DR-Baureiè 42

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy


DR-Baureiè 42
Lok Baureiè 42 im Bayerischè Ysèbaanmuseum Nördlingè fotografyrt
Lok Baureiè 42 im Bayerischè Ysèbaanmuseum Nördlingè fotografyrt
Nummerierig: Dütschland un Öschterrych:
42 001…2810
42 5000
In anderè Länder:
siehe Text
Azahl: 1061
Hersteller: Verschideni,
Einzelheitè im Text
Baujohr: 1943–1949
Usmusterig: DB bis 1962
DR bis 1969
ÖBB bis 1968
witeri Aagabè im Text
Bauart: 1'E h2
Gattig: G 56.17 / G 56.18*
Spurwiiti: 1.435 mm
Längi über Puffer: 23.000 mm
Dienstmasse: 96,6 t / 99,6 t*
Riibigsmasse: 85,5 t / 88,8 t*
Radsatzfahrmasse: max. 17,6 t / 18,3 t*
Höchstgschwindigkeit: 80 km/h
Indizierti Leistig: 1.325 kW
Triibraddurchmässer: 1.400 mm
Laufraddurchmässer vorne: 850 mm
Zylinderzahl: 2
Zylinderdurchmässer: 630 mm
Cholbehub: 660 mm
Chesselüberdruck: 16 bar
Rostflechi: 4,70 m²
Strahligsheizflechi: 19,3 m² / 20,9 m²*
Überhitzerflechi: 75,68 m² / 71,2 m²*
Verdampfigsheizflechi: 199,54 m²
Tender: 2'2' T 30 bzw. 2'2' T 32
Wasservorrot: 30,0 m³ bzw. 32 m³
Brennstoffvorrot: 10 t Kollè
Lokbrämse: Einkammer-Druckluftbrèms vo dè Bauart Knorr
Zugheizig: Dampf
* 42er Lokomotyvè (0)001 un (0)002 mit Brotan-Kessèl


D Dampflokomotyvè vo dè Baureiè 42 sin als Chriègslokomotyvè KDL 3 für diè Dütsch Rychsbaan aagschafft worrè. Iri Bschaffig hèt nämlich nimmi èm Vokeersminischterium unterschtandè, sondern èm Minischterium für Bewaffnig un Munition. Si sin für schweri Güèterzüüg vorgsää gsi, diè mit dè DR-Baureiè, dè lychterè KDL 1, nit würtschaftlich beförderet wörrè hèn könnè. D Aazaal vo dè bautè Maschinnè hèn bi witem nit selli vo dè Planungè erreicht un sin wit gringer blibbè als diè vo dè Baureiè 52. Au hèt dè Serièbau un d Konschtruktion unter dè Umschtänd vom Zweitè Weltchrièg glittè. Trotzdèmm isch si i dè Zit nõch èm Chrièg i villè Länder z Mittel- un Oschteuropa è wichtigi Stützè bi dè Beförderig von Güèterzüüg gsi.

DB, DR un ÖBB, sowiè dènnè iri Vorgängerorganisationè i dè Nõchchriègszit hèn diè Lokomotyvè als Baureiè 42 witergfüürt. Diè anderè europäischè Baangsellschaftè hèn d Loks neu bezeichnèt.

Z Luxemburg sin d Nummerè CFL 5501 bis 5521 vogää worrè. Ungarischi Lokomotyvè sin zu dè MÀV 501.001 bis 005 worrè. Z Polè sin im Chrièg dört voblibbeni Lokomotyvè d Bezeichnig PKP Ty3-1 bis Ty3-3 zuègordnet worrè. I dè Nõchchriègszit hèt diè Polnischi Staatsbaan eini vor Chriègsènd aagfangeni Bauseriè vo dè KDL 3 als PKP-Reiè Ty43 ygreit un hèt selli Bezeichnig spôter au uff dTy3 aagwendet. Diè zu dè Sowjetunion übbergangeni Lokomotyvè hettet zu SŽD-Reiè TL wörrè söllè, wa allerdings nu seltè umgsetzt worrè isch. Z Bulgariè sin uss Nõchchriègsliferigè vo dè Baureiè 42 d BDŽ-Reiè 16 bildet worrè, un Rumäniè hèt diè beidè CFR 150.1201 un CFR 150.1202 in Betrièb gnõ.

Abgränzig zu dè DB-Baureiè 42.90 bzw. 042[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D DB hèt vosuèchswys zwei Loks vo dè Baureiè 52 mit Franco-Crosti Vorwärmerkessèl uusrüschtè lõ. Dõdurrè isch derrè yr Gwicht so stark aagwachsè, dass selli beidè Loks i d Baureiè 42.90 ygreit worrè isch.

Bi dè DB sin zu dè Zit vo dè Umschtellig uff s neue EDV-Baureièschema 1968 schu alli Lokomotyvè vo dè Baureiè 42 bzw. 42.90 uusgmuschteret worrè sin, sodass d Baureièbezeichnig 042 zur freiè Vofüègig gschtandè isch. Dõher hèn d Lokomotyvè vo dè Baureiè 41 mit Ölhauptfüèrig zu dè Unterscheidig vo dè Kollèloks 041 d Baureièbezeichnig 042 chriègt, disèll Bezeichnig hèt mit dè urschprünglichè Baureiè 42 nüt z duè.

Entwicklig[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Nõch èm Aaschluss vo Öschterrych a s Dütsche Rych im Johr 1938 sin für diè öschterrychischè Baanschtreggè schwèri Güèterzuglokomotyvè bruucht worrè. Allerdings isch d Baureiè 44 wegè irè 20 t Achslascht für selli Streggè nit geignet gsi. Deshalb hèt è neui Einheitslokomotyvè mit dè Achsfolg 1'E, 18 t Achsfaarmassè un dè glychè Leischtig wiè d Baureiè 44 beschafft wörrè müèsè. S Faarwärch hèt vo dè Baureiè 50, dè Kessèl vo dè Baureiè 44 übbernõ wörrè söllè. Demit Gwicht gschpart wörrè hèt könnè, hèt dè Entwurf um 300 mm kürzeri Röörli im Langkessel wiè bi dè Baureiè 44 un nu zwei Zilinder bim Drybwärch vorgsää. Sellè Entwurf isch dè letschte in Friddenzitè gsi, un isch bis 1940 fèrtig gsi. Realisyrt isch er abber nimmi worrè. Als im Zweitè Wältchrièg d Broduktion vo dè Lokomotyvè schrittwys uff Chriègslokomotyvè übbergangè isch, hèt sich dè zuèschtändige Hauptuusschuß Schinnèfaarzüüg (HAS) aafangs nu uff Lokomotyvè vo dè Baureiè 52 beschränkt. Im Johr 1942 hèt sich zeig, dass sell nimmi uusgreicht hèt. Spezièll im Oschtè hèt d Rychsbaan massivi Brobleem gha, s aafallende Transportuffchõ für dè militärischè Nõchschub z bewältigè. Zuèsätzlich hèt d Generaldirektion vo dè Oschtbaan (Gedob) für dè Güètervokeer im bsetztè Polè è leischtungsstärkeri Lokomotyv wiè d Baureiè 52 gforderèt, abber diè hochi Achsfaarmassè vo dè Baureiè 44 isch auch für diè polnischè Streggè è Brobleem gsi. Uff Basis vo dè PKP-Baureiè Ty37 isch au èn Entwurf entschtandè. Letschtendlich hèt dè HAS selli beidè Èntwürf als Grundlaag für d Uusschrybig vo dè Baureiè 42 gnõ. D Hèrschteller hèn 20 Entwürf bim HAS ygreicht, vo dènnè elf in diè èngeri Waal cho sin. Vorgsää sin d Beförderig vo 1.600 t Aahängelascht bi ènèrè Gschwindigkeit vo 60 km/h i dè Ebeni. 20 km/h hettet mit dè glychè Aahängelascht no bi nèrè Stygig vo 7 ‰ erreicht wörrè söllè. Im Summer 1943 isch d Entscheidig für dè Bau vo dè KDL 3 gfällt worrè.[1]

