è baar Johr cha mò zuèdèmm widder mit Dampf uff dè Berg uè faarè. D Dampflok HG 2/3, wo langi Zit uff ènèm Sockel in Capolago als Denkmal uffgschtellt gsi isch, hèt mò zwǜschèzitlich bedrybsfähig uffgschaffèt, si wörd regèlmässig für Sonderfaartè sowiè einzèlni faarblaanmässigi Faartè ygsetzt.

Faarzüügpark

• Dampflokomotyv H 2/3 2 (1890) SLM

• Disellokomotyv Hm 2/3 1 (1953) SLM, Monte-Generoso-Baan, Saurer (Motor), Umbau uss H 2/3 5
• Disellokomotyv Hm 2/2 7 (1975) Bühler (Taverne), Paul Pleiger Maschinnèfabrik (Hattingè-Blankèschtei|Blankèschtei), Monte-Generoso-Baan
• Disellokomotyv Hm 2/2 8 (1973) Eigèbau BRB, 1995 vu dè BRB a d Montreux-Glion-Rochers-de-Naye-Baan (MGN) vokauft; 2015 witter vokauft a d Ferrovia Monte Generoso

• Zaarad-Doppeldrybwagè Bhe 4/8 11–14 (1982) SLM, Siemens, wittescht gehènd bauglych wiè diè Bhe 4/8 301–303, wo 1983 durch d Zaaradbaan Glion–Rochers-de-Naye (GN) bschafft worrè sin.

  11: Capolago; 12: Mendrisio; 13: Salorino; 14: St. Gallè (San Gallo) (Migros-Gnossèschaft St. Gallè, hüt Migros Oschtschwyz)

• B⁴ 1, ex Zaaradbaan Glion–Rochers-de-Naye (GN) AB⁴ 18, ex. BC⁴ 18

• witteri Personèwägè
• voschiddèni Güèter- un Diènschtwagè
• Schneeschlüdèrè (Strõssè- Schinnèfaarzüüg)

Ehemòligè Faarzüügpark

Dampflokomotyvè

Èrschti Lokomotyv vo dè Monte-Generoso-Baan

• H 2/3 1, 3–6 (1890) SLM, H 2/3 5+6 Umbau in Disellokomotyvè Hm 2/3 1+2
• H 2/3 7 (1892) SLM, ex Zaaradbaan Glion–Rochers-de-Naye (GN) 4, 1962 a d Brienz-Rothorn-Bahn (BRB) vokauft
• H 2/3 8 (1892) SLM, ex Zaaradbaan Glion–Rochers-de-Naye (GN) 6
• H 2/3 9 (1891) SLM, spôter in 1 umnummeryrt, ex Zaaradbaan Glion–Rochers-de-Naye (GN) 1

Disellokomotyvè

• Disellokomotyv Hm 2/3 2 (1954) SLM, Monte-Generoso-Baan, Saurer (Motor), Umbau us H 2/3 6

Diseldrybwägè

• Diseldrybwagè Bhm 2/4 3+4 (1957) SIG, Büssing (Motor)

• Bhm 1/2 5+6 (1968) Regazzoni (Lugano), Bühler (Taverne), Monte-Generoso-Baan, Caterpillar (Motor)

Literadur

• Andreas Zingg: Die Bahn auf den Monte Generoso. In: Eisenbahn Amateur, 6/2017, S. 244–252.

Weblinggs

 Commons: Ferrovia Monte Generoso – Sammlig vo Multimediadateie

• Websitè vo dè Ferrovia Monte Generoso SA
• Baangschichtè uff èm Monte Generoso (änglisch) uff montegeneroso.ch/en/monte-generoso/

Einzelnõchwys

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Ferrovia_Monte_Generoso“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.