Wenkerboge vo Warmbach

Dr Wenkerboge vo Warmbach isch es Blatt für di grosse Ufnaam vo dr dütsche Sproch, wo dr Sprochforscher Georg Wenker vo 1852 bis 1911 für de Dütsch Sprochadlas gmacht hed. D Schuele im domolige dütsche Rych hend e Frogeboge übercho mid Muschdersätz, zum se in lokale Dialäkt z übersetze. Au im alemannische Sprochgebiet hend vili Gmeindschuele mitgmacht.

Hiwiis zuem Boge 41696

• Warmbach het dertmols zuem Amt Lörrach im Großherzogtum Bade ghärt. Hit ischs ne Oordsdeil vu Badisch Rhyfälde.
• De Oord lit im Sproochruum vum Hoch- oder Südalemannische / Säckinger-Laufeburger Ruum.
• Die vierzig Sätz sin domols durch Schiäler unnem Lährer Karl Sprich vu Liel, hütt en Oorsdeil vo Schlienge, Bezirksamt Mille.
• As Üssproch vum Ortsnamme wird im Boge „Warmbach“ angeh.
• In Süddischland sinn d Bege anne 1887 uffgnumme worre, der vo Warmbach het d Nummere 41696 griägt.
• D geografisch Lag vu Warmbach isch in dere Karde iitrage.

Wenkersätz

1. Im Wintr flégè dé trochene Blätter in dr Luft ummè.
2. S härt jétzè gi uff z'schneiè, dr noh gitz wiedr besser Wattr.
3. Dö Cholè in dè Ofè, damit d Milch afangt z chochè.
4. Der göet alt Mā isch mitdm Roß dur's Is abè brochè und ins chalt Wasser abè kèit.
5. Er isch vor vèr odr sex Wuchè gschtorbè.
6. S Füühr isch so grüsli gsi, daß Chöchè untè verbrännt sinn.
7. Er ißt d Eier allewiil ohni Salz un ohni Pfäffr.
8. D Fééß thén mr so wéh, ii gaub, sie sinn durglaufé.
9. I béé bii dr Frau gsi un ha'neres gseit, un sie hett gseit, sie wèlls au dr Tochtr säge.
10. I wills nimmi döé.
11. I schlatr glii mitdm Chochléffl um d Ohré du Aff.
12. Wo goosch aane, solli mit dr goh.
13. És sinn schlächti Zitté.
14. Mie léb Chind, blieb do unté schtoh, de béßè Gäns bisse di sunscht tot.
15. Du hesch hitt am meischté glèhrt un bisch au ordlé gsi, un därfsch freeièr haim as de Andérè.
16. D bisch noonig groß gnög, é Fläsché Wiin usztrinké, d mösch zerscht noweng waxé un größer wärdé.
17. Gang sag dr Schwéschter, sie sollè Chlaidr füür eieri Möötr fèrig naihè un au mit dr Bürschtè sufer machè.
18. Wènn dè chänt hätsch, dr noo wärs anderscht cho, un s thet jetzè bessr ummnè schtoh.
19. Wär hett mr miie Chorb mitdm Flaisch gschtohlè?
20. Er hett grad so doo, as wenn se zöm dreschè bschtellt hättè, sie häns abr selbr thoo.

Wörder im Wenkerboge

• heiß, nai, blau, grau, haue, Hand. Mehrzahl Händ; Hampf, Hälm, Flax, er waxt, Base, Pflume, Brèaf, Hof, jung, chrumm
• Sunntig, Méntig, Zischtig, Mittwuche, Dunnschtig, Fritig, Samschtig
• ölf, fufzäh, sächzäh, fufzig

Luäg aü do

• Lischde vu alemannische Wenkerboge
• d Wenkersätz uf Hochdütsch

Weblink

• Digitalisat vum Original Warmbacher Wenkerboge