Im September 1942 hèt d HAS dè Bau vo 8.000 Lokomotyvè vorgsää. Bis Aafang vo dè Broduktion im Summer 1943 hèt sich d Blaanig uff 3.300 Lokomotyvè reduzyrt. Sie hettet wiè folgt vo dè Hèrschteller vo dè Gmeinschaft vo dè Großdütschè Lokomotyvfabrikè (GGL) gliferèt wörrè söllè:

Aafangs hèt des nu könnè vowûrklicht wörrè, well byschpillswys Krauss-Maffei un Borsig sit èm Hèrbscht 1943 Lokomotyvè nur no reparyrè, abber keini neuè mee bauè hèn dürfè. Diè beidè Firmè hèn stattdessè Waffè liferè müèsè. Im Übbrigè isch im Lauf vom Chrièg d Broduktion vo dè Baureiè 42 immer widder volagerèt worrè. Dõher isch 1944 vorgsää gsi, d Lokomotyvè au in beidè dè GGL aagliderètè polnischè Wärche Fablok (Im Chrièg: Obberschlesischs Lokomotyvwärch Krenau) un Cegielski (Im Chrièg: DWM/Posè) bauè z lòò.[2]

Im Auguscht 1943 hèt diè Dütsch Rychsbaan zwei Prototûpè, d 42 0001 un 42 0002 abgnõ. Si sin vo Henschel baut worrè. Um Staal z sparè, sin beidi Lokomotyvè mit èm Brotankessel uusgrüschtet worrè, dè vo dè Wyner Lokomotyvwärche z Florisdorf baut un a Henschel z Kassel gliferèt worrè isch. Uff selli Wys hettet aafangs alli vo Henschel z bauendè Lokomotyvè uusgrüschtet wörrè söllè. Diè schlechtè Erfaarungè mit dè ebbèfalls mit Brotankessel uusgschtattetè 50 3011 un 50 3012, dèmm sini fèèlendi Erprobig unter dè voschärftè Betrybsbedingigè im Chrièg, sowiè d Tatsach, dass wegèm Chrièg keini geeignetè Röörli für dè Brotankessel mee z chriègè gsi sin, hèt d HAS voaalasst, bi dè Serièuusfüürung widder dè Steebolzèkessel z vowendè, also dè hèrkömmliche Steekessel mit Steebolzè zwischè Füèrbüchs un Ußèwand. Dõher sin diè witerè Lokomotyvè mit Brotankessel gschtrichè worrè, so dass Henschel nu diè beidè Prototûpè vo dè Baureiè 42 hèrgschtellt hèt.[2]

Bemänglèt isch nõch dè Erprobig im Spòtjohr 1943 allerdings, dass d Baureiè 42 nit diè gforderti Leischtungsschteigerung vo 20 % gegèübber dè Baureiè 52 erbringè hèt chönnè. Immerhy isch bi Vosûèch mit dè 42 0002 è möglichi Aahängelascht vo 1.650 t bi 60 km/h ermittlet worrè, wa diè brojektyrtè Wärt übbertroffè hèt. Trotzdem sin znägscht keini Änderungè blaant gsi, abber nimmi realisyrt worrè. Dõher isch es èrscht im Januar 1944 zu dè Liferig vo dè èrschtè Serièlokomotyvè cho, dè 42 501 mit Steebolzèkessel, welli vo dè BMAG baut worrè isch. D Rychsbaan hèt ab dè èrschtè Serièlokomotyvè diè dreischtelligi Ordnungsnummerè vowendet, wenn au diè füürendi „0“ entbeerlich gsi isch. Hèrgschtellt sin bis zum Ènd vom Chrièg 844, bis 1949 vo allnè beteiligtè Lokomotyvfabrikè z Dütschland, Öschterrych un Polè zämmè 1.061 Lokomotyvè.[2][3]

Technig[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Stärki vo dè Baureiè 42 isch iren vodampfigsfreudigè Kessel gsi, dè allerdings au rächt schadafällig gsi isch. D Lokomotyvè isch uruhig gloffè, wa sich ab 60 km/h durch starki Zuckbewegigè bemerkbar gmacht hèt. D Baureiè 42 isch in irer Entwicklig seer durch d Vohältnis im Chrièg beyflusst worrè. Allerdings isch im Gegèsatz zu dè Baureiè 52 è witeri Vowendig nõch èm „Èndsyg“ vorgsää gsi. Villi Neuerungè sin au i dè spôter bautè Chriègslokomotyvè vo dè Baureiè 52 übbernõ worrè, wie zum Byschpill dè Drugguusglych bi dè Zilinder un d Widderyfüürig vo dè Achslagerschtellkeil bi einzelnè Hèrschteller.[4]

Kessel[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dè Kessel isch vo sinèrè Uuslegig hèr a sellèn vo dè Baureiè 44 aaglèèt gsi, hèt abber kürzeri Roor gha. I dè Dampfentwicklig hèt dè zèrscht baute Brotankessel wegè dè größerè Heizflächi gringfüègig dè Steebolzèkessel übbertroffè. Dè Brotankessel hèt au è höchers Gwicht gha, wa au d Zugchraft lycht vobesserèt hèt. So hèn diè Lokomotyvè mit Brotankessel bi dè Trybachsè è Achsfaarmassè vo 18 t gha, diè mit èm Steebolzèkessel è Achsfaarmassè vo 17,6 t, womit diè bim Faarwärch mögliche 18 t Achsfaarmassè nit erreicht worrè isch. Wegè nèrè ungünschtigè Aaordnig vo dè Steebolzè un dè chriègsbedingtè voeifachtè Bauwys, mit wellèrè byschpillswys uff dè Glenksteabolzè vozichtet worrè isch, sin d Serièlokomotyvè am Kessel empfindlich gegè Riss durch Wärmivozug gsi.[4]

