Wenkerboge vu Odéné

Dr Wenkerboge vu Odéné isch e Blatt vu dere grosse Ufnaam vu dr ditsche Sprooch, wo im 19. Joorhundert angefange het un hit Bschdanddeil vum Ditsche Sprochadlas isch. Sällimols, wo dr Sproochforscher Georg Wenker vo 1852 bis 1911 sinner Sproochadlas vorbereitet hed, hänn alli Schuele im domolige ditsche Riich e Froogeboge mid vierzig gliche Muschdersätz vorgleit bikumme, wu d' Schiäler middem Léhrer in de lokal Mundart uffschriewe hänn mièn.

Hiwiis zuem Boge 37090

• Odéné het dozemols zuem Bezirksamt Lohr im Großherzogtum Bade ghärt. Hitt isch es en Ortsdeil vu Schwaanai.
• De Ord leyt im Sproochruum vum Oberrhinalemannische / Riäd-Gebiet.
• D'Sätz sinn under Aleidig vum Lährer Jakob Löffler us Niederschopfig (hitt e Ordsdeil vu Hohberg) durch Schiäler zämmetreit unn uffgschriwe worre.
• Vu de vierzig Wenkersätz sinn alli iitrage. Sowit des goht, isch d Schriibwiis inn de Bege iwernumme worre.
• As Üssproch vum Ortsnamme wird im Boge „Odéné“ angän.
• In Süddischland sinn d' Bege anne 1887 uffgnumme worre, der vo Odéné het d' Nummere 37090 bekumme.
• D' geografisch Lag vu Odéné isch in dere Karde ingetraje.

Wenkersätz

1. Im Windr flejjä druggeni Bléddér indr Luft rumm.
2. Shérd glich uff zschnéiè, drno wurds Wäddr widdr béssr.
3. Dua Kohlä indr Ofä, daß d'Millich ball zkochè ānfangt.
4. Dr guäd alt Mann isch middm Roß durichs Iis gebrochè un ins kalt Wassr keid.
5. Är isch vor viär oddr segs Wochä gschdorwä.
6. S Fir isch zschtark gsī, d Kuächä sinn jo undä ganz schwarz gäbrännt.
7. Ar ißt d Eier alläwil ohni Salz unn Pfäffr.
8. D Fiäs diän mr weh, i glaib, i habbsi durgloffä.
9. I binn bīdr Frai gsī unn habbs érä gsäit, unn si hedd gsäit, si wills ai dr Dōchdr sajä.
10. I wills ai niä meh diän.
11. I schlā dr glich middm Kochleffl uff d Ohrä, dü Aff.
12. Wu gehsch annä, sollämär middr gehn?
13. Sinn schlächdi Ziddä!
14. Mi Liäbs Kind, blie dō undä stehn, d' besi Gäns bissä di dōd.
15. Dü hesch hidd am meischdä glèrt unn bisch ordlig gsinn, dä dérfsch frejär heim gehn as dandäri.
16. Dü bisch nunni groß gnuä, um ä Flasch Wīn üszdrinkä, dü muäsch zèrst noch ebbs wgsä unn grèsér wärä.
17. Geh, sei so guät unn sā dinnérä Schweschdr, si soll d Klèidr fir eiri Muèdr ferdi näyä unn middr Bīrschd süfr machä.
18. Hättsch dännä kännt! Drno wärs anderschd kummä, uns dähd béssr umnä stehn.
19. Wer heddmr mi Korb mit Fleisch gschdohlä?
20. Är hedd so gédōhn, as häddä sinä zuam dreschä bschdelld; si hänns awer sälwer gédōhn.
21. Wenn heddr dnei Gschīcht verzèllt?
22. Mr muäß lüdd bryälä, suscht vrschtehd erìch nidd.
23. Mr sinn miäd unn hänn Durschd.
24. Wumr geschd Zowä zruck kummä sinn, sinn d Andri schunn im Bedd geläye unn hänn feschd gschofä.
25. Dr Schnee isch (d Nāchd) hinnicht bi uns leye gèbliewä, awer hiddä Morjä ischr vergangä.
26. Hindr unsrm Hus stehn drei schèni Epflbäimlä mid rodä Epfili.
27. Kennäner nidd nochä Aiäsblickl uffich wārdä, drno gehmr middich.
28. Er dérfä keiso Kindéreiä driewä.
29. Unsri Bäri sinn nid arig hoch, eiäri sinn vil hechr.
30. Wiä vil Pfund Wūrschd unn wiävil Brōd wéllénär hān?
31. I versteh ich nidd, r miän ä bißl luddr babblä.
32. Hännr ké Stiggl wissi Seif fürmi uff mimm Disch gfundä
33. Di Bruädr will sich zwei schèni neii Hīser inn eir Gardä boiä.
34. S Word ischm fumm Härzä kummä.
35. S isch räächd gsi funnänä.
36. Was huggä do fir Vègili owä uffm Mirl.
37. D Bürä hänn finf Ogsä unn nin Kiä unn zwelf Schäflä vors Dorf gebrōcht, si hännsi verkaifä wellä.
38. D Lidd sinn hidd alli düssä uffm Fäld unn mäya.
39. Geh nurr dr brūn Hund duäd dr nigs.
40. I binn middä Liddä dohindä üwer d Madd ins Korn gfahrä.

Werder im Wenkerboge

• heís, néi, bloi, groi, haié, Hand, Hanf, Helm, Flags, er wagst, Bäsé, Pflümé, Briäf, Hoff, jung, krumm
• Sundi, Mändi, Dsischdi, Mittwoch, Dunderschdi, Friddi, Samschdi
• elf, fufzeh, sächzeh, fufzig

Amerkung im Wenkerboge

Nähere Auskunft über die hiesige Mundart giebt die Broschüre: Grammatikalische Darstellung der Mundart des Dorfes Ottenheim. Lautlehre ppp von Karl Heimburger aus Ottenheim. Halle a. S. Druck von Ehrhardt Karras. 1887. Original vu däre Arwet

Luäg aü do

• Lischde vu alemannische Wenkerboge
• d Wenkersätz uf Hochdütsch

Wo s her isch

• Digitalisat vum Original Odénér Wenkerboge