Belchè-Sischteem

S Belchè-Sischteem umfasst füüf Bärg mit èm Nammè Belchè im Dreiländeregg Dütschland-Frankrych-Schwiz, wo schu dè Keltè als Sunnèkalènder diènt haa chönnt. Es handlet sich um è Erwiterig vom Belchè-Dreiegg.

Geographischi Beschrybig

S Zèntrum vom Belchè-Sischteem lyt uff èm südlichstè Bärg vo dè Vogesè, èm Elsässer Belchè (1247 Meter). Vo dört cha mò bi guèter atmosphärischer Sichtwitti wegè dè geometrischè Sichtwitti durch diè erhöhtè Beobachtungspüngt dè högschste Bärg vo dè Alpè, dè Mont Blanc (4810 Meter), un sogar dè fascht 200 Kilometèr entfèrnti un übber 4000 Meter hochi Bärg vo dè Schwizer Alpè sää, dennè iri Haaldè wegè dè Lichtbrechig i dè Atmosphärè unterhalb vom mathematischè Horizont z sää sin.

Gnau in öschtlichere Richtig lyt dè 73 Kilometer entfèrnti Schwarzwälder Belchè (1414 Meter), wellè nu 167 Meter höcher isch un übber dè somit d Sunnè a dè Dääg vo dè Daagunnachtglychi uffgòòt, also am Früèlingsaafang un am Hèrbschtaafang. Au umkeert gòt d Sunnè a sellè beidè Dääg vom Schwarzwälder Belchè uus gsää übber dè Elsässer Belchè unter.

Zu dè Summersunnèwendi gòt d Sunnè vom Elsässer Belchè uus gsää übber èm 27 Kilometer nordöschtlich glegenè, minim höcher Chlyne Belchè (1272 Meter) un zu dè Wintersunnèwendi übber m 88 Kilometer entfèrntè südöschtlich glegène Schwizer Bôlchè (1099 Meter) uff. Dõdemit chönned vom Elsässer Belchè uus d Aafäng vo allnè vir aschtronomischè Johreszitè bschtimmt wörrè.

Übber m 21 Kilometer nordöschtlich positionyrtè högschstè Bärg vo dè Vogesè, dem Großen Belchen (1424 Meter), wo d Sunnè am 1. Mai uffgòt.

D Region vum Belchè-Sischteem kennt mò unter m Nammè Regio Basiliensis, abaer au Obberrhy, Dreiländeregg odder RegioTriRhena.

Bärg vom Belchè-Sischteem
Elsässer Belchè
Chlynè Belchè
Großè Belchè
Schwarzwälder Belchè
Schwizer Bôlchè

Dütung

D Heimetforscher Walter Eichin un Andreas Bohnert hèn sebbi Zämmèhäng zwǜschè dè füüf Belchè Mitti vo dè 1980er Johr entdeckt un voöffentlicht. Well d Wòrschinlichkeit gring isch, dass gnau selli füüf Bärg unabhängig vo sellènè Sachvohält zuèfällig Belchè heißèd, hèn si d Namensgebig vom Belchè mit èm keltischè Gott vom Licht, èm Belenus, in Vobindig brocht. Belenus isch vo dè Römer i dè Antike mit Apollon, èm Gott vom Licht un vom Früèling, glychgsetzt worrè, un dè Fyrtig Beltane vom Belenus isch dè 1. Mai, gnau dè Daag im Johr, an dèm d Sunnè vom Elsässer Belchè uus gsää übber m gröschtè Bärg vo dè Vogesè, èm Großè Belchè, uffgòt. Beltane isch auch als keltischè Johresaafang un als Aafang vo dè schönè Johreszit bezièingswys vom Summer gfyèrèt worrè.

Dè Basler Kantonsarchäoloog Rolf d’Aujourd’hui hèt i dè 1990er Johr selli Beobachtungè uffgriffè un witergehend untersuècht. Dõby hèt er witeri geographischi Bezüg feschtschtellè chönnè un hèt au entschprèchendi Bezièigè zuè dè keltischè Fyrtig Imbolg am 1. Februar un Samhain am 1. Novèmber gfundè. Ähnlichi Peilachsè für Mond-Konschtellationè sölled gää sy: so öppè s Blauè-Dreiegg i dè glychè Region. Durch Permutation vo Belchè- un Blauè-Stützpünkt ergit sich unter anderem è Chrützungspunkt bi Bàsel, wo gnau diè ehemòligi keltischi Sidlung un zitwyligi Uusgrabungsschtätti Basel-Gasfabrik markyrt - asè lutet zmindescht è Theory. Witeri Aasätz für è Bedütungsrekonschtruktion bezièned au Bärg wiè dè Petit, Grand Ballon de Servance un Ballon St. Antoine sowiè anderi Gipfel mit y.

Well d Keltè kaum schriftlichi Zügnis hinterlõ hèn, isch es schwirig, selli Sachvohaalt historisch odder archäologisch nÕchzwysè. S isch abber möglich z zeigè, dass es Belchè-Sischteem au vor übber 2000 Johr dè Keltè, wo i dè Region dõmòls aasässig gsi sin, für diè kalendarischi Beschtimmig vo dè Daagundnachtglychènè un dè Sunnèwendi zur Vofüègig gschtandè sin un mit dè dõmòligè geometrischè Handwärchszüüg hettèt bruucht wörrè chönnè.

Für steizitlichi Kalènder odder zum Byschpill mit dè Himmelsschiibè vo Nebra i dè Bronzezit sin aschtronomischi Beobachtungè schu vor dè Antike normal gsi. D Kenntnis vom Sunnèjohr un s Füürè vo Keltischè Kalènder, wiè byschpillswys vom Kalènder vo Coliigny, sin für d Keltè wichtigè Deil vo dè eignè Kultur gsi.

Literadur

Walter Eichin, Andreas Bohnert: Belchensystem, im Das Markgräfler Land, 1985, Heft 2, S. 176ff.
Walter Eichin, Andreas Bohnert: Astronomisch-kalendarisches Ortungssystem, i dè Jurablätter, 5. Mai 1988
Rolf d’Aujourd’hui: Das Belchensystem, Bàsler Zitig, 18. Juni 1992

Weblinggs

Rolf d’Aujourd’hui: Belchen, Historischs Lexikon vo dè Schwiz
Karl Rammstein: D Belchèlegendè, 13. Juni 2004
Hannes Hanggi: I wett s Sischteem voankerè (PDF; 844 kB), Bàsler Zitig, 8. Dezember 2007
Gianni Mazzucchelli: Dè Sunnèkalender vom Rotèfluè - S Belchè-Sischteem (PDF; 9,5 MB), Oktober 2006
Belchè, guajara.com
regbas.ch: Belchèdreiegg erklärt, mit Illuschtration
Referènz uff archaeobasel.ch: Projekt Archäo-Geometrie – Belchendreieck (PDF; 160 kB); im Johresbricht vo dè Archäologischè Boddèforschig vom Kanton Bàsel-Stadt 1993, inkl. Literadurvowys
S magische Dreiegg SRF-Sendig uss dè Reiè: Myschteriösi Schwiz, Sendig vom 21. Juni 2009
Das Keltengeheimnis der Belchenberge Artikel vom Willi Näf uf bluewin.ch vom 7. Jänner 2014

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Belchen-System“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.