Langkessel hèt uss zwei Schüss bschtandè. Druff isch èn Dampfdom un nu ein Sanddom unter ènèrè gmeinsamè Vokleidig aabrocht gsi. D Füèrbüchs isch uss Staal gsi. Si isch vo irè Uusmaaß hèr für d Füèrig mit minderwertigè Brennschtoff wiè rohi Bruukollè uusglait gsi. Wegè dè chriègsbedingt z chlynè Übberhitzer hèt dè Kessel allerdings èn höcherè Kollèvobruuch als diè KDL 1 gha. D Rauchkammèr isch im Voglych zu dè Baureiè 44 volängerèt gsi. Si isch nur mit Vorryber voschlossè gsi. Bi spôterè, no im Chrièg bautè Seriè, sin eifachi Behelfsrauchkammerdürrè uss Blèch aabrocht worrè.[4]

Gschpysè isch dè Kessel mit zwei Dampfschtraalbumpè worrè, welli im Füürerhuus obbè am Steekessel aagordnet gsi sin. Dennè iri Uusfüürig isch i dè Nõchchriègszit gmääß dè Vorschriftè vo dè jewyligè Baanvowaltig abgänderet worrè. Bi einigè Lokomotyvè isch è Straalbumpè durch è Kolbè- odder Turbospysbumpè ersetzt worrè. Èrscht nõch èm Chrièg hèn einigi Lokomotyvè au Vorwärmer erhaaltè. Vorhandè gsi sin zwei Sicherheitsventyl vo dè Bauart Ackermaa, bi mengè Loks au eifacheri vo dè Bauart Pop, wo nõch èm Chrièg zugunschtè dè Bauart Ackermaa uustauscht worrè sin.[4]

Für dè Froschtschutz sin alli Leitungè am Kessel unter d Kesselvokleidig volait worrè. I dè Nõchchriègszit sin di Leitigè widder übber dè Vokleidig aabrocht worrè.[4]

Raamè un Faarwärch[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dè Raamè isch als Barrèraamè uusgfüürt worrè, also mit flachè un breitè Raamèwangè. D Raamèdeil sin autogen uusgschnittè worrè, abaer us Rationalisyrigsgründ nit witer voschafft worrè. Ein i dè Entwurfsphasè vorgsäènè Blèchraamè, wellè zämmè mit èm Brotankessel hett Staal yschparè söllè, isch uffgrund vo dè massivè Kritik vom Betrièbs- un Wärchschtattdiènscht uffgää worrè, well sich bim Blèchraamè vo dè Baureiè 52 Brobleem mit dè Zuègänglichkeit für Wartigsarbetè am Faarwärch zeigt hèn.[5]

S Faarwärch hèt vornè è Krauss-Helmholtz-Lènkgschtell. Diè èrschti un diè füüfti Kuppelachs sin um 25 mm sitlich voschièbbar gsi. Diè dritt Kuppelachsè hèt èn um 15 mm gschwächtè Spurchrantz gha. È Spurchrantzschmyrig isch urschprünglich nit vorhandè gsi, hèt abber nõchdräglich für diè èrschti un füüfti Kuppelachsè abrocht wôrrè könnè, wa i dè Nõchchriègszit au gmacht worrè isch. D Gleitblattè für d Achslager im Raamè hèn bi dè Chriègsuusfüürig uss Bakelit bschtandè, weshalb si zimli schnèll voschlissè gsi sin. Deshalb sin si durch söttigi uss Gussysè ersetzt worrè. D Achslagerfüürigè sin mit Stellkeil vosää gsi, wa è Abwychè vo dè Vogröberig bi Chriègslokomotyvè dargschtellt hèt. Di Sandfallroor sin asè abrocht gsi, dass bi Vorwärtsfaart dè zweite bis füüfte Kuppelradsatz, bi Retourfaart dè èrschte bis virte Kuppelradsatz gsandet wörrè hèt chönnè. D Baureiè 42 hèt 80 km/h Högschtgschwindigkeit vorwärts un retour gha. Dè Durchmesser vo dè Drybräder hèn 1400 mm betrait. D Laufräder sin als Schybèräder uusbildet gsi un hèn èn Durchmesser vo 850 mm gha.[5]

Bremsè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Bremsè hèn uff d Kuppelachsè eisitig vo vornè gwûrkt. D Laufachsè isch ubrèmst gsi. Vorhandè isch è Doppelvobundluftbumpè gsi, welli rächts am Umlauf abrocht gsi isch. Dè Dampfdeil obberhalb vom Umlauf isch unter einèrè Froschtschutzvokleidig unterbrocht gsi, wo mò im Summer hochschtellè hèt chönnè. Zwei Hauptluftbhälter sin quer zu dè Fahrtrichtig übber dè zweitè un drittè Kuppelachsè abrocht gsi. Dè Hilfsluftbhälter un dè Brèmsuusglychsbhälter sin rächts unter m Umlauf vor èm Füürerschtand aabaut gsi. Hinnè am Raamè unter m Füürerschtand isch uff dè rächtè Sitè dè Hauptbrèmszilinder aabrocht gsi.[5]

Trybwärch[ändere | Quälltäxt bearbeite]

S Trybwärch hèt uss zwei Ußèzilinder bschtandè, wo uff diè dritt Kuppelachsè gwûrkt hèn. Übber m Zilinderblogg hèt sich èn Winterthur-Drugguusglycher sowiè d Ölschperrè befundè, welli in èm Schutzkaschtè unterbrocht worrè sin. Sellè hèt sich quer zu dè Faartrichtig übber beidi Zilinder erschtreggt. D Tryb- un Kuppelschtangè sin wiè bi dè Baureiè 52 uss Walzbrofyl hèrgschtellt, a dennè irè Èndè d gsenkgschmydetè Köpf stumpf uffgschweißt worrè sin.[5]

Suschtigi Yrichtungè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dè Füürerschtand isch wiè bi dè Baureiè 52 rundum gschlossè gsi un hèt keini vorderè Sitèfenschter gha. S Personal isch asè im Winter guèt vor Kälti gschützt gsi, hèt abber im Summer èn Hitzeschtau gha, wellè durch diè nit uusreichendi Belüftig un diè ungünschtigi Aaordnig vo dè Straalbumpè entschtandè isch. D Lokomotyvè hèn ab 1944 statt èm eifachè Dachlüfter è komplètt nõch vorne umlegbari Klappè uff èm Dach gha. Diè (mit Dampf aadribbeni) Lichtmaschinnè isch uff èm Steekessel links vor èm Füürerschtand aabrocht gsi. Iren Abdampf isch i s Chämmi gleitet worrè.[4]

