Liachtjoohr

Physikalische Einheit
Naame vo dr Äihäit	Liachtjoohr
Äihäitszäiche	$\mathrm {Lj,ly}$
Füsikaalischi Gröössi	Länga
Formlezäiche	$s,d$
Dimensioon	${\mathsf {L}}$
In SI-Äihäite	${\begin{aligned}1\,\mathrm {Lj} &=9\,460\,730\,472\,580\,800\;\mathrm {m} \\&\approx 9{,}46\cdot 10^{15}\;\mathrm {m} \\\end{aligned}}$
Abgläitet vo	Liachtgschwìndikait, Juliàànisch Joohr
Lueg au: Parsec, Àstronoomischa Ainhait

Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch

S’ Liachtjoohr ìsch a Längamààss, womm’r ìn dr Schtarnakunda b’nutza, fìr groossa Äntfarnunga-n-ààgaa. ’S ìsch d’ Schträcka, wo s’ Liacht ìm Vakuum wahre’ma juliàànisch Joohr (365,25 Taaga) z’rucklajt. Dàs sìnn 9,46 Billioona Kilomeeter (9.46•10¹² km). D’ Bezaichnung änthàltet zwààr s’ Wort „Joohr“, àwwer ’s ìsch kää Zittainhait.

wia maa’s b’nutzt[ändere | Quälltäxt bearbeite]

S’ Liachtjoohr wìrd oft b’nutzt, fìr kosmischa Äntfarnunga ìn dr astronoomischa Äffentligkaitsàrwet üssdrucka. Ìm wìssaschàftliga-n-Umfald wìrd änder Parsec b’nutzt, wo äbba 3,26 Liachtjoohra-n-äntschprìcht.

Wia bii jeedera Längaainhait kààt maa-n-àui mìt’m Liachtjoohr a Voluma-n-üssdrucka. Ìn dam Fàll gìtt’s d’ Ainhait Kubikliachtjoohr: Dàs ìsch dr Ìnhàlt vu’ma Wìrfel mìt’ra Kàntalänga vu’ma Liachtjoohr — àlso 8.4673•10⁴⁷ m³.

Definizioon[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Lüüt dr Ìnternàzionààla Àstronoomischa Unioon ìsch a Liachtjoohr d’ Schträcka, wo-n-a eläktromàgneetischa Wälla wia Liacht ìn’ma juliàànischa Joohr ìm Vakuum z’rucklajt. Fìr a Joohr gìtt’s mehrera Definizioona. So gìtt’s s’ troopischa, s’ gregoriàànischa, s’ juliàànischa un s’ siderischa Joohr. Dia waicha bis zu 0,005 Prozant vunanànder àb. Waagadam hàt d’ Ìnternàzionààla Àstronoomischa Unioon ämpfoohla, a „Joohr“ ohna gnàuijera-n-Ààgààb àls juliàànisch Joohr (àlso exàkt 365,25 Taaga) üssz’leega. Naawa-n-em Lìchtjoohr sìnn àui d’ Ainhaita Liachtsekunda, Liachtmìnüüta, Liachtschtunda un Liachttààg b’schtìmmt worra.

Ìm Ìnternàzionààla Ainhaitssüschteem ìsch d’ Ainhait „Meeter“ ìwwer d’ Liachtgschwìndikait definiart, wo mìt’m Wart 299 792 458 m/s fäschtglajt worra-n-ìsch.

S’ Lìchtjoohr äntschprìcht àlso era exàkt gànza Zààhl vu Meeter:

Liachtsekunda:	1 Ls	=	299 792 458 m0	≈	3.0•10⁵	=	300 000 km
Liachtmìnüüta:	1 Lm	=	17 987 547 480 m0	≈	1.8•10⁷	=	18 Millioona km	(Gigameeter, Gm)
Liachtschtunda:	1 Lh	=	1 079 252 848 800 m0	≈	1.1•10⁹	=	1,1 Milliàrda km	(Terameter, Tm)
Liachttààg:	1 Ld	=	25 902 068 371 200 m0	≈	2.6•10¹⁰	=	26 Milliàrda km	(Tm)
Liachtjoohr:	1 Lj	=	9 460 730 472 580 800 m0	≈	9.5•10¹²	=	9,5 Billioona km	(Petameeter, Pm)

Üsserdam äntschprìcht a Liachtjoohr äbba

63 241 AE		(Àstronoomischa Ainhaita)		odd’r
0,306 6 pc		(Parsec).

Biischpììler[ändere | Quälltäxt bearbeite]

dr Durmasser vu dr Andromedagàlàxii-n-ìsch äbba 200.000 Liachtjoohra

d’ mìttlera Äntfarnung zwìscha-n-Ard un Mond ìsch äbba 1,28 Liachtsekunda.
d’ mìttlera Äntfarnung zwìscha Sunna un Ard ìsch äbba 500 Liachtsekunda. (8 ¹⁄₃ Liachtmìnüüta).
d’ mìttlera Äntfarnung zwìscha Sunna un Neptun ìsch äbba 4,17 Liachtschtunda.
d’ Granz vu dr Heliosfäära-n-ìsch äbba 16,6 Liachtschtunda äntfarnt.
dr Schtarn, wo àm naachschta vu dr Sunna schteht, Proxima Centauri, ìsch äbba 4,24 Liachtjoohra äntfarnt.
dr Durchmasser vu dr Gàlàxii, wu sìch d’ Ard drìnn befìndet, d’ Mìlchschtrooss, ìsch äbba 170 000 bis 200 000 Liachtjoohra.
d’ Äntfarnung züa dr naachschta greessera Gàlàxii, dr Andromedagàlàxii, ìsch 2,4 bis 2,7 Millioona Liachtjoohra.
bis züa dr Granz vum beobàchtbààra Waltàll sìnn’s äbba 46,6 Milliàrda Joohra.

Lìteràtüür[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Lichtjahr. In: Brockhüüs Enzüklopädii. Brockhüüs (brockhaus.de [abgerufen am 15. März 2024]).
Light-year. In: Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, Inc (britisches Englisch, britannica.com [abgerufen am 15. März 2024]).

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Lichtjahr“ vu de hochdütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.