René Schickele-Gesellschaft

Dialäkt: Elsassisch

D René Schickele-Gesellschaft isch e Verein im Elsass un z Oschtlothringe, wu sich fir dr Erhalt vum Dialäkt un fir d Pfläg vum Standardditsche iisetzt. Dr vollständig Namme isch: Culture et Bilinguisme d'Alsace et de Moselle René Schickele-Gesellschaft. Benannt isch die Gsellschaft noch em elsässische Schriftsteller René Schickele.

D Grindung vum Verein

E Gruppe vu Elsässer un Oschtlothringer hän sich in dr 60er Johr Sorge drum gmacht, wiä diä alemannische un fränkische Dialäkt un s Standardditsch in ihrere Heimet zruckgehn. Siter anne 66 hän sich e baar z Stroßburg an dr Uni un anderi im Kochersbärg im "Gartehiisel" droffe. Am 26. April 1968 hän 15 Persone dä Verein grindet, wu zerscht Cercle René Schickele Kreis gheiße het. Diä Grindung 1968 fallt in e Johr, wu aü suscht in dr Gsellschaft Revolt agsait gsii isch. S Motiv isch dr Wunsch gsii, dr Verfall vu dr Sproch ufzhalte. Mer het uf e neije Bluescht vu dr regionale Kültür ghofft. D Zittig Les Dernières Nouvelles d'Alsace kunnt in ere franzesische un in ere ditsche Üsgab (mit eme bstimmte franzesische Zwangsadeil) rüs - anne 1950 het d ditsch Üsgab noch e Märktadeil vu 88% gha, anne 1968 numme no 50%. Alliwiil meh Kinder hän s Elsässisch nimmi glehrt.

D Ziil vu dr Gsellschaft

D René Schickele-Gsellschaft het welle erreiche, ass d Regionalsproch "in ihrene zwo Komponäte" (= Dialäkt un Standard) rehabilitiärt wird. In dr Grundschuel isch noch 1945 dr Ditschunterricht vollständig abgschafft wore; d Gsellschaft het welle, ass er wide iigfiährt wird. S Motto isch gsii: Zweisprachig: Unsere Zukunft.

Üs dr Arbet vu dr Schickili-Gsellschaft

Im Jünni anne 1968 isch s Heft "Notre Avenir est bilingue-Zweisprachig: unsere Zukunft" rüskumme; s seig iigschlage wiä e Bumb. Si isch in 22.000 Exemplar verkaüft wore un het ganz verschiidini Reaktione rüsgforderet: Vu dr Angscht, ass bal e viärts Rich abricht bis zu Zuespruch un eme Zuestrom vu neije Mitgliider.

D Gsellschaft het "freiji" Ditschglasse grindet - si hän 1.500 Kinder erreicht un hän sich am Mittwuch un am Samschtig droffe - aü üsserhalb vum Schuelgländ, dänn d Unterpräfäkte un d Schuelbherde seige in Panik grote. Diä freie Glasse hän bewirkt, ass Ditschunterricht in dr offiziälle Grundschuele ganz langsam wider het kenne iigfiährt wäre. Do derbii isch dr Oberinspäkter Georges Holderith ganz langsam vorgange, eso seigs lichter gsii, d Wiiderständ vum e Deil vu d Lehrerschaft z iberwinde.

Zu dr Arbeit vum Verein het ghert

• Witteri Broschüre
• Azeige in Zittunge
• 1975 s beriähmt Blakat Lehre d'Kinder Elsässisch!
  • Uf däm Blakat fliäge Sterch iber e elsässisch Dorf. E Bue frogt dr Grossvatter: Grand-père, pourquoi n'y a-t-il plus de cigognes en Alsace? (Wurum gits im Elsiss kenni Sterch meh?) Dr Grossvatter sait: Weisch Bue, wenn d'Stoerick uewers Elsass flieje, heere se uewerall Franzseesch reede, dann meine se, sie wäre noch nit ankumme un flieje widdersch! (Dr Storch isch s Wappediär vum Elsiss.)
• E Heißluftballon mit dr Ufschrift Redd wie de Schnawel gewachse isch isch e baar Wucheänd lang iber s Elsass gfloge
• Jugendseminar, Dichterläsunge, Studiäfahrte uf Südtirol, Luxeburg, Baskeland
• E Broschür zum d Wahl vum Hochditsche in dr 6. Klass (6e im Collège) unterstitze
• Anne 1985 e Atrag uf Ditschunterricht vu dr Gleikinderschuel a, wu vu dr Mehrzahl vu dr gwehlte Politiker unterschriibe wore isch un wu in dr Prässi vereffentligt wore isch
• Untersuechunge iber d Lag vu dr Sproch un iber d Winsch vu dr Bevelkerung

Sitter 1989 gits d Eltere-Vereinigung ABCM-Zweisprachigkeit - d Grindung un d Arbet vu däm Verein isch vu dr René-Schickele-Gsellschaft untersitzt wore un wird unterstitz. So sin anne 1993 diäerschte zweisprochige Ziig an effentlige Schuele erreicht wore; hit hän iber 15.000 Schiäler Unterricht in däne bilinguale Glasse, wu d Helfti Unterricht uf ditsch un d Helfti uf franzsesisch isch. Des sin aber alliwiil numme 6,5 bis 7 % vu allene Schiäler im Elsiss "D Verbreitung vu zweisprochige Glasse wird dur d Schelverwaltung vilmol brämst, wänn nit sogar verhineret, bsunders z Ditsch-Lothringe.

Zu dr wittere Brojäkt vum Verein ghere:

• Si isch iidrätte drfir, ass Frankrich d ejropäisch Charta vu dr Regional- un Minderheitssproche unterzeichnet
• Mer unterstitzt un verbreitet ditschsprochig Läseguet, bsunders in Gmein- un Schuelbiächereie
• Mer ferderet d draditionäll Toponymii (d ditsche Nämme) in Stadt un Land
• Dr Verein git alli viertel Johr si Zitschrift Land un Sproch rüs.
• Dr het e eigene Buechverdriib, d Salde, wu Biächer, CD, Kaländer, pädagogischs Matrial un anders abiätet.
• Dr Verein biätet Dialäktkurs a
• S wäre wisseschaftligi Symposiä durgfiährt, wiä im Oktober 2006 z Waldighofe ("Die wirtschaftliche Bedeutung der Regionalsprache", mit 15 Referente)

D Gsellschaft het sich fir d regional Sproch im Radio un Fernseh iigsetzt; zletscht het mer drum kämpft, ass im Elsiss un z Oschtlothringe d ditschsprochige Sänder im digitale Fernseh witter zum Empfange sin.

Mitgliider un Organisation

Vu dr Mitgliider vu dr Gsellschaft schaffe d meischte ehreamtlig. S git e glei Büro un e Sekretariat. Dr jetzig Vorsitzer isch dr François Schaffner, si Vorgänger isch dr Fred Urban gsii.

Lueg aü

Anderi alemannischi Sprochgsellschafte: Muettersproch-Gsellschaft, Heimetsproch un Tràdition

Literatür

• 40 Jahre sind es her: Die René Schickele-Gesellschaft. Du Cerkle René Schickele-Kreis à Culture et Bilinguisme d'Alsace et de Moselle. In: Land un Sproch, Nr. 167, 2008
• René Schickele-Gesellschaft: Jahresbericht 5005-2006 (vorglegt vum Vorstand bi dr Johresversammlig im Oktober 2006)

Weblink

• D Heimsitte vu dr René Schickele-Gsellschaft
• www.alsace-culture.com