D Baureiè 42 hèt i dè Urschprungsuusfüürig zwei großi Schneeschuuflè vorne gha. D Frontlaternè sin nit a dè Pufferboolè, sondern erhöht un nõch hinnè vosetzt am Schutzkaschtè übber m Zilinderblogg abrocht gsi. Sell un s Fäälè von èrè Frontschürzè unter dè Rauchkammerè hèt dè Baureiè 42 yr charakteristisches Uussää voliè. Diè erhöhti Laag vo dè Lampè hèt gmääß dè Tûpèbeschrybig vom Rychsbaan-Zentralamt (Zitat:) „..eine bessere Ausleuchtung der Strecke, auch unter den Bedingungen der Verdunklungsmaßnahmen …“ mit sich brocht.[5]

D Baureiè 42 isch bis uff wènnigi Uusnaamè mit Windleitblèch vo dè Bauart Witte uusgschtattet gsi. D Prototûpè 42 0001 un 0002 hèn graadi, im obberè Berych abgwinkleti Blèch gha, d Serièlokomotyvè Blèch, wo entsprèchend dè Kesselrundig glychmäßig krümmt gsi isch.[6]

Tender[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dè Tender isch meischtens èn Wannètender vo dè Bauart K 2'2' T 30, wellè urschprünglich d Bezeichnig K 2'2' T 32 drait hèt. Er isch abgsää vo dè Drèègschtell identisch mit dènnè vo dè Baureiè 52. Dõher isch dè Tender au zwûschè dè beidè Lokomotyv-Baureiè duuscht worrè. S Rychsbaan-Zentralamt hèt dè Tender wiè folgt beschribbè: „…Dè Drèègschtell-Lychtbautender entschpricht èm Kesselwagè, dem sin oberè Halbzilinder weggschnittè un durch `n Kollèkaschtè ersetzt worrè isch …“ Er fasst 10 t Kollè un 32 m³ Wasser. Nu einigi wennigi Lokomotyvè, wo z Öschterrych gfaarè sin, hèt mò mit nèm Steifraamètender kupplèt. I dè Entwurfsphasè i dè Johr 1942 un 1943, wo s Großdütsche Rych sich no am witeschtè übber Europa uusdeent hèt, sin au Langlauftender un Wasserwägè für è größeri Reichwitti vo dè Züüg in wasserarmè Gebièt blaant gsi, abber nimmi baut worrè; diè entsprèchendè Ysatzgebièt im Oschtè sin bis Endi 1944 vom Chriègsgegner zruggeroberèt worrè. Uss èm glychè Grund isch d Baureiè 42 nimmi als Kondensationslokomotyvè hèrgschtellt worrè, wa no 1943 vorgsää gsi isch.[5][7]

Betrièb[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Diè vom HAS aagfordertè Stüggzaalè sin i dè Sèlbschtvoantwortig vom Hèrschteller baut worrè, diè alles draa gsetzt hèn, sini Vorgaabè z erfüllè. Sell isch zu Laschtè vo dè Qualidät gangè, uff welli d Rychsbaan kein Yfluss mee nää hèt könnè. Sell hèt dè Beschtand vo dè nit ysetzbarè Maschinnè aaschtygè lõ. Trotzdèmm hèt s i dè Èndphasè vom Chrièg un au i dè Nõchchriègszit in vill Länder keine anderi Möglichkeit gää, als diè no rècht neuè Lokomotyvè vo dè Baureiè 42 z reparyrè un d Mängel i dè Chriègsbauwys z besitigè. Ußerdèmm sin no Deili für d Baureiè 42 in großer Mengi vorhandè gsi, sodass si vo mengè Hèrschteller bis 1949 witer broduzyrt worrè. Graad in Länder mit uusbrägtem Lokomotyvmangel nõch èm Chrièg isch i d Reparadur, Uffarbeitig un Vobesserig vo dè Baureiè 42 vill Uffwand gschteggt worrè, sodass trotzdèmm è zfriddèschtellendi Lokomotyvè entschtandè isch. So hèt mò byschpillswys z Polè d Reiè Ty43 no bis 1995 ygsetzt.[8][9]

Wôrend èm Chrièg[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Lokomotyvè sin wôrend èm Chrièg schwerpunktmäßig im Altrych un z Öschterrych gfaarè. I s vorgsäeni Ysatzgebièt Polè sin nur wènnigi Lokomotyvè glangt. Well d Ysatzgebièt fèrn dè umkämpftè Frontabschnitt glegè sin, isch durch Chriègsschadè lediglich ei Lok volorè gangè, d 42 980 bi Jerxheim.[10]

Diè durchschnittlichi däglichi Ysatzleischtig hèt oft nit èmòl 200 km pro Daag bedrait. Uffgrund dè Kesselfertigung unter Chriègsbedingungè un wegè dè aafälligè Kessel sin è baar Lokomotyvè nit mòl uff 100 km pro Daag cho. Mengi hèn nu iri Abnaamefaart bewältigt un sin denn nitbetrièbsfähig mit Kesselschäddè abgschtellt worrè. In è baar Fäll sin d Kessel duuscht worrè, sell abber nit immer wiè vorgsää dokumentyrt. So isch 1945 ei Lok mit nit lèsbarer Nummerè uffgfundè un nõch èm Chrièg als 42 5000 bezeichnèt worrè. Spôteri Übberbrüèfigè hèn ergää, dass es sich um d 42 1882 ghandlèt hèt, welli nimmi iren urschprünglichè Kessel bsèssè hèt. D Lokomotyviusbesserung isch wegèm Chrièg ebbèfalls schleppend voloffè.[10]

I dè letschtè Johr vom Wältchrièg sin einzelni Loks mit Mischvorwärmer hèrgschtellt worrè, wo z Dütschland è Neuheit bi Dampflokomotyvè gsi sin. Si hèn zwar keini Leischtigsschteigerig brocht, abber è Vominderung vom Kollèvobruuch um 10 %. Es sin eischtufigi Knorr-Mischvorwärmer un zweischtufigi Heinl-Vorwärmer uusbrobyrt worrè. S Zyl isch gsi, è geigneti Bauform für dè Mischvorwärmer z findè.[10]

Weschtzonè / Bundesrepublik[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Auf èm Gebièt vo dè Weschtzonè sin bi Chriègsendi 654 Lokomotyvè voblibbè, drunter au d Brototûpè mit Brotankessel. Dezuè sin no im Johr 1945 acht Lokomotyvè cho, welli d US-Truppè uss Thüringè i d Weschtzonè vobrocht hèn. Bis 1946 sin vo dè Maschinnèfabrik Esslingè no 16 Loks fèrtiggschtellt worrè un a d Rychsbaan-Wescht abgliferèt worrè. Die 42 1597, wo z Esslingè baut worrè isch, hèt d amerikanischi Bsatzigsmacht im September 1945 beschlagnaamt un zämmè mit dè Dampfmotorlokomotyv 19 1001 un dè Kondensationslokomotyv 52 2006 für Forschigs- un Uusschtelligszwèck nõch Amerika brocht. Si sin einigi Zit im Fort Eutis, Virginia, uusgschtellt gsi un letschtendlich 1951 voschrottet worrè. D französischi Staatsbaan hèt d 42 1886 un 42 1900 a d Rychsbaan (Wescht) abgää, well si kein Vowendigsmöglichkeit gsää hèn. Vorgsää sin bi dè Rychsbaan (Wescht) ab 1947 è Vobesserig vo dè Steebolzèaaordnig un dè Ersatz vo dè Straalbumpi durch è Turbospysbumpi. Einzelni Lokomotyvè hèn Mischvorwärmer erhaalè, um diè im Chrièg agfangènè Erprobigè witer füürè z könnè.[11]

