Emanzipazioon

Emanzipazioon chunnt vom latiinische emancipatio, was „s Entloo us dr väterlige Gwalt“ oder au s „Freiloo vom ene Sklav“ bedütet.

E Demonstrazioon am Internazionaale Frauedaag z Dhaka in Bangladesh, am 8. Merz 2005

Im 17./18. Joorhundert het sich d Bedütig vom Begriff veränderet: wenn er vorhär bedütet het, ass öbber öbber anderem d Sälbstständigkäit git, isch denn en Akzioon vo dr gsellschaftlige und bsundrigs vo dr politische Sälbstbefreijig worde. Zur üssere isch no die inneri Emanzipazioon cho, as e Befreijig us dr äigene Unmündigkäit und vo de Fessle vo dr Dradizioon, de gsellschaftlige Norme und ere Wältaaschaujig, wo gee isch. S Ziil vo dr Emanzipazioon isch e gröösseri Freihäit oder Gliichhäit, dr Wääg mäistens Kritik an dr Diskriminierig oder hegemoniale z. B. paternalistische Strukture, so dass die seelischi oder ökonomischi Abhängigkäit, öbbe vo de Eltere, chliiner wurd. Hützudags isch in westlige Staate die grössti emanzipatorischi Beweegig die vo de Fraue und doorum wird dr Begriff hüfig as Sünonüüm für d Frauenemanzipazioon brucht.

Vilmol bezäichnet Emanzipazioon d Befreijig vo Grubbe, wo wäge iirer 'Rasse', Ethnizidäät, Gschlächt, soziale Klass usw. diskriminiert wärde und vo politische Entschäidigsbrozäss usgschlosse si (z. B. d Juudeemanzipazioon vo dr Ufkläärig aa oder d Katholikeemanzipazioon im Veräinigte Köönigriich im spoote 18. und früeje 19. Joorhundert). Z Amerika het sich für d Bedütig vom Begriff vo dr politische Emanzipazioon d Bezäichnig empowerment (wörtl. „Ermächdigung“) duuregsetzt.

D Emanzipazioon in dr Gschicht

Im antike Rom isch d Emanzipazioon en Akt gsi, won e Meebessere eme Underling e Rächt gee het.

Im Middelalter het s d emancipatio canonica gee. Noch dere het d Obrigkäit de Kätzer iir Rächt uf d Erziejig vo iire Chinder chönne wägnee und die in e Chlosterschuel chönne schicke.

In dr früeje Nöizit isch dr Begriff vo dr Emanzipazioon mee und mee reflexif brucht worde: Äinzelni häi sich vo de Struktuure, wo sä bevormundet häi, chönne befreije, häi sich aber wäge däm vilmol Verdächdigunge usgsetzt. Im Zitalter vo dr Ufkläärig isch denn en allgemäini gsellschaftligi Emanzipazioon zum Ziil worde, aagfange mit em rächtlige Beriich. Mä het afo gsee, ass die äigeni Emanzipioon und die vo andere zämmehänge. Dr Karl Marx het s eso gsäit: „Wir müssen uns selbst emancipieren, ehe wir andere emancipieren können.“, Für e Marx isch d Emanzipazioon in jedere Hiisicht e Froog vo dr soziale Klass gsi und nit öbbe vo dr Natur − wie mä bi dr Gliichberächtigung vo dr Frau chönnt mäine.

D Emanzipazioon vo de Sklave, wo äine vo de Gründ für e amerikanisch Bürgerchrieg gsi isch, isch schliesslig vo alle Staate uf dr Wält duuregsetzt worde, d Sklaverei existiert aber vilerorts illegaal immer no.

Litratuur

• Lilian Fried, Susanna Roux (Hrsg.): Pädagogik der frühen Kindheit. Beltz, Weinheim 2006, ISBN 3-407-56283-7.
• Cornelia Koppetsch: Die Illusion der Emanzipation. Zur Wirksamkeit latenter Geschlechtsnormen im Milieuvergleich. Universitätsverlag Konstanz 1999, ISBN 3-87940-658-8.
• Ernesto Laclau: Emanzipation und Differenz. Turia und Kant, Wien 2002, ISBN 3-85132-244-4.
• Rolf Oerter, Leo Montada (Hrsg.): Entwicklungspsychologie. Beltz, Weinheim 2003, ISBN 3-621-27479-0, din
  • Rolf Oerter: Kindheit. S. 209–257.
  • Rolf Oerter, Eva Dreher: Jugendalter. S. 258–318.
  • Günter Krampen, Barbara Reichle: Frühes Erwachsenenalter. S. 319–349.
• Friedrich Koch: Sexualität, Erziehung und Gesellschaft. Von der geschlechtlichen Unterweisung zur emanzipatorischen Sexualpädagogik. Lang, Frankfurt am Main 2000, ISBN 3-631-36525-X.
• Friedrich Koch: Sexualität und Erziehung. Zwischen Tabu, repressiver Entsublimierung und Emanzipation. In: 1968 und die neue Restauration. (= Jahrbuch für Pädagogik 2008). Lang, Frankfurt am Main 2009, ISBN 978-3-631-59064-5, S. 117 ff.
• Barbara Sichtermann: Kurze Geschichte der Frauenemanzipation. Verlagshaus Jacoby & Stuart, Berlin 2009, ISBN 978-3-941087-38-5.
• Christian Tarnai: Erziehungsziele. In: Detlef H. Rost: Handwörterbuch Pädagogische Psychologie. Beltz, Weinheim 2001, ISBN 3-621-27491-X.
• Michael Zeuske: Schwarze Karibik. Sklaven, Sklavenkultur und Emanzipation. Rotpunktverlag, Züri 2004, ISBN 3-85869-272-7.