Diè 1949 gründeti Dütsch Bundesbaan hèt 1950 iren offizièllè Beschtand mit 649 Lokomotyvè agää. Si sin abgsää vo dè Baandirektionè z Norddütschland überall gnutzt worrè. Allerdings sin diè meischtè Lokomotyvè nit betrièbsfähig gsi. Als Uusglych für diè wôrend èm Chrièg vo französischè Hèrschteller bautè Lokomotyvè vo dè Baureiè 44, wo nõch Dütschland übberfüürt worrè sin, hèt d DB villi nit bruuchti un nit betrièbsfähigi Loks vo dè Baureiè 42 nõch Frankrych abgää, welli dört voschrottet worrè sin. Für iri Güèterzüüg hèt d Bundesbaan gnuèg Loks vo dè Baureihè 50, 56 un 44 zur Vofügig gha. Au isch i dè 1950er Johr durch d Gelder vom Marshallplan dè Fokus uff d Entwicklig vo modernerè Lokomotyvè glait worrè. D Chriègslokomotyvè hèn uusdiènt gha. Bi Ysätz mit dè Baureiè 42 hèn d Zùglaschtè högschstens 1.500 t bedrait, wa mittelschwerè Güèterzüüg entschprochè hèt. Wegè dè Aafälligkeit vom Kessel un Faarwärch gegè Schäddè, èm hochè Kollèvobruuch sowiè èm Kesselzerknall vo dè 42 1893 am 12. Oktober 1951 bi Cochem hèt sich d Bundesbaan bis 1954 vo dè Baureiè 42 drènnè wellè. D Uusmuschterig hèt allerdings doch länger duèrèt: 1955 hèt d Bundesbaan no sechs Loks am Start gha, un èrscht am 27. März 1956 isch diè letscht Lok vom Nõchchriègsbeschtand z-gschtellt worrè. Es isch diè mit èm Brotankessel vosäèni 42 001 gsi. D Bundesbaan hèt beidi 1943 bautè Prototûpè übbernõ un mit dreischtelligè Ordnigsnummerè vosää. Stationyrt sin si gmeinsam mit dè Serièlokomotyvè vo dè Baureihè 42 gsi, un zwar iri gsamti Betrièbszit übber u Bambärg.[11]

21 Lokomotyvè sin sit èm Chriègsènd vo dè Saarländischi Ysebaan, ènèrè Gründig vo dè französischè Bsatzigsmacht, betribbè worrè. Drunter isch au d Lokomotyv gsi, welli nõchdräglich d Nummerè 42 5000 chriègt hèt. Ab 1957 hèt d Bundesbaan durch d Bydritt vom Saarland a d BRD erneut Lokomotyvè vo dè schu uusgmuschtertè Baureiè 42 chriègt un si nu im Raum Saarbrüggè für dè Aaschlussvokeer mit Èrzzüüg un für dè Voschièbediènscht vowendet. Diè letscht Dampflok vo dè Baureiè 42 vo dè Bundesbaan sin dõher im Saarland am 10. Oktober 1962 uusgmuschterèt worrè.[11]

SBZ / Dütschi Demokratischi Republik[ändere | Quälltäxt bearbeite]

I dè 1945 nõch Chriègsèndi uffgschtelltè Kolonnè Berlin-Rummelsburg, welli Ladigè vo demontyrtè Güèter vo Bèrlin nõch Brèscht beförderèt hèt un Milidärreisezüüge gfaarè hèt, hèn insgsamt elf Loks vo dè Baureiè 42 Diènscht duè. Füüf Lokomotyvè sin 1949 nõch Èndi vo dè Kolonnèysätz a d Rychsbaan zrugggää worrè, diè forrigè sin nõch Russland übberfüürt worrè.[12] D Rychsbaan-Oscht hèt im Hèrbscht 1945 nu 41 Lokomotyvè vo sellèrè Baureiè für dè Güèterzùgdiènscht gha. 1948 sin nõch Freigaab vo dè SMAD drei nit fèrtiggschtellti Loks vo dè demontyrtè Bèrliner Maschinnèbau AG is Uubesserigswärch Stendal zum Witerbau übberfüürt worrè. Si sin bis April 1949 als 42 001, 42 002 un 42 003 in Betrièb gangè. Asè sin selli Nummerè z Oscht- un Weschtdütschland dopplet vogää worrè.[12]

D Baureiè 42 hèt bi dè Rychsbaan schwèri un schwèrschti Züüg mit übber 1.700 t zogè. Dõdeby hèt sich nadürlich dè gegè Beschädigung empfindlichi Kessel mit mee Reparatur- un Wartigsuffwand bemerkbar gmacht. Sell isch ab Mitti vo dè 1950er-Johr allmählich mit vobesserèt worrè, nämlich durch gewindelos mit Spyl ygschweißtè Steebolzè. D Baureiè 42 isch bi dè DR mit èrè Rauchkammerè mit Zentralvoschluss un mit èm Löscheschutzblech vor dè Rauchkammerè uusgrüschtet worrè. D Schneeschuuflè sin entfèrnt worrè. D Füürerschtänd sin mit dè Füürerhuusdachklappè vo dè spòtè Baujohr uusgrüschtet worrè. Radreifè un andri chriègsbedingt behelfsmäßig uusgfüürti Uusrüschtungsdeile sin uff Vorchriègs- bzw. Friddensuusfüürig umbaut worrè. Èn Deil vo dè Maschinnè hèn Chämmiuffsätz erhaaltè.[12]

Im Gegèsatz zu anderè Güèterzuglokomotyvè isch d Baureiè 42 wegè irè schlèchtè Laufeigèschaftè fascht niè vor Reisezüüg vowendet worrè. Sporadischi Ysätz vor Eilgüèterzüügen hèt s gää, byschpillswys d Beförderig vo Seefisch un Südfrücht uss èm Oschtseeruum nõch Bèrlin. Ab 1966 isch d Baureiè 42 durch modernisyrti Lokomotyvè wiè byschpillswys d Baureiè 50.50 ersetzt worrè. Diè letschtè Ysätz sin bis 1969 vom Baanbetrièbswärch Pasewalk uus erfolgt. È Umzeichnig nõch èm EDV-gerächtè Nummerèblaan vo dè Rychsbaan im Johr 1970 isch nimmi vorgsää gsi.[12]

Diè Dütsch Rychsbaan hèt i dè Johr 1948/49 è Neubaulok blaant, welli mit 18t Achslascht un dè Achsfolg 1'E a d Chriègslok BR 42 aaglèènt gsi isch. S Brojèkt isch gschiterèt, well diè meischtè Rychsbaan-Direktionè ènèrè Lok mit 15 t Achslascht wiè dè Baureiè 50, welli au uff Nebbèstreggè ysetzbar gsi isch, dè Vorrang gää hèn.[12]

Zwei im Johr 1947 vo dè WLF bautè 42er sin 1949 übber s Minischterium für Ußè- un innerdütschè Handel vo dè DDR kauft un als Wärchlok a d VEB Chemiekombinat Buna übbergää worrè. Mitti vo dè 1960er-Johr sin si durch Diselloks ersetzt worrè.[13]

Öschterrych[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Diè Aazaal vo dè nõch èm Chrièg vorhandnè Lokomotyvè wörd mit bis zu 103 Exemblaar aagää. Gsicherèt isch nu, dass d SMAD 35 Maschinnè beaschprucht un s letschtendlich nu 67 Lokomotyvè bi dè 1947 widdererschtandenè ÖBB vorhandè gsi sin. Devò sin 16 Maschinnè uusmuschterungs- bzw. schrottryf. Si sin durch neu bauti Loks vo dè Wyner Lokfabrik Floridsdorf ersetzt worrè, diè bis 1949 nõ 72 Lokomotyvè vo dè Baureiè 42 broduzyrt. Diè übbrigè Lokomotyvè vo dè WLF hèt d ÖBB nit abgnõ, well d Elegtrifizyrig vom Baannetz Vorrang gha hèt un d Dampflokomotyvè asè als entbeerlich aagsää worrè sin.[14]

Nõch èm Chrièg sin d Froschtschutzvorrichtigè entfèrnt un d Tender zu Kabinètender umbaut worrè. Au sin einzelni Lokomotyvè vosuèchswys mit Mischvorwärmer uusgrüschtet worrè. Mengi Lokomotyvè sin zitwys mit Ölzuèsatzfüèrig vosää odder sogar uff Ölhauptfüèrig umbaut worrè, well Kollè für Dampfloks z Öschterrych knapp gsi sin.[14]

Ygsetzt sin d Chriègslokomotyvè hauptsächlich uff dè Semmeringbaan. Nit seltè hèn si mit Vorschpannlokomotyvè vo dè glychè Baureiè Güèterzüüg uff sellènè Streggè. Wenn notwendig, hèt au è witeri Zweiundvirziger am Zugènd nõchgschobbè. D ÖBB isch mit dè schwèrè Chriègslokomotyvè zimli zfridè sy. Trotzdèmm hèt d ÖBB si wegè dè fortschritendè Elegtrifizyrig zuènèmmend ußer Diènscht gsi. Si hèt 1955 a d MÁV (Ungarischi Staatsbahn) 25 nimmi bruuchti Maschinnè abgää. 1963 sin nu no diè nõch èm Chrièg bautè 16 Maschinnè vorhandè gsi. 1968 hèt mò diè letschte Lokomotyvè uss èm Beschtand vo dè ÖBB gschtrichè. Doch schu 1966 isch d 42 2708 als Museumslokomotyvè vorgsää gsi.[14]

Ungarn[ändere | Quälltäxt bearbeite]

1945 sin 38 dütschi Lokomotyvè vo dè Baureiè 42 i d Sowjetunion abgfaarè, so dass es i dè èrschtè Nõchchriègsjohr z Ungarn keini gää hèt. Èrscht 1955 hèt diè Ungarischi Staatsbaan (MÀV) 25 Lokomotyvè vo dè ÖBB kauft. Zwanzig Dampfloks dèvò sin als Rohschtoffliferung sofort i dè Schrott gwandèrèt. Di übbrigè füüf sin i dè Johr 1957/58 betrybsfähig uffgschaffet worrè, für 1,5 Johr als 501.001 bis 501.005 ygsetzt un denõch ebbèfalls voschrottet worrè.[15]

Letzèbursch[ändere | Quälltäxt bearbeite]

I dè Nõchchriègswirrè isch d 42 1503 i s Großherzogdùm Letzèbursch voschlagè worrè. Diè nõch èm Chrièg neu gründeti Staatsbaan CFL hèt vo dè Wyner Lokfabrikè 20 nõch èm Chrièg neu bauti Lokomotyvè bezogè un si als CFL 5501–5521 ygordnet. Diè Lokomotyvè hèn dè schwère Güètervokeer mit Kollè- un Erzzüüg übbernõ un sin bis nõch Belgiè un Frankrych iè gloffè. Si hèn au glegèntlich schweri Personèzüüg am Hõkè cha. 1964 sin alli Lokomotyvè uusgmuschterèt worrè. D CFL 5519 isch erhaaltè blibbè.[16][17]

Sowjetunion[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Insgsamt 19 Lokomotyvè sin uss dè SBZ nõch Russland übberfüürt worrè. Diè z Ungarn voblibbenè dütschè Loks vo dè Baureiè 42 sin 1945 ebbèfalls a d Sowjetunion übbergangè, ebbèso 35 Loks uss Öschterrych. Allerdings hèn diè dütschè Lokomotyvè z Russland è Splittergattig dargschtellt, mit dè übberwigend Wärchsbaanè uusgrüschtet worrè sin. Diè wennigè Lokomotyvè, welli diè sowjetischi Ysebaan SZD trotzdèmm in Betrièb gnõ hèn, sin uff 1524 mm umgschpurt worrè un hèn diè für russischi Lokomotyvè tûpischè abschruubbarè Rauchkammerdürrè uss Blèch erhaaltè, welli lediglich è chlyni Wartungsluggè besessè hèn. Diè dütschè Nummerè sin bis 1952 bybhaaltè worrè, abber zwischè dè Baureiè- un Ornigsnummerè isch èn Bindeschtrich hinzuègfüègt worrè. Ab 1952 hèt s sowjetischi Vokearsminischterium d Umzeichnung zu dè Reiè TL agordnèt, woby diè dütschè Ordnungsnummerè bybhaaltè worrè sin. Sell isch abber bi dè wènnigschtè Lokomotyvè umgsetzt worrè. Allgemein wörd agnõ, dass diè ehemòligi Baureiè 42 bis Mitti vo dè 1950er Johr ußer Diènscht gschtellt worrè isch.[15]

Rumäniè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Unter nit klärtè Umschtänd hèt s d 42 2395 un 42 2508 im Zweitè Wältchrièg zu dè rumänischè Staatsbaan (CFR) voschlagè un sin ab 1948 in 150.1201 un 50.1202 umzeichnèt worrè. Bis 1965 hèn si blaanmäßig schwèri Güèterzüüg zogè. Denõch sin si nu no voeinzelt ygsetzt worrè, bis si zuè nèm nit gnauer bekanntè Zitpunkt ganz uss èm Betrièbsdiènscht gnõ un voschrottet worrè sin. D Lokomotyvè hèn bi dè CFR è Ölzuèsatzfüèrig bsessè.[18]

Bulgariè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Wyner Lokomotyvfabrik Floridsdorf (WLF) hèt bis Aafang vo dè 1950er Johr Lokomotyvè vo dè Baureiè 42 uff èm Firmègländ stòò gha, ooni dass èn Abnèmmer in Uussicht gsi isch. So isch si uff d Bulgarischi Staatsysebaan (BDŽ) zuècho un hèt d Lokomotyvè zum Kauf aabotè. Ermutigend für d WLF isch gsi, dass schu vor sellèrè Zit d BDŽ Lokomotyvè nõch dütschè Einheitsbaugrundsätz in Betrièb gnõ un bis i dè Zweite Wältchrièg iè als wichtigschte Kund vo dè dütschè Lokomotyvinduschtry goltè hèt. Nõch längerè Vohandligè hèt d BDŽ selli Dampfloks erworbè, gsamt 33 Stugg. Diè letschti vo dè 1949 bautè Lokomotyvè sin am 14. Oktober 1952 nõch Bulgariè gliferèt worrè.[15]

D Lokomotyvè sin zu dè BDŽ-Reiè 16 worrè. Aafangs sin si ooni Voänderigè in Betrièb gnõ worrè. Ab 1955 sin si mit èm Schinnèrummer vosää gsi, wo wiè nèn Kuèfänger gmacht gsi isch. S Chämmi hèt èn hinterè Kragè un Funkèfängeruffsätz chriègt. Au è wannèförmigs Löscheschutzblèch sowiè bi mengè Maschinnè è Schutzgländer sin am Kesselumlauf abrocht gsi.[15]

D Lokomotyè hèn im Betrièb uff Aahièb übberzüügt. Diè Bulgarischi Staatsbaan isch mit ènè schwèri Güèterzüüg uff Streggènè mit èngè Kurvè und villè Schtygigè gfaarè. Stationyrt sin si i dè Depots Russe un Gorna Orjachowiza gsi. Bis 1985 sin no alli 33 Lokomotyvè in Betrièb gsi. Bis 1990 sin si suksessyv uusgmuschterèt worrè. Für museali Zwèck sin meereri Lokomotyvè nõch Öschterrych un Dütschland vokauft worrè.[15]

Polè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Eins vo dè urschprünglich für d Baureiè 42 vorgsäènè Ysatzgebièt isch es bsetzte Polè gsi, allerdings sin wôrend èm Chrièg nu wennigi Lokomotyvè dört hèrrèchò. Ab 1944 hettet au diè polnischè Betrièb Cegielski (HCP) un Fablok d Baureiè 42 für d Reichsbaan liferè. Èn Ufftraag übber 150 Lokomotyvè isch no 1944 an Fablok gangè. Bi HCP isch d Fertigung vo dè Baureiè 42 bis Chriègsènd nimmi uffgnõ worrè. No vor 1945 isch mit dè Broduktion aagfangè worrè, abber a d Rychsbaan isch nimmi glieferèt worrè.[19]

Nõch èm dütschè Abzug sin d Lokomotyvè 42 1426, 42 1427 un 42 1504 z Polè blibbè. Si sin vo dè Polskie Koleje Państwowe (Polnischè Staatsbaan – PKP) znägscht als Reiè Ty3 übbernõ worrè. Spôter hèt d PKP 124 Lokomotyvè uss dè aagfangènè Seriè für diè Dütsch Rychsbaan in Diènscht gschtellt, wo vo Fablok un HCP baut worrè sin. Si sin als Baureiè Ty43 bezeichnèt worrè un sin urschprünglich mit dè dütschè KDL 3 identisch gsi. Letschtendlich sin alli 129 nõch dütschè Blään für d Baureiè 42 hèrgschtelltè Dampfloks i dè 1950er Johr als Ty43 ygordnet worrè.[8][19]

D PKP hèt di Ty43 mit dè größerè PKP-Schywerfer uusgrüschtet. D Lokomotyvè hèn Schornschteiuffsätz, Rauchkammerdürrè uss Blèch un anderè, nitsaugendè Dampfschtraalbumpè vo dè Bauart Metcalfe odder Nathan, Schneeschuuflè un Löscheschutzblèch unter dè Rauchkammerdürrè. Au d Füürerschtandsuusrüschtung gänderèt worrè. D Lichtmaschinnè isch uff dè Kesselumlauf gwanderèt. Iren Abdampf isch nit i dè Uusschtrömer gleitet worrè, sondern am Kessel nõch in eim separatè Roor nõch obbè gfüürt worrè. Ebbèso isch d Uusrüschtung vom Füürerschtand abgänderèt worrè, um si mit dè anderè Dampfloks z Polè z voeinheitlichè. D Böddè vom Wannètender sin voschtärkt worrè. Einzelni Loks hèn è mechanischi Ròschtbeschickung zum Füèrè chriègt.[19]

Ab 1954 hèt d PKP 129 Ty43 in Betrièb gnõ. Aafangs sin si i dè Depots Bialograd, Chełm, Piła (Schnydemülli), Poznán, Sędziszów, Słupsk (Stolp), Szczecinek un Wągrowiec (Wongrowitz, Eichèbrugg) stationyrt worrè. Byschpillswys isch no 1970 dè Güèterzùgdiènscht uff dè Streggi Poznań–Warszawa (Warschau) è wesèntlichs Ysatzgebièt vo dè Ty43 gsi. Au d PKP hèt regelmäßig Personèzüpg mit dè Ty43 gfaarè. Èrscht i dè 1970er Johr hèt diè Polnischi Staatsbaan im Zùg vo dè Elegtrifizyrig vo irè Hauptschtreggè Dampflokomotyvè us èm Diènscht gnõ. D Ty43 isch im Depot Gniezno (Gnesè) zämmèzogè worrè. Dört sin Aafang vo dè 1990er no 25 Lokomotyvè stationyrt gsi. Diè letschtè Lokomotyvè sin 1995 us èm Diènscht uusgschiddè. 1990 isch d Ty43-126, ex 42 1426, betrièbsfähig uffgschaffet worrè. Si drait hüt d Bezeichnig Ty3-2 un ghört dè PKP-Cargo.[8][19]

Erhaalteni Lokomotyvè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Nõchfolgend sin erhaalteni Lokomotyvè vo dè Baureiè 42 nõch Länder uffgfüürt.

Dütschland[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Vo dè z Dütschland betribbenè Lokomotyvè isch keini erhaaltè blibbè. È baar sin z Dütschland abber nõ vorhandè:

  • Technig-Museum Speier: Diè 42 1504 wörd dört i dè Uusfüürig vo dè Dütschè Rychsbaan zeigt. Si sin 1944 bi dè Maschinnèfabrik Esslingè baut worrè un sin nõch èm Zweitè Wältchrièg z Polè voblibbè. Dört sin si znägscht als Ty3-3, spôter als Ty43-127 bezeichnèt worrè. Si sin nõch irer Uusmuschterung vo dè PKP a s Museum vokauft worrè.[20]
Sitèaasicht vo dè 42 2768 im Bayrischè Ysèbaamuseum
  • Bayrisches Ysebaamuseum (BEM): S Museum hèt vo dè Bulgarischè Staatsbaan d Lokomotyv BDŽ 16.16 erworbè, si uff d Uusfüürung vo dè Dütschè Rychsbaan umbaut un ir diè urschprünglichi Nummerè 42 2768 gää. D Lokomotyvè hèt uss dè Nõchchriègsseriè vo dè Wyner Lokomotyvfabrik (WLF) gschtammt.
  • Dampflok-Museum Hermeskeil: Ebbèfalls uss dè Nõchchriègsseriè vo dè (WLF) stammt d 42 2754, welli bi dè bulgarischè Staatsbaan als BDŽ 16.15 gfaarè isch. Znägscht hèt diè Öschterrychischi Gsellschaft für Ysebaagschichte(luèg unnè) d Lokomotyv übbernõ, un si spôter a s Dampflokmuseum Hermeskeil witergää.[21]

Öschterrych[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Letzèbursch[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D CFL 5519 vor èm Sonderzug z Tryr Hbf

D CFL 5519, welli als 42 2718 vo dè WLF baut worrè isch, hèt mò nõ Ußerdiènschtschtellig 1964 i dè Bürgerpark Bettemburg als Denkmòl uffgschtellt. Uff Initiativè vom Voein 5519 a. s. b. l. isch 1987 diè inzwischè vorotteti Lokomotyvè borgè worrè, zerlait un i d CFL-Wärchschtättè widder museal uffgschaffèt worrè. Durch d Wendi z Dütschland isch es 1991 möglich gsi, d Lokomotyvè im Dampflokwärch Meinigè widder betrièbsfähig z machè. S Brojèkt isch vo Auguscht bis Dezember 1991 durrègfüürt worrè un hèt au einigi Probefaartè vor Sonderzüüg im Thüringer Gau gmacht. Offizièll isch d Lokomotyè am 16. Mai 1992 bi nèm Feschtakt in Betrièb gsi. Bis hüt (Stand 2011) hèt dè Vorein 5519 a. s. b. l. Dampfzùgfaartè mit dè CFL 5519 organisyrt, wo glegèntlich au Faarzyl z Dütschland erreiched.[17]

Polè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Beschriftung am Füürerschtand vo dè Ty43-17

D PKP-Cargo bsitzed hüt no drei Lokomotyvè vo dè Reiè Ty43. D Ty3-2, ehemõls Ty43-126 bzw. 42 1427, 1944 vo dè Schichau-Wärche mit dè Hèrschteller-Nr. 4448 baut, isch Museumslok, abber derzit (Stand Mitti 2011) nit betrièbsfähig. D Lokomotyv hèt im Zuug vo irer Uffarbeitig als Museumslokomotyv 1990 widder iri erschti polnischi Bezeichnig erhaaltè un isch bis Oktober 2002 bim Bw Wolsztyn im Ysatz gsi. Zurzit isch d Ty3-2 in Leszno abgschtellt. D Ty43-92 un Ty43-123 sin nit betrièbsfähig im Bw Wolsytyn abgschtellt. È witeri Lokomotyv, d Ty43-17, befindet sich im Ysebaamuseum Warschau.[8]

Literadur[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • Hans Wiegard, Manfred Weisbrod: EJ Sonderausgabe 3/99 Die BR 42 Eine Kriegslokomotive. Merker, ISSN 0720-051X.
  • Alfred B. Gottwaldt: Deutsche Kriegslokomotiven 1939–1945. transpress, ISBN 3-344-71032-X.
  • Manfred Weisbrod, Hans Müller, Wolfgang Petznick: Deutsches Lok-Archiv: Dampflokomotiven 2 (Baureihen 41–59). transpress, Berlin 1994, ISBN 3-344-70840-6.
  • Horst J. Obermayer: Dampflokomotiven. Regelspur. In: Deutsche Eisenbahnen. Weltbild Verlag, Augsburg 1995, ISBN 3-89350-819-8, S. 98.

Einzelnõchwys[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  1. Hans Wiegard, Manfred Weisbrod: Die BR 42 Eine Kriegslokomotive. In: EJ-Sonderausgabe. Band III/99, 1999, S. 6–11.
  2. 2,0 2,1 2,2 EJ-Sonderausgabe III/99 S. 23–24
  3. EJ-Sonderausgabe III/99 S. 32
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 EJ-Sonderausgabe III/99 S. 32–41
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 EJ-Sonderheft III/99 Abgedruckte Beschreibung des Reichsbahn-Zentralamtes S. 36–40
  6. EJ-Sonderausgabe III/99 S. 31
  7. EJ-Sonderheft S. 19 Entwürfe von Langlauftendern und Wasserwagen für die BR 42
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 Beschrybig von èrè Ty43 uff dè dütschè Websitè vom Bahnbetrièbswärch Wolsztyn. Abgruefen am 20. Januar 2010.
  9. Alfred B. Gottwald: Dütschi Chriègslokomotyvè 1939–45. Stètgett 1973, ISBN 3-440-04044-5. S. 66
  10. 10,0 10,1 10,2 EJ-Sonderausgabe III/99 S. 42–43
  11. 11,0 11,1 11,2 EJ-Sonderausgabe III/99 S. 58–73
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 EJ-Sonderausgabe III/99 S. 46–57
  13. EJ-Sonderausgabe III/99 Kasten: Chemische Werke Buna S.57
  14. 14,0 14,1 14,2 EJ-Sonderausgabe III/99 S. 74–77
  15. 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 EJ-Sonderheft III/99 S. 80
  16. EJ-Sonderausgabe III/99 S.: 82
  17. 17,0 17,1 Entwicklungsgeschichte der Baureihe 42 in Luxemburg auf der deutschen Webseite des Vereins 5519 a.s.b.l. Abgruefen am 26. Januar 2010.
  18. EJ-Sonderheft III/99 S. 83
  19. 19,0 19,1 19,2 19,3 EJ-Sonderuusgaab III/99 S.: 78-79
  20. 42 1504 im Technig-Museum Speier
  21. Baureihe 42 auf der Webseite des Dampflok-Museums Hermeskeil. Archiviert vom Original am 18. Juli 2011; abgruefen am 31. Januar 2010.
  22. www.bahnarchiv.net Sammlig Liebhard. Archiviert vom Original am 9. April 2012; abgruefen am 15. Januar 2010.
  23. Österrychischi Gsellschaft für Ysèbaangschichtè. Archiviert vom Original am 29. Mai 2009; abgruefen am 15. Januar 2010.

Weblinggs[ändere | Quälltäxt bearbeite]

 Commons: DRB-Baureihe 42 – Sammlig vo Multimediadateie


Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „DR-Baureihe_42“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.